Τα σπασμένα ευρω-κομμάτια του προσφυγικού, μεταναστευτικού

Ως ευρωβουλευτής έμαθα μέσα από μια σύνθετη διαδικασία να ξεχωρίζω τη μάχη της επικοινωνίας με τη μάχη της ουσίας που δίνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε σχέση με το προσφυγικό-μεταναστευτικό.

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνήθως άλλα ψηφίζουμε και άλλα γίνονται, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει η κρίση αξιοπιστίας της Ε.Ε. Για παράδειγμα, ψηφίσαμε μετεγκαταστάσεις προσφύγων και μεταναστών από Ελλάδα και Ιταλία σε άλλες χώρες της Ε.Ε. οι οποίες πραγματοποιήθηκαν σε ποσοστό της τάξης του 20%-25%. Ακόμη και η πρόσφατη καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της κυβέρνησης Όρμπαν για την άρνησή της να δεχτεί πρόσφυγες και μετανάστες στην Ουγγαρία και άλλα ζητήματα μεγάλου πολιτικού ενδιαφέροντος συνοδεύτηκε από την ουσιαστική αποδοχή της πολιτικής που εφαρμόζει.

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Γιούνκερ προετοιμάζει με δηλώσεις του το έδαφος για να απαλλαγούν η Ουγγαρία και άλλες χώρες από την υποχρέωση να δέχονται πρόσφυγες και μετανάστες με αντάλλαγμα να συμβάλουν περισσότερο στην κάλυψη των οικονομικών αναγκών της Frontex και στη χρηματοδότηση των αναπτυξιακών επενδύσεων σε χώρες της Αφρικής με στόχο, υποτίθεται, να περιοριστούν οι μεταναστευτικές ροές.

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου φαίνεται να υιοθετείται το αυστραλιανό μοντέλο, με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που εισέρχονται στην Ε.Ε. να καταλήγουν σε ελεγχόμενες περιοχές σε χώρες εκτός Ε.Ε., προκειμένου να αξιολογηθεί το αίτημά τους για χορήγηση πολιτικού ασύλου. Το τελευταίο διάστημα γίνονται παρασκηνιακές συνεννοήσεις με τον ηγέτη της Αιγύπτου, στρατηγό Σίσι, ο οποίος φαίνεται πρόθυμος να αναλάβει αυτή την αποστολή.

Θετική εξέλιξη είναι η επίσπευση της ενίσχυσης της Frontex, ώστε να έχει προσωπικό 10.000 ατόμων και να λειτουργεί αποτελεσματικά από το 2020 αντί για το μακρινό 2027 που προέβλεπε ο αρχικός σχεδιασμός. Η έλλειψη όμως κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής δημιουργεί προβλήματα αρμοδιότητας και αποτελεσματικότητας σε ό,τι αφορά τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. και τον έλεγχο των προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών.

Με τη βαλίτσα στο χέρι

Ας δούμε όμως πώς διαχειρίζονται το προσφυγικό-μεταναστευτικό τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. για να αντιληφθούμε την ανάγκη εφαρμογής μιας εθνικής πολιτικής στο προσφυγικό-μεταναστευτικό που θα συμπληρώνεται από την ευρωπαϊκή προσπάθεια. Η τελευταία δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, ενώ ο συσχετισμός των πολιτικών δυνάμεων που διαμορφώνεται στέκεται εμπόδιο στην αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων.

Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ενδιαφέρεται να πάρει πρόσφυγες και μετανάστες στα εδάφη του. Η αρνητική αντίδραση της κοινής γνώμης στο προσφυγικό-μεταναστευτικό ήταν ένας από τους βασικούς λόγους της επικράτησης του Brexit στο δημοψήφισμα του Ιουνίου του 2016.

Πλήρωσαν τον λογαριασμό

Η Γερμανία, η Αυστρία και η Σουηδία ακολούθησαν στην κρίση του 2015-2016 μια πολιτική ανοιχτών συνόρων και ενσωμάτωσης προσφύγων και μεταναστών για να αποφύγουν την ανθρωπιστική καταστροφή εξαιτίας της αύξησης των ροών σε 1.000.000 άτομα με πρωτοβουλία Ερντογάν και τη συνεργασία Τσίπρα.

Αυστρία και Γερμανία δέχτηκαν μέσα σε έναν χρόνο πρόσφυγες και μετανάστες που αναλογούν στο 1% του πληθυσμού και το ρεκόρ έσπασε η Σουηδία με 1,5%.

Το αποτέλεσμα ήταν να αντιδράσει η κοινωνία και να εκτοξευτούν τα ποσοστά της σκληρής και της άκρας Δεξιάς. Στην Αυστρία το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας πήρε 26% στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές και συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό με την κεντροδεξιά.

Στη Σουηδία οι Σουηδοί Δημοκράτες, που ξεκίνησαν στον χώρο της άκρας Δεξιάς, πήραν στις πρόσφατες εκλογές 17,6% και απειλούν τη λειτουργία του λεγόμενου σουηδικού μοντέλου. Αξιοσημείωτο είναι και το ποσοστό της σκληρής έως άκρας Δεξιάς στη Δανία, όπου το Δανικό Λαϊκό Κόμμα πήρε 21% στις εκλογές και αποτελεί ρυθμιστή των εξελίξεων. Στη Φινλανδία η άκρα Δεξιά με ποσοστό 18% έχει αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες.

Στη Γερμανία η σκληρή έως ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία πήρε 12,6% στις εκλογές, αναδείχθηκε σε κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης λόγω της κυβερνητικής συνεργασίας Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών και σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις καταγράφει ποσοστό 17%-18%, αφήνοντας στην τρίτη θέση το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα.

Οι τοπικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν στη Βαυαρία τον Οκτώβριο αναμένεται να επιβεβαιώσουν την ενίσχυση της Εναλλακτικής για τη Γερμανία και την εκλογική υποχώρηση των Χριστιανοδημοκρατών-Χριστιανοκοινωνιστών και ακόμη περισσότερο των Σοσιαλδημοκρατών.

Γερμανία, Αυστρία, Σουηδία έκαναν με το παραπάνω το καθήκον τους στην προσφυγική κρίση του 2015-2016, τώρα όμως σκληραίνουν την πολιτική τους αντιμέτωπες με μεγάλη κοινωνική και πολιτική αναταραχή με κερδισμένη τη σκληρή και την άκρα Δεξιά.

Απόλυτη άρνηση

Η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Τσεχία, η Σλοβακία και η Σλοβενία ακολουθούν μια πολιτική απόλυτης άρνησης σε ό,τι αφορά την υποδοχή προσφύγων και μεταναστών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ουγγαρία μηδενίστηκε το 2017 ο αριθμός της υποβολής αιτήσεων για χορήγηση πολιτικού ασύλου.

Η σκληρή πολιτική αυτών των χωρών οφείλεται στην εκτίμηση ότι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες θα μπορούσαν να θέσουν σε αμφισβήτηση τις μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές κατακτήσεις των τελευταίων δεκαετιών, αλλά και στην επιθυμία διαφοροποίησης από την πολιτική που ακολουθεί το Βερολίνο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Όρμπαν απορρίπτει την πολιτική Μέρκελ, αναφερόμενος σε… ηθικό ιμπεριαλισμό της Γερμανίας.

Ακόμη κι αν αυτές οι χώρες έδειχναν διάθεση συνεργασίας, θα έπαιρναν, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό σχεδιασμό, μερικές χιλιάδες πρόσφυγες, οι περισσότεροι από τους οποίους θα κατέληγαν σε Αυστρία, Γερμανία και Σουηδία, σε αναζήτηση καλύτερης επαγγελματικής και οικονομικής προοπτικής.

Το παιχνίδι της Ιταλίας

Την κατάσταση περιπλέκει η δυναμική παρέμβαση της νέας κυβέρνησης της Ιταλίας. Ο υπουργός Εσωτερικών κ. Σαλβίνι, ο οποίος είναι και ηγέτης της Λέγκας, κόμματος που κινείται μεταξύ σκληρής και άκρας Δεξιάς, ζητεί από τους εταίρους μια «δίκαιη μοιρασιά» των προσφύγων και μεταναστών που εισέρχονται στην Ε.Ε. μέσω Ιταλίας, η οποία είναι μαζί με την Ελλάδα οι βασικές χώρες πρώτης εισόδου.

Ο κ. Σαλβίνι ανοίγει τα λιμάνια της Ιταλίας στα πλοία που μεταφέρουν πρόσφυγες από τη Λιβύη μόνο αφού συμφωνηθεί η μοιρασιά των προσφύγων και των μεταναστών μεταξύ άλλων χωρών της Ε.Ε. Έχει παραπεμφθεί στη Δικαιοσύνη επειδή η τακτική αυτή είναι εκτός ιταλικού και διεθνούς δικαίου, αλλά τα ποσοστά του κόμματός του τετραπλασιάστηκαν στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές, πλησιάζοντας το 18%, ενώ σήμερα οι δημοσκοπήσεις τού δίνουν μέχρι και 32%.

Οι Ιταλοί επιβραβεύουν την πολιτική του, με το σκεπτικό ότι η χώρα τους υφίσταται τις συνέπειες από ευρωπαϊκές συμφωνίες και κανονισμούς που λειτουργούν σε βάρος των χωρών πρώτης εισόδου.

Πρόθυμοι στα λόγια

Απομένουν διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, με βασικές τη Γαλλία και την Ισπανία, των οποίων οι κυβερνήσεις δηλώνουν πρόθυμες να συμβάλουν στην κοινή αντιμετώπιση του προσφυγικού-μεταναστευτικού.

Ο φραστικός τους ζήλος δεν μεταφράζεται πάντα σε συγκεκριμένη πολιτική. Στη Γαλλία ο φιλελεύθερος Μακρόν έχει υποστεί μεγάλη πολιτική φθορά και κάνει ό,τι μπορεί για να μην πάρει το προσφυγικό-μεταναστευτικό μεγαλύτερες διαστάσεις.

Στην Ισπανία η κυβέρνηση μειοψηφίας των Σοσιαλιστών κάνει ορισμένες κινήσεις πολιτικού συμβολισμού υποδεχόμενη μερικές εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες που κατέφυγαν αρχικά στην Ιταλία, αλλά δεν θέλει να αναλάβει πρόσθετους πολιτικούς κινδύνους χαλαρώνοντας την πολιτική της.

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι δεν υπάρχει το πολιτικό πλαίσιο για την άμεση επεξεργασία κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής στο προσφυγικό-μεταναστευτικό. Η κατάσταση θα γίνει πιο δύσκολη μετά τον Μάιο του 2019, οπότε η άνοδος της σκληρής και της άκρας Δεξιάς θα αλλάξει εντυπωσιακά τη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Κατά την άποψή μου, πρέπει αρχικά να καταλάβουμε το πρόβλημα, για να δούμε στη συνέχεια πώς θα το λύσουμε πρώτα σε εθνικό και μετά σε ευρωπαϊκό επίπεδο.