Novartis και (άθλια) θεάματα

Έχουμε εξαρχής (5/8/2018) επισημάνει από αυτό το βήμα ότι το γεγονός πως ο φάκελος έφτασε στη Βουλή με τους μάρτυρες χαρακτηρισμένους ως δημοσίου συμφέροντος («προστατευόμενους») καταδεικνύει ότι η Εισαγγελία διενήργησε επί μακρόν έρευνα κατά υπουργών κατά παράβαση του Συντάγματος, χωρίς προηγούμενη έγκριση της Βουλής.

Σύμφωνα με παλαιότερη ανακοίνωση του Αρείου Πάγου, ο χαρακτηρισμός των μαρτύρων ως δημοσίου συμφέροντος εγκρίθηκε στις 9/2/2018 από τον αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, μετά την αποστολή του φακέλου στη Βουλή. Πλην όμως χαρακτηρισμός μάρτυρα ως δημοσίου συμφέροντος από τον εποπτεύοντα εισαγγελέα χωρίς έγκριση του αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου προβλέπεται σε περιπτώσεις τρομοκρατίας και εγκληματικών οργανώσεων. Όχι στις περιπτώσεις δωροδοκίας, όπως στην υπόθεση Novartis.

Σύμφωνα με την πρόταση των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ στην Ολομέλεια της Βουλής, όλα τα πιθανά αδικήματα (και των δέκα που ονομάστηκαν) έχουν υποπέσει σε παραγραφή. Τα πιθανά αδικήματα ήταν απιστία ως υπουργοί, δωροδοκία ως υπουργοί και ξέπλυμα χρήματος που έλαβαν ως υπουργοί. Σε συνέχεια και ως συνέπεια αυτής της πρότασης, ο φάκελος επιστράφηκε στη Δικαιοσύνη, προκειμένου αυτή να ερευνήσει το μόνο που μπορούσε: εγκλήματα (ξέπλυμα) που δεν διαπράχθηκαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

Στα τέλη του 2018 ασκήθηκε δίωξη κατά του ενός από τους τρεις μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, με βάση στοιχεία της ίδιας δικογραφίας, γεγονός που από μόνο του δείχνει ότι ο συγκεκριμένος κακώς είχε υπαχθεί στο συγκεκριμένο καθεστώς. Ο μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος δεν πρέπει να εμπλέκεται ο ίδιος, με οποιονδήποτε τρόπο, σε παράνομες πράξεις. Είχαμε σημειώσει στις 4/1/2019 ότι η συγκεκριμένη κίνηση δείχνει, εκ μέρους της Δικαιοσύνης, ότι η υπόθεση Novartis καταρρέει.

Η Εισαγγελία Διαφθοράς, έχοντας επί έτη, πριν από τη διαβίβαση του φακέλου στη Βουλή, διενεργήσει έρευνα για την υπόθεση Novartis, και επιπλέον έχοντας διενεργήσει επί εξάμηνο τουλάχιστον έρευνα κατά υπουργών πριν διαβιβάσει τον φάκελο στη Βουλή, χρειάστηκε άλλους 14 μήνες μετά την επιστροφή του φακέλου σε αυτήν προκειμένου να καταλήξει σε τμηματικά συμπεράσματα.

Αρχειοθέτησε την υπόθεση για τέσσερις από τους κατηγορουμένους, κράτησε την έρευνα ανοιχτή για άλλους πέντε και ζήτησε από τη Βουλή άδεια για να καλέσει προς εξηγήσεις, άρα ως ύποπτο, έναν για το αδίκημα της δωροδοκίας. Οι ίδιοι οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ βέβαια δέχονται ότι το αδίκημα της δωροδοκίας έχει παραγραφεί.

Γνωρίζουμε ότι χρήματα σε λογαριασμούς οποιουδήποτε από τους δέκα ή των συγγενών τους δεν βρέθηκαν, επομένως ούτε αδίκημα νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα στοιχειοθετείται. Άλλωστε οι ίδιοι οι ερευνώμενοι έχουν αναλάβει την (πολιτική πια) πρωτοβουλία και διατυμπανίζουν τα δεδομένα. Δίωξη δεν έχει ασκηθεί. Η κλήση σε παροχή εξηγήσεων για δωροδοκία σημαίνει ότι η Εισαγγελία θέλει να ακούσει τις απόψεις του «υπόπτου» πριν (θεωρητικά) αποφασίσει αν θα ασκήσει δίωξη, για την οποία όμως δεν έχει αρμοδιότητα. Αν η Εισαγγελία είχε αποδείξεις, θα ζητούσε από τη Βουλή να ασκήσει δίωξη. Φυσικά, μετά την παροχή εξηγήσεων, η αρχειοθέτηση δεν μπορεί να αποκλειστεί. Επειδή το αδίκημα της δωροδοκίας είναι παραγεγραμμένο, δίκη δεν θα υπάρξει. Το θέμα (ή το ζητούμενο) είναι ότι τεντώνοντας τις διαδικασίες στα άκρα, δημιουργούνται εντυπώσεις, οι οποίες μεγεθύνονται και αξιοποιούνται από μερίδα του κυβερνητικού Τύπου.

Παραμένει, σε πρώτη ματιά, ανεξήγητο το γιατί επελέγη να σπάσει η υπόθεση σε κομμάτια και δεν βγήκε αποτέλεσμα και για τους δέκα πολιτικούς ταυτόχρονα. Το ερώτημα θα γίνει ακόμη πιο έντονο εάν ακολουθήσουν, σε σύντομο μάλιστα διάστημα, αρχειοθετήσεις ή ανάλογο αίτημα στη Βουλή για τους υπόλοιπους.

Όλα αυτά εξελίχθηκαν ενώ η θητεία της εισαγγελέως Διαφθοράς είχε ουσιαστικά λήξει. Την περασμένη Πέμπτη ανανεώθηκε η θητεία της για δύο έτη. Σε αντίθετη περίπτωση, ο βηματισμός της υπόθεσης θα ανακοπτόταν, μέχρι να ενημερωθεί ο διάδοχος. Πλέον η ίδια θα τελειώσει αυτό που εκείνη άρχισε, μέσα σε προεκλογική περίοδο.

Ουδείς, βέβαια, είναι ανυποψίαστος. Από τη στιγμή που οι λογαριασμοί των εμπλεκομένων άνοιξαν και δεν βρέθηκε τίποτα, έπρεπε η υπόθεση να προχωρήσει προς το αρχείο.

Εάν όμως η υπόθεση όδευε στο σύνολό της για το αρχείο, θα σημειωνόταν συντριπτική ήττα και εξευτελισμός για την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία διατυμπάνισε ότι ανακάλυψε το μεγαλύτερο σκάνδαλο από συστάσεως του ελληνικού κράτους και είχε σπεύσει, παρανόμως και θεατρικά, να ενημερωθεί από τους εισαγγελείς πριν από τη διαβίβαση του φακέλου στη Βουλή. Το ίδιο, αναλογικά, θα σήμαινε και το θάψιμό της μέχρι τη διενέργεια των εκλογών. Θα δημιουργούσε και αιχμές εις βάρος των δικαστών.

Η λύση της κατάτμησης της υπόθεσης εκτονώνει σχετικά την κατάσταση, όχι βέβαια από την πλευρά της πολιτικής, αλλά από την πλευρά της Δικαιοσύνης. Είναι δεδομένο ότι οι κυβερνητικοί ασκούν όλη τους την επιρροή προκειμένου να φέρουν σε δύσκολη θέση τους αντιπάλους τους. Το θέμα είναι πώς αντιδρά στην επιρροή αυτή η Δικαιοσύνη.

Η δοθείσα λύση, από μια άποψη, εξυπηρετεί ταυτόχρονα όλες τις πλευρές. Μειώνει τον αριθμό των «υπόπτων», γεγονός που ικανοποιεί την αντιπολίτευση. Επόμενες αρχειοθετήσεις θα δώσουν επιπλέον πόντους στην αντιπολίτευση. Μία ή δύο, μοιρασμένες στον χρόνο, κλήσεις σε παροχή εξηγήσεων επιτρέπουν στους κυβερνητικούς να συνεχίσουν το αρχικό τους αφήγημα, έστω και αποψιλωμένο.

Επιτρέπουν στη Δικαιοσύνη να διατυπώσει στο τέλος ότι απλώς έκανε τη δουλειά της και δεν έβλαψε, τελικά, κανέναν. Καθότι η αμετροέπεια των μεν λόγων Πολάκη βαρύνει μόνο τον ίδιο, των δε πρωτοσέλιδων του κυβερνητικού Τύπου τους συντάκτες του. Κλήση σε παροχή εξηγήσεων δεν σημαίνει ότι θα ακολουθήσει και δίωξη. Το λογικό είναι το αντίθετο. Η Δικαιοσύνη δεν μπορεί σε καμία στιγμή να κοντράρει δημοσίως την κυβέρνηση, ούτε φυσικά την αντιπολίτευση (και αυριανή κυβέρνηση).

Η εξέλιξη δείχνει, και με τη σφραγίδα της Δικαιοσύνης, ότι το κυβερνητικό αφήγημα για το σκάνδαλο Novartis απλά δεν στέκει. Υπήρξε εμφανώς προσπάθεια της κυβέρνησης να το δημιουργήσει, όπως και πίεση στους λειτουργούς να το συντηρήσουν. Οι κυβερνητικοί δεν έκρυψαν και ότι γνώριζαν τους «προστατευόμενους» μάρτυρες και ότι έδωσαν στοιχεία στη Δικαιοσύνη. Η προσπάθεια δεν απέδωσε. Άλλωστε, οι κυβερνητικοί μπορεί να ελπίζουν ότι αν η ΝΔ δεν πάρει αυτοδυναμία στις επόμενες εκλογές, θα ακολουθήσουν κι άλλες, οι οποίες θα επιφέρουν την παραγραφή των δικών τους πεπραγμένων. Αυτή την πολυτέλεια οποιοσδήποτε άλλος κρατικός λειτουργός δεν την έχει.

Δυστυχώς, σκάνδαλο (της κάθε) Novartis, ακόμη και με την απλή έννοια της παράνομης προώθησης σκευασμάτων και υπερσυνταγογράφησης, δεν υπάρχει ακόμη. Θα υπάρξει όποτε τεκμηριωθεί ευθύνη κρατικού λειτουργού ή γιατρού και διαπιστωθεί και συγκεκριμένη ροή χρήματος. Ό,τι μάθαμε το μάθαμε από τις αρχές τρίτων χωρών. Όταν είχε παραιτηθεί η προηγούμενη εισαγγελέας Διαφθοράς, είχε δηλώσει δημοσίως ότι είχε ανακαλύψει συγκεκριμένη ροή χρήματος για το θέμα. Έκτοτε, ακόμη, ουδέν.

Στα κράτη δικαίου το τεκμήριο αθωότητας δεν αμφισβητείται ποτέ και από κανέναν.

Οι κυβερνητικές ικανότητες, ωστόσο, αποδεικνύονται, πάλι, ανύπαρκτες.