Σύγχρονη και βιώσιμη επαγγελματική ασφάλιση – Προϋποθέσεις

H επαγγελματική ασφάλιση στην Ελλάδα θεσπίστηκε με τα άρθρα 7 και 8 του ν. 3029/2002. Με βάση τον ν. 4052/2012 και με διαδοχικά ΦΕΚ που υπέγραψε ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Ιωάννης Βρούτσης, ιδρύθηκαν τα τέσσερα ταμεία υποχρεωτικής επαγγελματικής ασφάλισης, ως ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα: των εργαζομένων στο φάρμακο (ΤΕΑΥΦΕ), των υπαλλήλων εμπορίου τροφίμων Αττικής (ΤΕΑΥΕΤ), του προσωπικού εταιρειών πετρελαιοειδών και των ασφαλιστών και προσωπικού ασφαλιστικών επιχειρήσεων (ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ).

Με τη λειτουργία των επαγγελματικών-επικουρικών ταμείων (δεύτερος πυλώνας, επαγγελματική ασφάλιση) δίνεται στους εργαζόμενους η ευκαιρία και το δικαίωμα να πάρουν στα χέρια τους την τύχη τους, να διαχειριστούν οι ίδιοι τις εισφορές και τα χρήματά τους. Να πετύχουν να εξασφαλίσουν επαγγελματική σύνταξη ανάλογη των εισφορών τους και να έχουν ποιότητα ζωής όταν θα είναι συνταξιούχοι.

Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά στο παρελθόν, είναι επιτακτική η ανάγκη της επαγγελματικής ασφάλισης στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό πλεονέκτημα του θεσμού είναι η απουσία οικονομικής επιβάρυνσης του κράτους. Με αναλογιστική μελέτη βιωσιμότητας, όσα ταμεία αντέχουν οικονομικά και έχουν τις προδιαγραφές, να αυτονομηθούν.

Ορισμένες από τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να λειτουργήσει αποτελεσματικά, αποδοτικά και με ασφάλεια ο θεσμός είναι:

1. Διοικητική αυτοτέλεια και αυτονομία, με αποκλειστική συμμετοχή των εργαζομένων στη διοίκηση, ακόμη και εκπροσώπου των εργοδοτών. Έτσι, εξασφαλίζεται ο εσωτερικός έλεγχος και η συμμετοχή στη διοίκηση με την εφαρμογή πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης.

2. Απουσία παρέμβασης του κράτους, είτε με πρακτικές υποχρεωτικών συνενώσεων, είτε με οικονομικό-διοικητικό παρεμβατισμό, είτε με νομοθετικές ασάφειες, καθυστερήσεις και διακρίσεις. Ο κρατικός συγκεντρωτισμός απλώς θα οδηγήσει σε δυσκίνητα σχήματα ετερόκλητα, ανομοιόμορφα. Αποτέλεσμα, πολύ πιθανόν, η απουσία στρατηγικού σχεδιασμού και καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε ένα περιβάλλον που εξελίσσεται πολύ γρήγορα.

3. Ανεξαρτησία της επαγγελματικής ασφάλισης και καμία ανάμειξη με τον πρώτο πυλώνα ασφάλισης (κρατική κοινωνική ασφάλιση), καθώς ο κίνδυνος να χαθούν οι περιουσίες των επαγγελματικών ταμείων στα κρατικά ελλείμματα θα είναι σοβαρός.

4. Ανεξαρτησία από τον τρίτο πυλώνα ασφάλισης, τις διάφορες μορφές ιδιωτικής ασφάλισης, γιατί πάντα θα υπάρχει ο κίνδυνος μεταφοράς χρημάτων των ασφαλισμένων και χρησιμοποίησής τους για σκοπούς διαφορετικούς από τον σκοπό των ταμείων επαγγελματικής ασφάλισης (ΤΕΑ).

5. Φορολογικές απαλλαγές στα κέρδη από κινητές αξίες των ΤΕΑ. Τα χρήματα, τα όποια κέρδη και η περιουσία των ΤΕΑ είναι από τις κρατήσεις των ασφαλισμένων και προορίζονται να καλύψουν μελλοντικές τους ανάγκες. Η φορολόγησή τους είναι μάλλον υπερβολική. Άλλωστε φορολογούνται όταν αποδίδονται με τη μορφή σύνταξης στους ασφαλισμένους.

6. Συνεχής εισροή και συμμετοχή των νέων ασφαλισμένων τα επόμενα έτη στα ΤΕΑ όπου ανήκουν και εφαρμογή του υποχρεωτικού τους χαρακτήρα. Η πορεία των τεσσάρων ταμείων υποχρεωτικής επαγγελματικής ασφάλισης με τις αναλογιστικές μελέτες τους και την έως τώρα αποτελεσματική και πετυχημένη διαχείριση είναι βιώσιμη. Η ένταξη των νέων ασφαλισμένων στα επαγγελματικά ταμεία όπου ανήκουν λόγω επαγγελματικής ή επιστημονικής ιδιότητας είναι η καλύτερη, ασφαλέστερη και πιο αποδοτική επιλογή για τους ίδιους, τα ταμεία, αλλά και το κράτος.

7. Απλοποίηση του τρόπου ελέγχου των ΤΕΑ. Η άσκηση έλεγχου από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, την Ανεξάρτητη Εθνική Αναλογιστική Αρχή και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (σύνολο 3) κοστίζει σε χρόνο, χρήμα και εργατοώρες. Ακόμη, έλεγχος γίνεται και από ανεξάρτητους φορείς (ορκωτοί ελεγκτές, εσωτερικοί ελεγκτές) υπό αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο, εναρμονισμένο πλήρως με τις ευρωπαϊκές οδηγίες.

Στην Ελλάδα η εποπτεία των ΤΕΑ ασκείται από τον υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και το Αυτοτελές Τμήμα Επαγγελματικής Ασφάλισης. Αφορά την τήρηση του νόμου, την προστασία των συμφερόντων των ασφαλισμένων και τη φερεγγυότητα των ΤΕΑ. Συναρμόδια για την εποπτεία και των έλεγχο των ΤΕΑ είναι και η Ανεξάρτητη Εθνική Αναλογιστική Αρχή. Ο έλεγχος της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής γίνεται στην οικονομική λειτουργία και βιωσιμότητα των ταμείων σε σχέση με το πρόγραμμα παροχών και επενδύσεων. Από το 2014, για τον έλεγχο των ΤΕΑ ορίστηκε και μια δεύτερη ανεξάρτητη αρχή, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η οποία είναι αρμόδια για την εποπτεία και τον έλεγχο της ορθής εφαρμογής της νομοθεσίας, όπως ισχύει, ιδιαίτερα δε για την τήρηση των προβλεπόμενων ορίων επενδύσεων, την τήρηση των κανονισμών επενδύσεων των ΤΕΑ και τον ορισμό θεματοφύλακα ή/και εταιρείας διαχείρισης, εφόσον το TEA δεν διαχειρίζεται το ίδιο τις επενδύσεις του.

Τα ταμεία υποχρεωτικής επαγγελματικής ασφάλισης, ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, αναφορικά με τον τρόπο που προστατεύουν και επενδύουν τις εισφορές των ασφαλισμένων, λειτουργούν με τη συμπεριφορά θεσμικών επενδυτών. Επενδύουν τα κεφάλαιά τους με γνώμονα την κάλυψη των συντάξεων των ασφαλισμένων τους. Αποτελούν έτσι μια μορφή μακροχρόνιας και με καλές αποδόσεις αποταμίευσης. Γίνεται κατανοητό ότι η λειτουργία των ΤΕΑ χαρακτηρίζεται από συνετή διαχείριση και μακροπρόθεσμο επενδυτικό ορίζοντα, με σκοπό να εξυπηρετούν τους ασφαλισμένους τους με επιτυχία.