Πανεπιστήμια, ώρα μηδέν

Έχουμε φτάσει στην ώρα μηδέν για τα πανεπιστήμιά μας. Βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας μεγάλης μεταρρύθμισης, που θα φέρει τα ελληνικά πανεπιστήμια ένα βήμα μπροστά. Και η πιο σίγουρη ένδειξη για τη σημασία αυτής της μεταρρύθμισης είναι ακριβώς οι αντιδράσεις που προκαλεί. Χιλιοειπωμένο ίσως το «αν δεν σπάσεις αυγά, δεν κάνεις ομελέτα», αλλά ταιριάζει γάντι στην κατάσταση.

Όλοι μας είμαστε μάρτυρες των γεγονότων που καθημερινά λαμβάνουν χώρα μέσα στα ελληνικά πανεπιστήμια και στους χώρους γύρω από αυτά. Φόβος, βία, κατάλυση των νόμων, προσκόμματα στην πραγματικά ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Ένα αίσθημα επιβολής από άτομα που πολλές φορές δεν έχουν καμία σχέση με τον πανεπιστημιακό χώρο πέρα από το να τον χρησιμοποιούν ως ορμητήριο και τόπο τέλεσης παράνομων ενεργειών. Ακόμα και όταν αυτά τα άτομα είναι τυπικά φοιτητές, το μεγαλύτερο κομμάτι των ενεργειών τους πόρρω απέχει από τη συνηθισμένη και αναμενόμενη καθημερινότητα ενός φοιτητή / μιας φοιτήτριας.

Tο κέντρο της Αθήνας είναι η έδρα μερικών από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια της χώρας, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, του Παντείου Πανεπιστημίου, του Χαροκοπείου. Η Πανεπιστημιούπολη του Ζωγράφου, οι φοιτητικές εστίες, οι πανεπιστημιακές λέσχες, εγκαταστάσεις των πανεπιστημίων που υπάρχουν για να αποτελούν σημεία συνάντησης ολόκληρης της πανεπιστημιακής κοινότητας, έχουν εδώ και χρόνια παραδοθεί στην εγκατάλειψη και αποτελούν άντρα παρανομίας.

Τα πανεπιστήμιά μας μπορούν να είναι πόλοι ανάπτυξης, εστίες επιστήμης και πολιτισμού, που προσελκύουν λαμπρά μυαλά απ’ όλο τον κόσμο. Έχουν μια σειρά σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως κορυφαίο διδακτικό και επιστημονικό προσωπικό και πρωτοπόρα θέση σε διεθνή ερευνητικά προγράμματα που παράγουν αποτελέσματα. Και το σημαντικότερο απ’ όλα: βρίσκονται στην Ελλάδα, τη χώρα της επιστήμης και του πολιτισμού, κάτι που τους δίνει μια ξεχωριστή αίγλη. Ακόμα περισσότερο, βρίσκονται στην Αθήνα, στην πόλη που είναι συνώνυμη με το πνεύμα, τη φιλοσοφία και τη δημοκρατία. Οι προσδοκίες που έχει κάποιος από ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα της Αθήνας είναι πολύ υψηλές, όχι μόνο σε επίπεδο επιστημονικό αλλά και σε επίπεδο κοσμιότητας και καθημερινότητας. Στον ίδιο τόπο όπου δίδασκε ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, κάποιος περιμένει ένα ιδιαίτερο ακαδημαϊκό ήθος, και όχι τις εικόνες που βλέπαμε τόσα χρόνια. Μπορεί να φανταστεί κάποιος τον Αριστοτέλη περιτριγυρισμένο μόνο από μαθητές που τον ακούν με δέος και του κάνουν ερωτήσεις, όχι από κουκουλοφόρους που θέλουν να του φορέσουν ταμπέλα στον λαιμό!

Πρέπει να δώσουμε στα ακαδημαϊκά μας ιδρύματα την ευκαιρία να αναδείξουν τη δυναμική τους μέσα από ένα περιβάλλον πραγματικής ελευθερίας. Μακριά από την ανομία και τον έλεγχο οργανωμένων μειοψηφιών, που υποβαθμίζουν τον χώρο του πανεπιστημίου και εμποδίζουν την έρευνα και τη διδασκαλία. Τους ξέρουμε, δεν είναι κρυφές οι ταυτότητές τους, παρόλο που φορούν κουκούλες. Είναι οι δυνάμεις της οπισθοδρόμησης, που θέλουν πανεπιστήμια προσωπικά φέουδα εξωσχολικών, αποθήκες παράνομων υλικών, χώρους επικίνδυνους τα βράδια για φοιτητές και νησίδες αμφισβήτησης της δημοκρατικής λειτουργίας του κράτους.

Με το προωθούμενο νομοσχέδιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και με όλες τις μεταρρυθμίσεις που αυτό φέρνει γίνεται μια απαραίτητη τομή. Η Ομάδα Προστασίας Πανεπιστημιακού Ιδρύματος (ΟΠΠΙ), που υπάρχει σε κάθε ίδρυμα, είναι εδώ για να υπηρετεί την πραγματική ακαδημαϊκή ελευθερία, και ο έλεγχος της εισόδου στις εγκαταστάσεις των πανεπιστημίων μας διασφαλίζει ότι σε αυτά θα μπορούν να εισέρχονται μόνο μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας και όχι άτομα που δεν έχουν καμία σχέση με αυτήν. Η ισχυροποίηση του πειθαρχικού πλαισίου, που καλύπτει πλέον κάθε περίπτωση έκνομης συμπεριφοράς εντός του ακαδημαϊκού χώρου, οπλίζει τα ιδρύματά μας με ένα δυναμικό και διάφανο κανονιστικό πλαίσιο, με καθορισμένες πράξεις και ποινές, ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλότητα της ακαδημαϊκής ζωής και η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών.

Έχει πραγματικά φτάσει η ώρα μηδέν για τα πανεπιστήμια. Αλλά όχι με την αρνητική έννοια. Είναι η ώρα μηδέν για την εκτόξευση! Για πανεπιστήμια δυναμικά και ασφαλή, ναούς της γνώσης, που θα προσελκύουν φοιτητές απ’ όλο τον κόσμο. Που θα δίνουν αξία και αναπτυξιακή προοπτική στην πόλη που τα φιλοξενεί. Πανεπιστήμια που θα αποτελούν κόσμημα και καύχημα του κέντρου της Αθήνας. Πανεπιστήμια που θα υπηρετούν τη γνώση και την κοινωνία, που θα είναι συνδεδεμένα με την αγορά εργασίας και δεν θα φοβούνται να κάνουν κοινά ερευνητικά προγράμματα με άλλους φορείς του ευρύτερου Δημοσίου αλλά και του ιδιωτικού τομέα, μήπως ένα βράδυ μια δεκαριά άτομα μπουν μέσα και καταστρέψουν τα πάντα.

Είναι η ώρα μηδέν. Και αυτή την ώρα όλοι στεκόμαστε μαζί με τη λογική και απέναντι στο παράλογο!