Νέο τεστ αντοχής για την ευρωπαϊκή κεντροδεξιά - Free Sunday
Νέο τεστ αντοχής για την ευρωπαϊκή κεντροδεξιά
Η καταδίκη Σαρκοζί και η αποχώρηση του Όρμπαν αναδεικνύουν τα προβλήματά της.

Νέο τεστ αντοχής για την ευρωπαϊκή κεντροδεξιά

Δύο σημαντικές εξελίξεις, η πρωτόδικη καταδίκη του πρώην προέδρου της Γαλλίας Σαρκοζί σε τρία χρόνια φυλάκιση για διαφθορά και αθέμιτη άσκηση επιρροής και η αναγκαστική αποχώρηση του κόμματος Fidesz του Όρμπαν από την πολιτική ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αναδεικνύουν βασικά προβλήματα της ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς.

Εμφανίζεται εντυπωσιακά αδύναμη σε χώρες στρατηγικής σημασίας, όπως είναι η Γαλλία και η Ιταλία, και αντιμετωπίζει προβλήματα συνοχής εξαιτίας του «αντάρτικου» που έχει κηρύξει εδώ και χρόνια ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Όρμπαν, με τελικό αποτέλεσμα ένα επεισοδιακό διαζύγιο με το ΕΛΚ.

Η πτώση των Ρεπουμπλικάνων

Το 2017 η κεντροδεξιά της Γαλλίας, οι Ρεπουμπλικάνοι, ήταν σε απόσταση βολής από μια θριαμβευτική εκλογική επικράτηση, η οποία θα ενίσχυε τα κεντροδεξιά χαρακτηριστικά της Ε.Ε. Ήταν πολύ πιθανή η νίκη του προεδρικού υποψηφίου της και πρώην πρωθυπουργού Φιγιόν στις προεδρικές εκλογές, η οποία θα δημιουργούσε δυναμική επικράτησης και στις βουλευτικές εκλογές.

Αποκαλύψεις για διαχειριστικές υποθέσεις του Φιγιόν μείωσαν τη δημοτικότητά του, τον άφησαν εκτός δεύτερου γύρου, που εξελίχθηκε σε μονομαχία Μακρόν-Λεπέν, και άνοιξαν τον δρόμο για την εντυπωσιακή πτώση της γαλλικής κεντροδεξιάς.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Ρεπουμπλικάνοι κατέγραψαν ποσοστό μόλις 8,48% στις ευρωεκλογές του Μαΐου 2019 και ελέγχουν μόλις 7 από τις 79 ευρωβουλευτικές έδρες που αναλογούν στη Γαλλία.

Η καταδίκη του Σαρκοζί για διαφθορά μεγαλώνει το πρόβλημα αξιοπιστίας της γαλλικής κεντροδεξιάς, εφόσον, αν και έχει παραιτηθεί απ’ οποιαδήποτε πολιτική φιλοδοξία, εξακολουθεί να αποτελεί το πιο αναγνωρίσιμο στέλεχός της.

Η υπόθεση για την οποία καταδικάστηκε αφορά καταγγελία για παράνομη χρηματοδότησή του από τη δισεκατομμυριούχο Λιλιάν Μπετανκούρ, βασική μέτοχο της L’Oréal, για τη χρηματοδότηση της επιτυχημένης προεδρικής εκστρατείας του 2007.

Οι αρμόδιες υπηρεσίες παρακολούθησαν τις τηλεφωνικές επικοινωνίες του Σαρκοζί το 2014, από τις οποίες προέκυψε ότι χρησιμοποιούσε, μαζί με τον δικηγόρο του, έναν έμπιστο δικαστικό λειτουργό, για να πληροφορείται παρασκηνιακά την εξέλιξη της υπόθεσής του. Σε αντάλλαγμα είχε υποσχεθεί στον δικαστικό λειτουργό την προώθησή του σε μια θέση στο πριγκιπάτο του Μονακό.

Ο Σαρκοζί καταδικάστηκε σε τρία χρόνια φυλάκιση, τα δύο με αναστολή και το τρίτο με την υποχρέωση να μείνει σπίτι του φορώντας ηλεκτρονικό βραχιολάκι εντοπισμού. Άσκησε έφεση και είναι πιθανό να ανατραπεί, στο εφετείο, η καταδικαστική απόφαση.

Η πολιτική ζημιά, όμως, που υπέστησαν ο Σαρκοζί και μαζί με αυτόν οι Ρεπουμπλικάνοι είναι ανεπανόρθωτη, γιατί επισημοποιείται, με δικαστική απόφαση, ο διαχρονικός κομπιναδορισμός για τον οποίο κατηγορείται η γαλλική κεντροδεξιά.

Ο πρόεδρος των Ρεπουμπλικάνων, Κριστιάν Ζακόμπ, υποστήριξε ότι η ετυμηγορία είναι «απολύτως δυσανάλογη και εκθέτει τη δίωξη του Σαρκοζί από το δικαστικό σύστημα».

Πιο προσεκτικός, ο Μισέλ Μπαρνιέ, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας και Ευρωπαίος επίτροπος, θεωρούμενος από πολλούς η προεδρική ελπίδα της κεντροδεξιάς, αρκέστηκε να δηλώσει: «Θέλω απλώς να επανεπιβεβαιώσω τη φιλία μου με τον πρόεδρο Σαρκοζί. Είναι απολύτως νόμιμη η απόφασή του να ασκήσει έφεση».

Ο επικεφαλής των Πρασίνων (EELV), Ζιλιέν Μπαγιού, υπογράμμισε τις πολιτικές ευθύνες των Ρεπουμπλικάνων λέγοντας: «Δεν μπορείτε να τα βάζετε με τη Δικαιοσύνη επειδή δεν σας αρέσει η ετυμηγορία της».

Ένας μακρύς κατάλογος

Υπάρχει ένας μακρύς κατάλογος σημαντικών σκανδάλων τα οποία ρίχνουν τη σκιά τους, διαχρονικά, πάνω στη γαλλική κεντροδεξιά.

Ακόμη, βρίσκεται σε εξέλιξη η υπόθεση «Καράτσι» στην οποία εμπλέκεται ο κεντροδεξιός πρώην πρωθυπουργός Εντουάρ Μπαλαντίρ. Κατηγορείται ότι χρησιμοποίησε την πώληση τριών γαλλικών υποβρυχίων στο Πακιστάν, στα μέσα της δεκαετίας του ’90, για να χρηματοδοτήσει την αποτυχημένη εκστρατεία του στις προεδρικές του 1995.

Το 2002 έχασαν τη ζωή τους σε βομβιστική επίθεση στο Καράτσι, πρωτεύουσα του Πακιστάν, έντεκα Γάλλοι στρατιωτικοί και ειδικοί, οι οποίοι συμμετείχαν στην επιχειρησιακή ένταξη των τριών υποβρυχίων Agosta στο Πολεμικό Ναυτικό του Πακιστάν. Στην αρχή το σκληρό χτύπημα αποδόθηκε σε ισλαμιστές τρομοκράτες. Στη συνέχεια όμως επικράτησε η άποψη ότι η βομβιστική ενέργεια είχε σχέση με το μοίρασμα των μιζών για τα υποβρύχια που πούλησε η Γαλλία στο Πακιστάν.

Ένα μέρος του ποσού επέστρεψε μέσα από σύνθετη διαδρομή στη Γαλλία για να χρηματοδοτηθεί πολιτικά ο Μπαλαντίρ. Φαίνεται όμως ότι κάποιοι στο Πακιστάν δεν πήραν αυτά που τους είχαν υποσχεθεί. Υπάρχουν ήδη καταδίκες για μη πολιτικά πρόσωπα που εμπλέκονται στην υπόθεση «Καράτσι» στη Γαλλία, ενώ η κάθαρση σε ό,τι αφορά τα πολιτικά πρόσωπα δεν έχει ολοκληρωθεί.

Το 2011 υπήρξε καταδίκη του πρώην Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας Σιράκ για οικονομικές ατασθαλίες από την περίοδο που ήταν δήμαρχος του Παρισιού.

Επίσης, τον Ιούνιο του 2020 ο πρώην πρωθυπουργός Φιγιόν καταδικάστηκε σε πενταετή φυλάκιση γιατί είχε προσλάβει στο βουλευτικό του γραφείο τη σύζυγό του χωρίς αυτή να ασκεί οποιαδήποτε επαγγελματική δραστηριότητα. Ο Φιγιόν άσκησε έφεση, αλλά το θέμα, που αναδείχθηκε στην προεκλογική περίοδο των προεδρικών του 2017, σήμανε και το πολιτικό του τέλος.

Τα οικονομικά σκάνδαλα δεν είναι βέβαια αποκλειστικότητα της γαλλικής κεντροδεξιάς. Τον Μάιο του 1993 αυτοκτόνησε ο σοσιαλιστής πρώην πρωθυπουργός Πιερ Μπερεγκοβουά, ο οποίος φαίνεται ότι δεν άντεξε στην αποκάλυψη της χρηματοδότησής του από μεγαλοεπιχειρηματία και στενό φίλο του σοσιαλιστή Προέδρου της Δημοκρατίας Μιτεράν, προκειμένου να αγοράσει διαμέρισμα στο κέντρο του Παρισιού.

Το 2013 δημιουργήθηκε ειδική εισαγγελία για την αντιμετώπιση του οικονομικού εγκλήματος (PNF) ως απάντηση στην υπόθεση φοροδιαφυγής του σοσιαλιστή υπουργού… Προϋπολογισμού Ζερόμ Καϊζάκ.

Bygmalion και Καντάφι

Το χειρότερο για τον Σαρκοζί και τους Ρεπουμπλικάνους είναι ότι η καταδίκη για την παρασκηνιακή διαχείριση της υπόθεσης Μπετανκούρ προετοιμάζει το έδαφος για αρνητικές γι’ αυτόν εξελίξεις σε σοβαρότερες υποθέσεις.

Ο Σαρκοζί κατηγορείται ότι ξεπέρασε το όριο δαπανών στην αποτυχημένη προεδρική εκστρατεία του το 2012 κατά 18,5 εκατ. ευρώ. Το ανώτατο όριο δαπανών ήταν 22,5 εκατ. ευρώ, αλλά ο Σαρκοζί θεωρείται ότι τις έφτασε στα 41 εκατ. ευρώ, χρησιμοποιώντας τις καλές υπηρεσίες της εταιρείας δημοσίων σχέσεων Bygmalion, από την οποία πήρε το όνομά του το σκάνδαλο.

Εξαιρετικά σοβαρή είναι και η υπόθεση της ενδεχόμενης χρηματοδότησής του από τον Καντάφι. Όταν το 2011 η Γαλλία πρωταγωνίστησε στην επέμβαση στη Λιβύη που κατέληξε στην εξόντωση του Καντάφι και την πτώση του καθεστώτος του, ο γιος του Λίβυου δικτάτορα, Σαΐφ αλ Ισλάμ Καντάφι, υποστήριξε ότι είχαν χρηματοδοτήσει με 50 εκατ. ευρώ την προεδρική εκστρατεία του Σαρκοζί το 2007. Εμφανίστηκε ένας μεσάζοντας ο οποίος υποστήριξε ότι παρέδωσε βαλίτσες γεμάτες μετρητά στον Σαρκοζί, ενώ ένας πρώην υπουργός Πετρελαίου του καθεστώτος Καντάφι είχε σημειώσει στο προσωπικό του ημερολόγιο τη συναλλαγή που καταγγέλθηκε.

Ο Σαρκοζί διαψεύδει κάθε δοσοληψία με το καθεστώς Καντάφι και υπογραμμίζει ότι αυτός πρωταγωνίστησε στην ανατροπή του. Από την άλλη, οι κατήγοροί του επισημαίνουν ότι αμέσως μετά την ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων του κάλεσε επίσημα τον Καντάφι στο Παρίσι, σε μια εντυπωσιακά σκηνοθετημένη επίσκεψη που συνοδεύτηκε από σημαντικές επιχειρηματικές συμφωνίες. Ο Καντάφι είχε συμπληρώσει 35 χρόνια στην εξουσία χωρίς να έχει δεχτεί επίσημη πρόσκληση από Γάλλο πρόεδρο.

Ανεξάρτητα από την ακρίβεια των καταγγελιών σε βάρος του Σαρκοζί, είναι φανερό ότι αποτελούν τεράστιο πολιτικό βάρος για τον ίδιο και κυρίως για τους σκληρά δοκιμαζόμενους Ρεπουμπλικάνους. Από την εικόνα της ηθικής και διαχειριστικής απαξίωσης των Ρεπουμπλικάνων επωφελούνται ο φιλελεύθερος Μακρόν και η ακροδεξιά Λεπέν, οι οποίοι ερίζουν για τους απογοητευμένους ψηφοφόρους της γαλλικής κεντροδεξιάς.

Σοβαρά προβλήματα εικόνας έχει και η ιταλική κεντροδεξιά, το κόμμα Forza Italia του Μπερλουσκόνι. Είναι κι αυτή σε μονοψήφια εκλογικά και δημοσκοπικά ποσοστά. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Forza Italia ελέγχει μόλις 7 από τις 76 ευρωβουλευτικές έδρες που αναλογούν στην Ιταλία, με τον Μπερλουσκόνι να κατέχει μία από αυτές.

Η μεγάλη πολιτική και εκλογική αδυναμία της γαλλικής και της ιταλικής κεντροδεξιάς αποτελεί σοβαρό πρόβλημα και για τη ΝΔ, εφόσον χώρες στρατηγικής σημασίας δεν μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στην ανάπτυξη δυναμικής κεντροδεξιάς πολιτικής στην Ε.Ε.

Επεισοδιακό διαζύγιο

Την κατάσταση περιπλέκει το επεισοδιακό διαζύγιο του κόμματος του Όρμπαν, Fidesz, με την πολιτική ομάδα του ΕΛΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το υπερσυντηρητικό Fidesz είδε τη συμμετοχή του στο ΕΛΚ να «παγώνει» με απόφαση του Μαρτίου του 2019. Υπήρξε όμως ένα πολιτικός συμβιβασμός, με αποτέλεσμα οι ευρωβουλευτές του να συνεχίσουν να συμμετέχουν στην πολιτική ομάδα του ΕΛΚ, η οποία αριθμεί 187 ευρωβουλευτές επί συνόλου 705.

Επειδή όμως συγκεκριμένοι ευρωβουλευτές του Fidesz εξακολουθούσαν να προκαλούν με υβριστικές δηλώσεις σε βάρος κεντροδεξιών κυβερνήσεων ή συναδέλφων τους στο ΕΛΚ, αποφασίστηκε η αυστηροποίηση των καταστατικών κανόνων του ΕΛΚ, για να διευκολύνεται το «πάγωμα» της συμμετοχής ή και η διαγραφή ευρωβουλευτών που δεν κινούνται σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, ακόμη και των κομμάτων τους.

Χρειάστηκαν δύο μήνες εσωτερικής διαπραγμάτευσης στο ΕΛΚ για να συμφωνηθούν αλλαγές που υποστηρίζονται από τη μεγάλη πλειονότητα των ευρωβουλευτών. Οι αλλαγές εγκρίθηκαν από τους ευρωβουλευτές με 148 ψήφους υπέρ, 28 κατά και 4 αποχές.

Ο Όρμπαν θεώρησε ότι η αλλαγή των καταστατικών κανόνων προετοίμαζε την αποπομπή των ευρωβουλευτών και του κόμματός του από την πολιτική ομάδα του ΕΛΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Έστειλε επιστολή στον επικεφαλής των κεντροδεξιών ευρωβουλευτών, Βέμπερ, προειδοποιώντας για τις συνέπειες που θα είχε η αλλαγή των καταστατικών κανόνων και ανακοίνωσε την αποχώρηση του Fidesz από την πολιτική ομάδα του ΕΛΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μόλις πληροφορήθηκε επισήμως τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας.

Το ΕΛΚ χάνει με αυτό το διαζύγιο το ισχυρότερο σε εθνικό επίπεδο κόμμα-μέλος του, εφόσον το Fidesz ελέγχει 12 από τις 21 έδρες που αναλογούν στην Ουγγαρία.

Οι ευρωβουλευτικές έδρες του ΕΛΚ μειώνονται αυτόματα από 187 σε 175, με δεύτερη δύναμη τους Σοσιαλδημοκράτες και τους συμμάχους τους με 145 έδρες και τρίτη δύναμη τους Φιλελεύθερους (Renew Europe) με 97. Ακολουθούν οι ακροδεξιοί της ομάδας Ταυτότητα και Δημοκρατία με 95 έδρες, οι Πράσινοι με 73, οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές με 62, η Αριστερά με 39 και οι ανένταχτοι με 27 έδρες.

Το ΕΛΚ γνωρίζει, σε μικρότερη κλίμακα, τις διαρροές που υπέστη προς τα δεξιά μετά τις ευρωεκλογές του 2009. Τον Ιούνιο του 2009 οι Βρετανοί Συντηρητικοί και το Πολιτικό Δημοκρατικό Κόμμα της Τσεχίας αποχώρησαν από την πολιτική ομάδα του ΕΛΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να πρωταγωνιστήσουν στη δημιουργία της ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR).

Από τις ευρωεκλογές του 1999 μέχρι τις ευρωεκλογές του 2009 το ΕΛΚ και οι συνεργαζόμενες δυνάμεις εξασφάλιζαν εκλογικά ποσοστά της τάξης του 36%-37% και αποτελούσαν τη μεγαλύτερη δύναμη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η διάσπαση του 2009 και η γενικότερη πτωτική τάση της ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς περιόρισαν το ποσοστό της στις ευρωεκλογές του 2014 γύρω στο 24% και στις ευρωεκλογές του 2019 γύρω στο 22%.

Ακόμη και μετά την αποχώρηση του Fidesz το ΕΛΚ θα εξακολουθήσει να έχει τη μεγαλύτερη πολιτική ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Με το πέρασμα του χρόνου, όμως, περιορίζεται το συγκριτικό πλεονέκτημά του έναντι των άλλων. Χρειάζεται πλέον η συνεννόηση μεταξύ του ΕΛΚ, των Σοσιαλιστών και των συμμάχων τους και των Φιλελευθέρων του Renew Europe για τον σχηματισμό σταθερής πλειοψηφίας και την προώθηση θεμάτων μεγάλης σημασίας.

Το Fidesz του Όρμπαν αναμένεται να ενώσει τις δυνάμεις του με τους Πολωνούς Συντηρητικούς του Κατσίνσκι, που αποτελούν –μετά την αποχώρηση των Βρετανών Συντηρητικών λόγω Brexit– τη μεγάλη δύναμη της πολιτικής ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών.

Με τη μετακίνηση του Fidesz από το ΕΛΚ προς τους Συντηρητικούς εξασθενεί η θέση του ΕΛΚ στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

Η αποδυνάμωση της ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς κάνει πιο δύσκολη τη συνεννόηση με τους Σοσιαλιστές και τους Φιλελεύθερους και προσφέρει νέες δυνατότητες στους Συντηρητικούς ευρωσκεπτικιστές και στους ακροδεξιούς αντιευρωπαίους.

Τα πολιτικά προβλήματα δεν περιορίζονται βέβαια στον χώρο του ΕΛΚ. Οι Σοσιαλιστές έχουν τις ίδιες και μεγαλύτερες αδυναμίες, ενώ οι Φιλελεύθεροι του Renew Europe έχουν σχετικά περιορισμένες δυνάμεις και γνωρίζουν κι αυτοί απογοητεύσεις, όπως είναι η εκλογική καθίζηση των Ciudadanos στην Ισπανία.

Ο ρόλος Μητσοτάκη

Ο Μητσοτάκης είναι από τους πρώτους που ξεκίνησαν τη διαδικασία για να απομονωθεί και στη συνέχεια να απομακρυνθεί το Fidesz από το ΕΛΚ.

Θεωρούσε πάντα ότι ο Όρμπαν αμφισβητούσε δυναμικά τις αρχές και τις αξίες στις οποίες στηρίζεται η Ε.Ε.

Υπήρξαν και συγκεκριμένες επιλογές του Όρμπαν που ενίσχυσαν την αντιπαλότητα μεταξύ των δύο ηγετών. Ο Όρμπαν είναι σταθερός υποστηρικτής του ακραίου εθνικιστή Γκρούεφσκι, στον οποίο πρόσφερε πολιτικό άσυλο όταν ο δεύτερος εγκατέλειψε τη Βόρεια Μακεδονία για να αποφύγει την καταδίκη και φυλάκισή του για σκάνδαλα κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του. Επίσης, ο Όρμπαν αρνείται τη συμμετοχή της Ουγγαρίας στο μοίρασμα των βαρών που προκαλούν οι προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές, ενώ έχει την τάση να εκθειάζει τον Ερντογάν, παρά το γεγονός ότι αυτός οργανώνει τις ροές που καταγγέλλει ο Όρμπαν.

Η αναγκαστική αποχώρηση του Fidesz από το ΕΛΚ αποτελεί προσωπική δικαίωση του Μητσοτάκη και ενισχύει το προφίλ του στο εσωτερικό του ΕΛΚ, αλλά και μεταξύ των μετριοπαθών Σοσιαλιστών και των Φιλελευθέρων.

Θα πρέπει πάντως το ΕΛΚ να περιμένει σκληρό πόλεμο από το δίδυμο Όρμπαν-Κατσίνσκι, που εξακολουθεί να κυριαρχεί πολιτικά σε Ουγγαρία και Πολωνία. Μόνο η μεγάλη οικονομική εξάρτηση των χωρών τους από τη Γερμανία μπορεί να μετριάσει τον ευρωσκεπτικισμό τους και το μένος τους κατά του ΕΛΚ.

Ο Μητσοτάκης και η ΝΔ ενισχύουν τον πρωταγωνιστικό τους ρόλο στο εσωτερικό του ΕΛΚ. Ο Μητσοτάκης με την εικόνα του μεταρρυθμιστή που έχει και η ΝΔ με την εκλογική της ισχύ. Μετά την αποχώρηση του Fidesz τα εκλογικά ισχυρά κόμματα που συμμετέχουν στην πολιτική ομάδα του ΕΛΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι περιορισμένα σε αριθμό. Το γερμανικό Χριστιανοδημοκρατικό-Χριστιανοκοινωνικό με 29 ευρωβουλευτικές έδρες από τις 96 που αναλογούν στη Γερμανία. Η ΝΔ με 8 στις 21 έδρες που αναλογούν στην Ελλάδα. Το ιρλανδικό Fine Gael με 5 στις 13. Το αυστριακό Λαϊκό Κόμμα με 7 στις 19. Η Κροατική Δημοκρατική Ένωση με 4 στις 12. Το Εθνικό Φιλελεύθερο Κόμμα της Ρουμανίας με 10 στις 33. Το κόμμα Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας με 5 στις 17. Το Εθνικιστικό Κόμμα της Μάλτας με 2 στις 6 και ο Δημοκρατικός Συναγερμός της Κύπρου με 2 στις 6.

Σε επίπεδο προσωπικοτήτων της ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς κυριαρχεί βέβαια η Μέρκελ, η οποία όμως δεν θα διεκδικήσει πέμπτη θητεία στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2021. Ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο καγκελάριος της Αυστρίας, Κουρτς, είναι οι άλλες δύο προσωπικότητες της ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς που θεωρούνται εξαιρετικά ικανοί εκπρόσωποί της με καλή πολιτική προοπτική.

Οι δυσκολίες της ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς, όπως αναδεικνύονται από την καταδίκη του Σαρκοζί και την αποχώρηση του Fidesz από την πολιτική ομάδα του ΕΛΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθιστούν πιο περίπλοκη την προώθηση κεντροδεξιών λύσεων σε ευρωπαϊκά θέματα μεγάλης σημασίας και τη συνεννόηση με τις άλλες πολιτικές ομάδες, που αντιμετωπίζουν κι αυτές σοβαρά πολιτικά και εσωτερικά προβλήματα.

Η σταδιακή συρρίκνωση των δυνάμεων της κεντροδεξιάς, ιδιαίτερα στον ευρωπαϊκό Νότο και σε μικρότερο βαθμό στην Ανατολική Ευρώπη, προσφέρει νέες ευκαιρίες σε Μητσοτάκη και ΝΔ, που πρωταγωνιστούν ήδη στις εξελίξεις, και δημιουργεί μεγαλύτερες υποχρεώσεις, εφόσον η Ελλάδα χρειάζεται ευρωπαϊκές απαντήσεις σε πολλές από τις προκλήσεις που έχει μπροστά της.