Είναι οι καλοί τρόποι πολιτική πράξη;

19.11.2016
Απόψεις

Τα κόκκινα χαλιά στρώθηκαν, οι δρόμοι άδειασαν, το Προεδρικό Μέγαρο φωταγωγήθηκε. Ακόμα κι αν κάποιοι ενοχλήθηκαν από την επιμονή του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα να μη φοράει γραβάτα ή την επιλογή να απευθυνθεί στον Μπαράκ Ομπάμα στον ενικό, όλα τα υπόλοιπα έγιναν όπως όριζε το πρωτόκολλο.

Ένα πρωτόκολλο που τηρείται απαρεγκλίτως στη διεθνή διπλωματία εδώ και χιλιετίες, ακόμα κι αν τα μέρη που έρχονται σε επαφή έχουν εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις, συμφέροντα, στόχους. Οι αρχές της φιλοξενίας, της ευγένειας, είναι ιερές, απαράβατες, ανεξάρτητα από θέσεις και αντιθέσεις. Δεν είναι υποκρισία, είναι ένα διεθνές άγραφο δίκαιο καλών τρόπων που μας επιτρέπει να μαχόμαστε μεν, μεταξύ τυρού και αχλαδίου δε.

Μπορεί, στο τέλος, το δίκαιο να μην κερδίζει και ο ισχυρός να επιβάλλεται, όμως όλα ολοκληρώνονται με μια χειραψία – ακόμα και οι αψιμαχίες.

Κι αν στη διπλωματία οι διακρατικές συμφωνίες επιβάλλουν ένα εθιμοτυπικό καλής συμπεριφοράς, τι γίνεται στην πραγματική ζωή, εκεί όπου η καθημερινότητα δεν έχει κόκκινα χαλιά και παιανίσματα;

Έχουμε μάθει από την παιδική μας ηλικία να λέμε «ευχαριστώ» και «παρακαλώ». Τα μάθαμε, όμως, με την ίδια αναγκαιότητα που αποστηθίσαμε το «πάτερ ημών» και τα κάλαντα, ως λόγια, χωρίς να γνωρίζουμε την ουσία τους. Ούτε γιατί ευχαριστούμε, ούτε γιατί παρακαλούμε.

Η αστική ευγένεια δεν έγινε ποτέ προτεραιότητά μας. Γι’ αυτό και η απεργία των ΜΜΜ την πιο δύσκολη για την Αθήνα ημέρα του χρόνου. Το δίκαιο είναι του εργάτη και η απεργία το ισχυρότερο όπλο υπεράσπισής του, όμως η κάννη του πρέπει να στοχεύει τον εργοδότη, την κυβέρνηση, τους θεσμούς. Όχι τον συνάνθρωπο, τον κουρασμένο εργαζόμενο (όσους έχουν μείνει), που εκείνες τις δύο ημέρες έκανε ασκήσεις επί χάρτου για να φτάσει στη δουλειά του. Η απεργία είναι μέσο διεκδίκησης και όχι εκδίκησης.

Όπως και η ζωή. Και η μάχη γι’ αυτήν. Γι’ αυτό ο αγώνας για επιβίωση από την εντατική δεν μπορεί να γίνεται τρολάρισμα στο Twitter, όσο κι αν οι απόψεις του Θάνου Πλεύρη ενοχλούν. Η ανθρωποφαγία δεν ήταν ποτέ ωραίο θέαμα, ειδικά όταν γίνεται δημόσια.

Ναι, οι καλοί τρόποι είναι πολιτική πράξη. Είναι θέση και άποψη. Σε ορίζει το πού θα πετάξεις το άδειο πακέτο από τα τσιγάρα σου –μέσα ή έξω από τον απορριμματοδέκτη–, το πού θα παρκάρεις το αυτοκίνητό σου – πάνω ή δίπλα στο πεζοδρόμιο. Σε χαρακτηρίζει το αν θα μαζέψεις ή όχι τις ακαθαρσίες του σκύλου σου, το αν θα καλημερίσεις όταν μπεις σε ένα ασανσέρ, το αν θα ευχαριστήσεις αγοράζοντας εφημερίδα.

Η συμπεριφορά του πολίτη στους δημόσιους χώρους, απέναντι στους συμπολίτες του και στο περιβάλλον, είναι πολιτικό καθήκον, σπουδαιότερο από την άσκηση του εκλογικού του δικαιώματος. Τότε δεν έχεις και πολλές επιλογές, στην καθημερινότητά μας, όμως, διαρκώς. Απέναντι στο κράτος μας δεν έχουμε μόνο δικαιώματα, αλλά και υποχρεώσεις, που κανένα δίκαιο δεν μπορεί να επιβάλει, παρά εκείνο της προσωπικής ηθικής και αισθητικής.