Αποφάσεις χωρίς πυξίδα

Συχνά, ωστόσο, η σύνθεση των διάσπαρτων απαντήσεων στα ερωτήματα μιας έρευνας αποκαλύπτει την απουσία μιας ολοκληρωμένης και συνειδητής θέσης της κοινής γνώμης για το πολιτικό μέλλον ή ακόμη και ένα συγκεκριμένο διακύβευμα. Οι αντιδράσεις των εκλογέων στο πρωθυπουργικό διάγγελμα της 8ης Δεκεμβρίου, με το οποίο ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε συγκεκριμένα φιλολαϊκά μέτρα, αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα αδυναμίας της κοινής γνώμης να συνθέσει μια λογικά συνεκτική θέση επί του ζητήματος. 

Τα μέτρα κρίθηκαν ως επιθυμητά, όμως από την άλλη η υιοθέτησή τους από την πλευρά της κυβέρνησης δεν βελτίωσε, σε άμεσο τουλάχιστον χρόνο, τα ποσοστά εκλογικής επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ. Πόσο εύκολα μπορεί, λοιπόν, να μετρηθεί η επίδραση της πολιτικής κίνησης του Αλέξη Τσίπρα;

Σύμφωνα με τη σφυγμομέτρηση της Prorata στην αρχή της εβδομάδας, το 50% των εκλογέων αξιολόγησε θετικά το μέτρο της παροχής επιδόματος στους χαμηλοσυνταξιούχους και το 56% αξιολόγησε θετικά το μέτρο της αναστολής της αύξησης του ΦΠΑ σε νησιά του Αιγαίου. 

Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι η θετική αξιολόγηση πλειοψηφεί σε όλες τις ηλικιακές και επαγγελματικές κατηγορίες, παρά το γεγονός ότι το μέτρο εμφανώς αφορά συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες και ως εκ τούτου θα μπορούσε να θεωρηθεί μεροληπτικό σε βάρος των αναγκών άλλων τμημάτων του πληθυσμού, όπως οι νέοι και οι άνεργοι. 

Όμως η θετική αξιολόγηση των μέτρων δεν επαρκεί για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης της κοινής γνώμης προς την κυβέρνηση. Μόλις ένας στους τέσσερις ψηφοφόρους εκτιμά ότι τα δύο μέτρα αποτελούν μέρος του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ και συνεπώς εφαρμόζονται στη βάση μιας υπόσχεσης του ΣΥΡΙΖΑ προς το εκλογικό σώμα. 

Αντιθέτως, το διάγγελμα εξελήφθη ως «προεκλογικό πυροτέχνημα» από τα 6/10 του εκλογικού σώματος, περιλαμβανομένου μάλιστα και περίπου του μισού σώματος των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ του 2015. Γίνεται φανερό ότι τα εμφανώς θετικά μέτρα δεν μπορούν να μεταβάλουν την αρνητική εικόνα για την κυβέρνηση, πιθανότατα ακόμη και στην περίπτωση που πολλαπλασιαστούν. Τι είναι τότε αυτό που επιθυμούν οι ψηφοφόροι;

Πάντως δεν είναι η εφαρμογή των συγκεκριμένων θετικών αυτών μέτρων από μια κυβέρνηση που θα προκύψει μετά από μια νέα εκλογική αναμέτρηση. Η ίδια έρευνα καταγράφει μια ευρεία πλειοψηφία της άποψης ότι δεν πρέπει να γίνουν πρόωρες εκλογές (62%), άποψη η οποία, παρ’ ότι μειοψηφική στους ψηφοφόρους της ΝΔ, γίνεται αποδεκτή και από σημαντικό μέρος αυτών (35%). 

Παρ’ ότι λογικά μη προφανές, η κοινή γνώμη τοποθετείται αρνητικά απέναντι στην κυβέρνηση χωρίς να είναι έτοιμη να δεχτεί τη νέα αναμέτρηση, πιθανότατα γιατί η τελευταία προσλαμβάνεται ως παράγοντας αστάθειας της οικονομίας ή ίσως ως αδύναμη λύση. Από αυτή την άποψη, το αίτημα της ΝΔ να προσφύγει η χώρα στις κάλπες ίσως απαιτείται να στοιχειοθετηθεί καλύτερα, καθώς προβαλλόμενο ως μονόδρομος δεν έχει πείσει ένα πολύ μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος. 

Είναι μάλλον τεκμήριο σημαντικής αδυναμίας της όποιας επιχειρηματολογίας της αξιωματικής αντιπολίτευσης το γεγονός ότι η προφανής αντικυβερνητική διάθεση δεν μετατρέπεται σε αίτημα για εκλογές, παρά μόνο στα στρεβλά ερωτήματα ορισμένων ερευνών που αντιπαραθέτουν το αίτημα για εκλογές με τη διατήρηση της κυβέρνησης Τσίπρα στην εξουσία, με αποτέλεσμα φυσικά να ωθούν ευθέως την αντικυβερνητική διάθεση στην επιλογή των πρόωρων εκλογών.

Φιλολαϊκά μέτρα που γίνονται εμφανώς δεκτά με ικανοποίηση. Μέτρα που όμως νοούνται ως τμήμα μιας καλο- ή κακο-σχεδιασμένης στρατηγικής μιας κυβέρνησης που έχει χάσει την εμπιστοσύνη περίπου των μισών εκλογέων που τη στήριξαν το 2016. Αντιπολίτευση που δεν έχει κερδίσει ακόμα την προσμονή της κοινής γνώμης για την άμεση εκλογή της. Ευρήματα δύσκολα για να σχεδιάσει κανείς το επόμενο βήμα. 

Ευρήματα που εύκολα μπορούν να σε αφήσουν, είτε είσαι πολιτικός δρώντας είτε είσαι ψηφοφόρος, να στέκεσαι απαθής εκεί κάπου στο ενδιάμεσο. Στην αποχή από μια κοινοβουλευτική ψηφοφορία. Στην αποχή από την επόμενη βουλευτική κάλπη.