Ακόμη πιο δύσκολα

Ήταν αναμενόμενο ότι το αποτέλεσμα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών θα αντιμετωπιζόταν στο εσωτερικό με τον συνήθη συμπλεγματισμό. 

Κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση τσακώνονται για τη σημασία της επίσκεψης Ομπάμα την επόμενη Τρίτη, ο Χουλιαράκης λέει ότι ο Μητσοτάκης υιοθετεί την ατζέντα Τραμπ για χαμηλότερους φόρους, ο εκπρόσωπος της ΝΔ Κουμουτσάκος τιτίβισε «this is the end of the world as we knew it», η Φώφη Γεννηματά δεν έκρυψε την ενόχλησή της για τις εξελίξεις και γενικώς περίσσεψαν οι υπεραπλουστεύσεις και τα κλισέ.

Κάνουμε ό,τι κάναμε πάντα: Φλυαρούμε και σεναριολογούμε για τα έξω, είτε δαιμονοποιώντας είτε εξιδανικεύοντας, και αποφεύγουμε τα μέσα, τι μπορούμε και πρέπει να κάνουμε εμείς για να βελτιώσουμε τη θέση μας στον παγκόσμιο ανταγωνισμό και στον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων.

Το βέβαιο είναι ότι στον ασταθή γεωπολιτικό/γεωοικονομικό μας περίγυρο προστίθεται ένας νέος παράγοντας αβεβαιότητας, ενώ κανείς δεν ξέρει αν και πώς θα απομακρυνθεί ο Τραμπ από τις προεκλογικές του θέσεις για το ζήτημα του ελληνικού χρέους, που grosso modo είναι ότι η Αμερική δεν πρέπει να ανακατεύεται σε αυτά, αλλά να τα αφήνει στη Γερμανία.

Και οι δικοί μας Τραμπ, εδώ, στην Ευρώπη, ποιοι θα είναι; Η Λεπέν της Γαλλίας και ο Όρμπαν της Ουγγαρίας ενθουσιάστηκαν με την ήττα της Κλίντον και μέσα στο 2017 θα ξέρουμε πόσο μεταδοτικός είναι ο ιός της γελοιοποίησης και του εκφυλισμού της δημοκρατίας που έπληξε την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Από την άλλη, δεν θα πρέπει να αμφιβάλλει κανείς ότι ειδικά στο μεταναστευτικό-προσφυγικό οι αντιλήψεις Τραμπ θα ενισχύσουν τις ευρωπαϊκές ξενοφοβικές δυνάμεις, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τη δική μας κατάσταση με τους χιλιάδες εγκλωβισμένους στους καταυλισμούς.

Όπως και να ’χει, η ενασχόληση με τις αμερικανικές περιπέτειες δεν μπορεί να σκεπάσει τελείως τη διαπραγμάτευση με τους πιστωτές, αφού έχει οριστεί ως επιζητούμενη προθεσμία για το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης τα μέσα Δεκεμβρίου. Το κουαρτέτο επιστρέφει από Δευτέρα και θα πρέπει να συνεννοηθεί με την κυβέρνηση για μια σειρά εκκρεμοτήτων, από τη διεύρυνση της χρήσης πλαστικού χρήματος μέχρι τη νομιμοποίηση αδήλωτων εισοδημάτων και από τη ρύθμιση των κόκκινων δανείων μέχρι τη σύνταξη του νέου μεσοπρόθεσμου προγράμματος, που θα φτάνει μέχρι το 2020. 

Το θέμα των τραπεζών είναι πολύ ευαίσθητο, αφού ακόμη δεν έχουν γίνει όλες οι αλλαγές διοικήσεων, ενώ οι Βρυξέλλες προειδοποιούν –για να πιέσουν– ότι αν χρειαστούν ανακεφαλαιοποίηση οι τράπεζές μας ξανά, αυτό θα γίνει με bail in και όχι δική τους χρηματοδότηση. Αυτή η διαρροή είναι ό,τι πιο αποτρεπτικό για επιστροφή καταθέσεων, επομένως υπονομεύει την άρση των capital controls, που αποτελεί προϋπόθεση για την προσέλκυση επενδύσεων. Αλλά δεν είναι αυτή η μοναδική αντίφαση στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης που εξελίσσεται με αμοιβαία τη βούληση να ολοκληρωθεί το συντομότερο, αλλά χωρίς αυτό να αποτυπώνεται στην ταχύτητα υλοποίησης.

Ο ανασχηματισμός έδωσε το σήμα στις αγορές και στους εταίρους ότι η εφαρμογή του μνημονίου θα διευκολυνθεί, από τη στιγμή που απομακρύνθηκαν οι απρόθυμοι (Σκουρλέτης, Δρίτσας) και εντάχθηκαν πρόθυμοι (Πιτσιόρλας, Παπαδημητρίου). Άλλωστε και σε επίπεδο δημόσιου λόγου ο πρωθυπουργός δείχνει να βιάζεται, προσδοκώντας ότι μετά το κλείσιμο της αξιολόγησης θα ανοίξει ο δρόμος για την απομείωση του χρέους και την ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.

Στο μεταξύ, παρά τις συνθήκες πόλωσης και όξυνσης, επιτεύχθηκε συναίνεση στο κρίσιμο θέμα της συγκρότησης του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης. Η κυβέρνηση έκανε τις αναγκαίες υποχωρήσεις αποδεχόμενη ως πρόεδρο τον πρώην πρόεδρο του Αρείου Πάγου Αθ. Κουτρουμάνο, τον οποίο είχε προτείνει η ΝΔ, και εγκαταλείποντας την ιδέα για περιορισμένο αριθμό αδειών, ενώ η αντιπολίτευση ανταπέδωσε. Κάπως έτσι άρχισε να λύνεται ένας κόμπος πολύ σφιχτός, μετά από έξι Διασκέψεις Προέδρων στη Βουλή, ατελείωτες ώρες διαβουλεύσεων και ζωηρό παρασκήνιο, με τον ΠτΒ Νίκο Βούτση να πρωταγωνιστεί στην προσπάθεια υπέρβασης των διαφορών.

Τα κόμματα κάνουν ταμείο γνωρίζοντας ότι το πραγματικό ορόσημο για τις πολιτικές εξελίξεις θα είναι το τέλος της χρονιάς, όταν θα κριθεί η παραμονή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα και με ποιους όρους. Στο μεταξύ, η κάθοδος συνεχίζεται, με τον Οκτώβριο να σημειώνεται ρεκόρ απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα, ενώ το 61% των νέων προσλήψεων ήταν με σύμβαση ελαστικής απασχόλησης (μερικής, εκ περιτροπής).