Έγκλημα εντός του οικογενειακού περιβάλλοντος

Συγκλονιστικά στοιχεία φέρνει στη δημοσιότητα έρευνα της Σχολής Επιστημών Υγείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και αφορούν τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών.

Όπως προκύπτει, τη δεκαετία 2005-2015 229 παιδιά, ηλικίας από 3 μηνών έως και 17 ετών, υπέστησαν σεξουαλική κακοποίηση.

Μέσος όρος ηλικίας τα 11,25 έτη

Συγκεκριμένα, τα στοιχεία προέρχονται από τα αρχεία του Εργαστηρίου της Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του ΑΠΘ και της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας του υπουργείου Δικαιοσύνης και αφορούν καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στα αστυνομικά τμήματα και στην εισαγγελία του Νομού Θεσσαλονίκης και των όμορων νομών.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της διδακτορικής διατριβής με τίτλο «Η κακοποίηση στην παιδική ηλικία. Επιδημιολογική διερεύνηση του φαινομένου βάσει ιατροδικαστικών εκθέσεων και ευρημάτων» που εκπονήθηκε, υπό την επίβλεψη του καθηγητή του Τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ Θεόδωρου Ι. Δαρδαβέση, το 2017, από την παιδίατρο Ελισάβετ Αντωνιάδου.
Στην έρευνα συμπεριλήφθηκαν περιστατικά που αφορούσαν καταγγελίες κακοποίησης παιδιών που δεν είχαν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους. Σύμφωνα με τους ερευνητές, «από τα 229 παιδιά που εντοπίστηκαν ως θύματα κακοποίησης, τα 165 (72,1%) ήταν κορίτσια και τα 64 (27,9%) αγόρια. Το εύρος των ηλικιών των παιδιών που μελετήθηκαν κυμαίνεται από 3 μήνες έως και 17 έτη, με μέσο όρο ηλικίας 11,25 έτη».
Ειδικότερα, για τα αγόρια ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 9 έτη, ενώ για τα κορίτσια τα 12 έτη. Ο μεγαλύτερος αριθμός των θυμάτων (49,8%) αφορά παιδιά εφηβικής ηλικίας (13-18 ετών), ενώ το 36,3% και το 13,9% αφορούν παιδιά σχολικής ηλικίας (6-12 ετών) και προσχολικής ηλικίας (5 ετών ή μικρότερα) αντίστοιχα.
«Θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς ότι τα αγόρια θυματοποιούνται συχνότερα σε μικρότερη ηλικία σε σχέση με τα κορίτσια. Επίσης, τα αγόρια φαίνεται ότι όταν θυματοποιηθούν μία φορά, συχνότερα επαναλαμβάνεται η κακοποίηση (57,5%), σε αντίθεση με τα κορίτσια, τα οποία συχνότερα γίνονται θύματα μεμονωμένων συμβάντων (60,7%)» σημειώνεται στην έρευνα. Επισημαίνεται, δε, ότι ο αριθμός των σχετικών ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα είναι περιορισμένος.

Καταγγελίες από μητέρα, γιαγιά και αδερφή

Όπως προκύπτει, η αποκάλυψη του συμβάντος στις αστυνομικές αρχές στις περισσότερες των περιπτώσεων οφείλεται σε κάποιο συγγενικό του παιδιού άτομο, όπως είναι η μητέρα, η γιαγιά και η αδερφή (59%). Πολύ συχνά η καταγγελία προέρχεται από το νοσηλευτικό ή εκπαιδευτικό ίδρυμα το οποίο φρόντιζε το παιδί για οποιονδήποτε λόγο (24,7%). Στο 15,2% των περιπτώσεων η καταγγελία προήλθε από το ίδιο το παιδί, ενώ καταγράφηκαν και 1,1% περιπτώσεις στις οποίες γνωστά στο παιδί άτομα ανέφεραν πιθανά επεισόδια κακοποίησης.
«Ο μεγαλύτερος όγκος των καταγγελιών κακοποίησης (65,2%) αφορά περιστατικά στα οποία τα θύματα ή οι φροντιστές τους ισχυρίζονται ότι είχε πραγματοποιηθεί, με κάποιον τρόπο, ολοκληρωμένη σεξουαλική πράξη με τον δράστη, ενώ σε μικρότερο ποσοστό (34,8%) αυτές αφορούν θωπείες, φιλιά κ.ά. Σε 18,3% περιπτώσεις οι καταγγελίες ήταν συγκεχυμένες και λιγότερο σαφείς. Ειδικότερα, η κατά φύση και παρά φύση συνουσία υποστηρίχθηκε στο 30,1% και 17,9% των καταγγελιών αντίστοιχα, ενώ υπήρξε και ένα ποσοστό 5,2% στο οποίο τα θύματα ισχυρίζονται ότι είχαν υποστεί και τις δύο μορφές κακοποίησης» διευκρινίζεται στην έρευνα.

Οικείο πρόσωπο ο δράστης

Στη συντριπτική τους πλειονότητα τα παιδιά γνώριζαν τον δράστη (93%) και μόνο στο 7% των περιπτώσεων ο δράστης τούς ήταν άγνωστος. Στο 38,2% των καταγγελιών ο υπαίτιος της κακοποίησης φαίνεται ότι είχε σχέση συγγένειας με το παιδί. Ειδικότερα, ως δράστης παρουσιάζεται ο πατέρας του παιδιού (15,1%) και στο 19,6% κάποιος άλλος συγγενής του (θείος, ξάδερφος κ.ά.). Ορισμένες καταγγελίες κακοποίησης αφορούν τη μητέρα του παιδιού ως δράστη (1,5%). Στο σύνολό τους οι δράστες είναι άντρες (98%) και σε 14,6% περιπτώσεις ο υπαίτιος της κακοποίησης είναι ανήλικος.
Πώς προσεγγίζουν όμως οι δράστες τα «υποψήφια θύματά» τους; «Συχνότερος τρόπος προσέγγισης του θύματος είναι η εκμετάλλευση της εμπιστοσύνης του παιδιού (47,3%) από συγγενικά του άτομα (πατέρας, θείος, νονός) ή άτομα του στενού οικογενειακού περιβάλλοντός του (πατριός, φίλος γονέων). Άλλος τρόπος που φαίνεται να εφαρμόζουν οι δράστες είναι η αρχική γνωριμία του παιδιού με οποιονδήποτε τρόπο και στη συνέχεια η κακοποίησή του με την άσκηση σωματικής βίας ή με τη χρήση κατασταλτικών ουσιών, όπως είναι η αλκοόλη και οι ναρκωτικές ουσίες» σημειώνουν οι ερευνητές.
Παιδιά τα οποία κακοποιούνταν κατ’ επανάληψη φαίνεται να καθυστέρησαν να αποκαλύψουν το συμβάν, σε σχέση με εκείνα που κακοποιήθηκαν μία φορά. Επίσης, τα περισσότερα παιδιά που δεν γνώριζαν και δεν είχαν αναπτύξει προηγουμένως σχέσεις με τον δράστη κατήγγειλαν άμεσα το γεγονός (76,9%).
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η κακοποίηση συνέβη τις απογευματινές ή βραδινές ώρες, κυρίως στο σπίτι του δράστη, στο αυτοκίνητο, στην οικία του παιδιού ή ακόμα και σε διάφορους άλλους χώρους. Ως μέσο επίτευξης της κακοποίησης φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε η βία, κυρίως σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας. Στα μικρότερα παιδιά οι υπαίτιοι της κακοποίησης πιθανότατα να χρησιμοποιούν άλλα μέσα, όπως είναι η δωροδοκία ή η αποπλάνηση, προκειμένου να εξασφαλιστεί η συναίνεση του θύματος.

ΕΔΕ για το συμβάν σε γυμνάσιο

Εν τω μεταξύ, ένορκη διοικητική εξέταση (ΕΔΕ) διετάχθη μετά τη δημοσιοποίηση σεξουαλικής κακοποίησης 12χρονου παιδιού σε γυμνάσιο του Δήμου Ζωγράφου. Σύμφωνα με την καταγγελία, ο μαθητής φαίνεται πως έπεσε θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από έναν συμμαθητή του και έναν εξωσχολικό, ενώ ένας άλλος μαθητής φέρεται να βιντεοσκόπησε τα πάντα. Μάλιστα, το βίντεο κυκλοφόρησε στο σχολείο, με τον μαθητή να δέχεται και bullying. Το κινητό στο οποίο έχει καταγραφεί η αποτρόπαιη πράξη έχει κατασχεθεί και έχει ήδη σταλεί στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Ωστόσο, ερωτήματα προκύπτουν από τη στάση του διευθυντή του σχολείου, καθώς, όπως καταγγέλλει ο πατέρας του θύματος, «πρότεινε στο παιδί να μην αποκαλύψει το συμβάν στους γονείς του και του συνέστησε να επιστρέψει στην τάξη του».
Σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Παιδείας δηλώνει ότι «ανεξάρτητα και παράλληλα με την εξέλιξη των ενδίκων μέσων που έχει ή σκοπεύει να χρησιμοποιήσει η οικογένεια του θύματος, έχει ήδη διαταχθεί κατεπείγουσα ΕΔΕ προκειμένου να αναζητηθούν τυχόν ευθύνες του σχολείου, είτε στο επίπεδο της πρόληψης είτε και κατά τον μετέπειτα χειρισμό».
Την ίδια ώρα συνελήφθη ο 43χρονος –τα στοιχεία του οποίου είχε δώσει στη δημοσιότητα η Εισαγγελία Πρωτοδικών Πειραιά– που κατηγορούνταν για κατάχρηση σε ασέλγεια 17χρονης ανήλικης κατ’ εξακολούθηση.
Σύμφωνα με την αστυνομία, ο 43χρονος από τη Νίκαια του Πειραιά προσπάθησε να αρπάξει με τη βία τη 17χρονη –που φέρεται να είχε νοητική υστέρηση και να διατηρούσε σχέση μαζί της– από το σπίτι της σε περιοχή της Σαλαμίνας, αλλά δεν τα κατάφερε.
Λίγες ημέρες πριν, ένας 68χρονος από την Πιερία συνελήφθη και σε βάρος του σχηματίστηκε δικογραφία για βιασμό. Σύμφωνα με την καταγγελία, ο δράστης ασελγούσε από τον Οκτώβριο σε βάρος μιας 17χρονης εκμεταλλευόμενος τη νοητική της υστέρηση. Μάλιστα, «εξαγόραζε» τη σιωπή της δίνοντάς της κάθε φορά 10 ευρώ.