Η πικρή δικαίωση του Στέφανου Μάνου - Free Sunday
Η πικρή δικαίωση του Στέφανου Μάνου
Το γραφειοκρατικό κράτος εξακολουθεί να απειλεί την προοπτική μας.

Η πικρή δικαίωση του Στέφανου Μάνου

Τον Στέφανο Μάνο τον παρακολουθώ ως πολιτικό και ως προσωπικότητα του δημόσιου βίου εδώ και δεκαετίες. Έχω καταλήξει σε ιδιαίτερα θετικά συμπεράσματα για την προσωπικότητα και τις περισσότερες προτάσεις του.

Δίνει έμφαση στη λογική, στην πρακτική αντιμετώπιση των προβλημάτων και υποστηρίζει σταθερά ότι το κράτος, σε όλες του τις εκδοχές, πρέπει να υπηρετεί την οικονομία, την κοινωνία και κάθε πολίτη. Είναι ο πολιτικός που τόνιζε επί σειρά ετών τη σημασία του μικρότερου και αποτελεσματικότερου κράτους.

Πολιτική απομόνωση

Η πορεία του Στέφανου Μάνου αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει μεγάλη πολιτική «αγορά» για τις ιδέες και τις προτάσεις του. Ο κόσμος τον επιβράβευε όταν ήταν η διαφορετική άποψη στο πλαίσιο της ΝΔ. Δεν τον στήριξε όμως ως διαφορετική άποψη που θα μπορούσε να αυτονομηθεί πολιτικά και να αμφισβητήσει τον τρόπο λειτουργίας του πολιτικού συστήματος.

Οι ιδέες του για μικρότερο και αποτελεσματικότερο κράτος τον μετέτρεπαν σε εύκολο στόχο των πολιτικών αντιπάλων του, οι οποίοι τον εμφάνιζαν σαν έναν νεοφιλελεύθερο οδοστρωτήρα που απειλούσε τη γραφειοκρατική γαλήνη του Δημοσίου και της τοπικής αυτοδιοίκησης και θα έθετε σε αμφισβήτηση το δικαίωμα στον διορισμό σε μια θέση με σταθερό μισθό και χωρίς σοβαρές επαγγελματικές υποχρεώσεις.

Ο Μάνος γνώρισε μεγάλες εκλογικές απογοητεύσεις και πολιτικές ήττες, αλλά ο λόγος του εξακολουθεί να μετράει. Όχι πλέον ως πολιτικού, αλλά ως προσωπικότητας του δημόσιου βίου. Το γεγονός ότι δεν έχει πλέον τη δυνατότητα να επηρεάζει άμεσα τις πολιτικές εξελίξεις απελευθερώνει τη σκέψη όσων τον ακούν και οδηγεί σε μια αξιοπερίεργη, όσο και πικρή δικαίωσή του.

Οι απόψεις του πολιτικού Μάνου απορρίφθηκαν από τους ψηφοφόρους. Οι απόψεις του πολίτη Μάνου γίνονται δεκτές με θετικό τρόπο από την κοινή γνώμη.

Τι έδειξε η «Μήδεια»

Η κακοκαιρία «Μήδεια» έδειξε τα όρια του λεγόμενου επιτελικού κράτους και δικαίωσε βασικές θέσεις του Στέφανου Μάνου. Ο ίδιος περιέγραψε στα ΜΜΕ την ταλαιπωρία που υπέστη, εκλαϊκεύοντας με μοναδικό τρόπο την κριτική του στο μεγάλο και γραφειοκρατικό κράτος.

Ως πολίτης, μπόρεσε να περάσει τα βασικά του μηνύματα πολύ καλύτερα, συνδέοντάς τα με τη δύσκολη καθημερινότητα, ενώ ως πολιτικός είχε έναν λόγο ευθύ και κάπως απότομο, που φόβιζε το ακροατήριο.

Οι βασικές θέσεις του πολίτη Μάνου σε σχέση με τη «Μήδεια» είναι οι εξής:

Ο ΔΕΔΔΗΕ δυσλειτουργεί, ενώ έχει έναν ρόλο στρατηγικής σημασίας, και οι πολίτες πληρώνουν ακριβά τις αδυναμίες του.

Η τοπική αυτοδιοίκηση αποδείχθηκε ουσιαστικά ανύπαρκτη την ώρα της μεγάλης δοκιμασίας για τους δημότες.

Η σύγχυση αρμοδιοτήτων είναι τέτοια ώστε και ένας απλός καθαρισμός δρόμου από τα πεσμένα δέντρα και τα κομμένα καλώδια μετατρέπεται σε διαπραγμάτευση μεταξύ των ανευθυνο-υπεύθυνων του ευρύτερου δημόσιου τομέα της οικονομίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Ο ΔΕΔΔΗΕ όχι μόνο δυσλειτουργεί αλλά στερείται και δυνατότητας σοβαρής επικοινωνίας με τους διαμαρτυρόμενους πολίτες. Ο ίδιος ο Στέφανος Μάνος κατάφερε να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον ΔΕΔΔΗΕ τρεις φορές, για να διαπιστώσει ότι κάθε φορά τού απαντούσαν με γενικότητες, χωρίς να αναλαμβάνουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις και χωρίς να καταγράφουν τις προηγούμενες κλήσεις του.

Τέλος, ο Μάνος δήλωσε στα ΜΜΕ ότι αν ήταν στο χέρι του να λάβει κυβερνητικές αποφάσεις θα σκεφτόταν να απαλλάξει τον επικεφαλής του ΔΕΔΔΗΕ από τα καθήκοντά του.

Η παρέμβαση Μάνου έχει μεγάλη σημασία, γιατί η κακοκαιρία δοκίμασε σκληρά εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά σε περιοχές όπως τα βόρεια προάστια της Αθήνας, όπου τα ποσοστά της ΝΔ είναι εξαιρετικά υψηλά. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει στοιχείο αντιπολιτευτικής σκοπιμότητας. Απλώς περιγράφεται μια κατάσταση όπως πραγματικά είναι.

Η τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση στην οποία πρωταγωνιστεί η ΝΔ δεν συνέβαλαν επαρκώς στην αντιμετώπιση των προβλημάτων. Ο ΔΕΔΔΗΕ –ο οποίος είναι στον δρόμο μιας προγραμματισμένης ιδιωτικοποίησης– αποδείχθηκε κατώτερος των περιστάσεων. Το επιτελικό κράτος, που πρέπει να έχει γνώση των αδυναμιών και της σύγχυσης αρμοδιοτήτων, δεν μπόρεσε να αντιδράσει έγκαιρα για να καλύψει τα κενά.

Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις αναδεικνύουν τα προβλήματα των πολιτών στη σχέση τους με το Δημόσιο και την τοπική αυτοδιοίκηση. Από τη μια, εμφανίζονται ενθουσιασμένοι με τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για ψηφιοποίηση του κράτους, θεωρώντας ότι θα απαλλαγούν από γραφειοκρατικές διαδικασίες και θα γίνει πιο απλή η καθημερινότητά τους. Από την άλλη, εξακολουθούν να εκφράζουν την απογοήτευσή τους με το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών, το οποίο σε αρκετές περιπτώσεις πέφτει και εξαιτίας των περιορισμών που επιβάλλει η πανδημία.

Η κριτική του ΣΥΡΙΖΑ

Την παραδοσιακή κριτική του ΣΥΡΙΖΑ συνοψίζει σε άρθρο του Στάθη Σχινά η «Αυγή» (19/2/2021):

«Και ευτυχώς που επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ προσελήφθησαν 1.500 άτομα στον ΔΕΔΔΗΕ, διότι την περίοδο 2010-2015 είχαν φύγει είτε με εθελουσία είτε με μη ανανέωση σύμβασης τουλάχιστον 2.500 άτομα, προκειμένου να προετοιμαστεί η ιδιωτικοποίηση της επιχείρησης.

»Αλλά και στους δήμους το προσωπικό ήταν περισσότερο. Κάτι ο “Καλλικράτης”, κάτι ο “Καποδίστριας”, οι συγχωνεύσεις των δήμων οδήγησαν σε τεράστια μείωση του προσωπικού.

»Τις μεγάλες απολύσεις προσωπικού τις είχαν κάνει οι κυβερνήσεις της περιόδου 2010-2015. Από καθαρίστριες και σχολικούς φύλακες μέχρι γιατρούς και νοσηλευτές στο ΕΣΥ και εργαζόμενους στις ΔΕΚΟ.

»Αυτά πληρώνουμε τώρα».

Η αντίληψη που θέλει τις μαζικές προσλήψεις να εξασφαλίζουν την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών αποτελεί μία από τις βασικές αιτίες για την περιπέτεια των μνημονίων και την υποβάθμιση της θέσης της Ελλάδας σε ένα εξαιρετικά ανταγωνιστικό διεθνές οικονομικό περιβάλλον.

Υπάρχει όμως μια πιο ρεαλιστική, κατά την άποψή μου, προσέγγιση στα προβλήματα του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Η εφημερίδα «Τα Νέα» (18/2/2021) δημοσιεύει τα στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ για επενδύσεις, ενισχύσεις, ανακαινίσεις και συνδέσεις στο δίκτυο διανομής.

Το 2014 δαπανήθηκαν γι’ αυτόν τον σκοπό 200 εκατ. ευρώ. Το 2015 και το 2016, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η σχετική δαπάνη έπεσε στα 150 εκατ. ευρώ. Το 2017 και το 2018 έπεσε ακόμη πιο χαμηλά, στα 123 εκατ. ευρώ. Το 2019, οπότε είχαμε κυβερνητική αλλαγή στο μέσον του χρόνου, οι επενδυτικές δαπάνες αυξήθηκαν ελαφρά, στα 135 εκατ. ευρώ, και η πρόβλεψη για το 2020 ήταν 178 εκατ. ευρώ.

Η πτώση του επιπέδου λειτουργίας του ΔΕΔΔΗΕ, που σχετίζεται και με την έλλειψη επενδύσεων στο δίκτυο διανομής, φαίνεται στον μέσο ετήσιο χρόνο διακοπής ηλεκτροδότησης σε λεπτά ανά πελάτη: 98 λεπτά το 2017, 119 το 2018, 140 το 2019.

Επομένως, η ασφάλεια και η ποιότητα του δικτύου δεν είναι θέμα γραφειοκρατικών διορισμών, αλλά καλής οργάνωσης του ειδικευμένου προσωπικού και επαρκών επενδύσεων στην ανάπτυξη της υποδομής και στη συντήρησή της.

Η κακή πολιτική παράδοση που έχει δημιουργηθεί στον χώρο της ριζοσπαστικής Αριστεράς μετατρέπει τις δυσλειτουργίες του ευρύτερου δημόσιου τομέα της οικονομίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης σε ένα ακόμη κίνητρο για πρόσθετους διορισμούς. Οι διορισμοί χωρίς σοβαρά επαγγελματικά κριτήρια ενισχύουν το γραφειοκρατικό φαινόμενο στη λειτουργία του κράτους και θέτουν σε διαρκή αμφισβήτηση βασικά οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών.

Η επανίδρυση του κράτους

Το αίτημα ΣΥΡΙΖΑ για περισσότερες προσλήψεις και διορισμούς δείχνει ότι η πολιτική μας μνήμη είναι περιορισμένη και επιλεκτική.

Η κρίση του 2010 με βασικό χαρακτηριστικό τη χρεοκοπία του Δημοσίου, που μας έφερε μία δεκαετία λιτότητας και περιορισμού της απασχόλησης στο Δημόσιο και στην τοπική αυτοδιοίκηση, ήταν αποτέλεσμα, μεταξύ των άλλων, της μεγάλης αύξησης του αριθμού όσων πληρώνονταν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο από το κράτος στις διάφορες μορφές του.

Μετά την ένταξή μας στην ΟΝΕ, αντί να βάλουμε τα δυνατά μας και να προχωρήσουμε στις αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές και τις μεταρρυθμίσεις που θα μας επέτρεπαν να καλύψουμε την απόσταση που μας χώριζε από τις ισχυρότερες οικονομίες, κινηθήκαμε σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση. Επικράτησαν απίθανες οικονομικές θεωρίες υπέρ της ανεξέλεγκτης αύξησης των δημοσίων δαπανών και της σύγκλισης των εισοδημάτων μας με τα ευρωπαϊκά, ανεξάρτητα από τις επιδόσεις και τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας. Φτάσαμε –μέσα από διορισμούς και παροχές– να είναι το μέσο ελληνικό εισόδημα κοντά στο 95% του μέσου ευρωπαϊκού, αλλά στη συνέχεια, όταν βγήκε ο λογαριασμός της οικονομικής κρίσης, πέσαμε κάτω από το 70%.

Είχα επισημάνει έγκαιρα, όπως ο Στέφανος Μάνος, ότι η αύξηση του μισθολογικού κόστους του Δημοσίου και της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως και του κόστους του ασφαλιστικού-συνταξιοδοτικού συστήματος, θα μας οδηγούσε σε δημοσιονομικό και οικονομικό αδιέξοδο.

Ο ΣΥΡΙΖΑ αποδίδει ευθύνες για τη χρεοκοπία του ελληνικού Δημοσίου στη διαχείριση των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Ξεχνάει όμως πολύ εύκολα ότι εκείνη την περίοδο ζητούσε περισσότερες προσλήψεις και μεγαλύτερες αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις, χαρακτηρίζοντας τις παροχές των τότε κυβερνήσεων «ψίχουλα».

Ο τρόπος που ασκεί κριτική στην αντιμετώπιση από την κυβέρνηση των συνεπειών της «Μήδειας» δείχνει ότι έχει σταθερά λάθος προσέγγιση σε ζητήματα λειτουργίας του κράτους και της οικονομίας.

Οι επιτυχίες Μητσοτάκη

Ο Μητσοτάκης δίνει έμφαση στην ανάλυση των προβλημάτων στη βάση της λογικής και στην εξεύρεση πρακτικών λύσεων, όπως ο Μάνος, είναι όμως πάντα προσεκτικός στην προσέγγισή του, για να ενισχύει την πολυσυλλεκτικότητα της ΝΔ.

Στο θέμα του κράτους υιοθέτησε μια ευέλικτη πολιτική με την οποία αποφεύγει μεγάλες συγκρούσεις, ενώ ενισχύει σταδιακά τους τομείς που πρέπει να λειτουργούν αποτελεσματικά.

Μέχρι τώρα έχει επιτύχει τους στόχους του. Το ΕΣΥ λειτουργεί καλά και αντέχει στις πιέσεις της πανδημίας, ενώ έχει καταρρεύσει σε άλλες χώρες, όπως η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου έχει καλύτερη παράδοση και μεγαλύτερες δυνατότητες.

Ο εμβολιασμός οργανώνεται με εντυπωσιακό τρόπο και η Ελλάδα έχει από τις καλύτερες επιδόσεις στη διαχείριση των εμβολίων που κατανέμει η Ε.Ε. στα κράτη-μέλη.

Συνολικά, η Ελλάδα έχει από τις καλύτερες επιδόσεις στην Ε.Ε. στην αντιμετώπιση της πανδημίας και αυτό οφείλεται και στη βελτίωση της λειτουργίας στρατηγικής σημασίας τμημάτων του κράτους. Τίποτα δεν είναι τυχαίο και, όταν βλέπουμε την πατρίδα μας να πηγαίνει πολύ καλύτερα απ’ ό,τι όλες οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, πρέπει να αναγνωρίζουμε την προσπάθεια και το αποτέλεσμα.

Η ΕΛ.ΑΣ. αναδιοργανώθηκε και δοκιμάστηκε σε πολλούς διαφορετικούς ρόλους, από την αντιμετώπιση της προγραμματισμένης από τον Ερντογάν εισβολής προσφύγων και μεταναστών στον Έβρο μέχρι τον έλεγχο των αντιεξουσιαστών στα αστικά κέντρα και τον έλεγχο της εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων για την πανδημία.

Η αποτελεσματική απάντηση στις τουρκικές προκλήσεις και η ανάπτυξη στρατιωτικής συνεργασίας σε διεθνές επίπεδο με χώρες όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δείχνουν ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη ανεβάζει το επίπεδο λειτουργίας και των ενόπλων δυνάμεων. Το μήνυμα των επιτυχημένων παρεμβάσεων του πρωθυπουργού και της κυβέρνησης είναι ιδιαίτερα θετικό. Παρά τα χρόνια προβλήματα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης, υπάρχει δυνατότητα για σημαντική βελτίωση, ακόμη και σε συνθήκες μεγάλης πίεσης.

Μάχη με τον χρόνο

Η «Μήδεια» ανέδειξε τις μεγάλες ελλείψεις του υπό δημιουργία επιτελικού κράτους. Η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να δώσει μάχη με τον χρόνο για να τις καλύψει.

Τα τελευταία χρόνια έχει ενισχυθεί διεθνώς και στην Ελλάδα το στοιχείο του απροσδόκητου στην πολιτική και στον δημόσιο βίο. Εμφανίζονται συνεχώς νέες προκλήσεις, με κορυφαία την πανδημία, που ξέσπασε πριν από έναν χρόνο, και οι αρμόδιες υπηρεσίες πρέπει να είναι συνεχώς στο ύψος των περιστάσεων, ενώ η πολιτική ηγεσία οφείλει να είναι σε θέση να βγάζει τα σωστά συμπεράσματα και να κάνει τις αναγκαίες διορθωτικές κινήσεις.

Στην περίπτωση της «Μήδειας» η κυβέρνηση λειτούργησε υποδειγματικά σε ό,τι αφορά την πρόγνωση της κακοκαιρίας, την ενημέρωση και προειδοποίηση των πολιτών και το κλείσιμο της εθνικής οδού προτού ξεφύγει η κατάσταση από τον έλεγχο, όπως το 2017.

Τα αποτελέσματα δεν ήταν ικανοποιητικά σε ό,τι αφορά τα προβλήματα που δημιούργησε ο χιονιάς σε περιοχές της Αττικής. Η παραδοσιακή σύγχυση των αρμοδιοτήτων και οι χαμηλές επιδόσεις των δήμων και του ΔΕΔΔΗΕ προκάλεσαν μεγάλη ταλαιπωρία σε εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά, η οποία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί ή τουλάχιστον μετριαστεί.

Στην πολιτική, ιδιαίτερα σε ακραίες συνθήκες, δεν υπάρχουν μόνο επιτυχίες. Οι αστοχίες είναι αναπόφευκτες. Σημασία έχει να βγάζουμε τα σωστά συμπεράσματα και να κάνουμε τις αναγκαίες διορθωτικές κινήσεις.

Αν κρίνω από τις δηλώσεις που έκανε ο πρωθυπουργός, κ. Μητσοτάκης, και όσα μάς είπε στην Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ, θα υπάρξουν οι πρωτοβουλίες που επιβάλλονται για να πάμε καλύτερα και σε αυτόν τον τομέα.

Μεγαλύτερο ειδικό βάρος

Η βελτίωση της λειτουργίας του κράτους σε όλες τις μορφές του αποκτά ιδιαίτερη σημασία για δύο λόγους.

Πρώτον, εξαιτίας της πανδημίας έχουμε μπει σε μια περίοδο κατά την οποία επιβάλλονται ολοένα μεγαλύτερες παρεμβάσεις του κράτους. Ενισχύσεις για να μην καταρρεύσει ο ιδιωτικός τομέας, μάχη του ΕΣΥ με την πανδημία, αγώνας δρόμου για τη σωστή οργάνωση του εμβολιασμού, προετοιμασία της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.

Επομένως, αυτή την περίοδο δεν τίθεται θέμα περιορισμού της κρατικής παρέμβασης, αλλά βελτίωσης της λειτουργίας του κράτους, ιδιαίτερα σε κρίσιμους τομείς.

Δεύτερον, ο οικονομικός ορίζοντας είναι γεμάτος απειλητικά σύννεφα. Η διάρκεια της πανδημίας είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι είχε εκτιμηθεί και αυτό έχει μεγάλες συνέπειες για την οικονομία. Η υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας συνδυάζεται με τη μεγάλη αύξηση του δημόσιου χρέους, το οποίο ήδη έχει σπάσει το φράγμα του 200% του ΑΕΠ. Μια άλλη αρνητική εξέλιξη που μπορεί να μας δημιουργήσει πρόσθετες υποχρεώσεις στο άμεσο μέλλον είναι η δυναμική ανάκαμψη των διεθνών τιμών του πετρελαίου. Έχουμε μεγάλη εξάρτηση από το εισαγόμενο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και η άνοδος των διεθνών τιμών τους θα συμβάλει στην παραπέρα διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Η επιστροφή στα μεγάλα δίδυμα ελλείμματα, δημοσιονομικό και ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, μεγαλώνει το ρίσκο για την οικονομία μας.

Υπάρχουν και καλά νέα, όπως η επικείμενη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και ο σχηματισμός κυβέρνησης Ντράγκι στην Ιταλία. Δεν υπάρχει αμφιβολία όμως ότι έχουμε μπροστά μας τεράστιες δυσκολίες και πως πολλά θα εξαρτηθούν από την ποιότητα των κρατικών παρεμβάσεων και της λειτουργίας του κράτους στις διάφορες μορφές του.

Από την άποψη αυτή, τα προβλήματα και οι δυσλειτουργίες που ανέδειξε η «Μήδεια» και η εύστοχη κριτική του Στέφανου Μάνου αποτελούν πρόσθετα κίνητρα για να επιταχύνουμε και να διευρύνουμε τις ουσιαστικές βελτιώσεις στη λειτουργία του κράτους.