Το επενδυτικό αφήγημα της ΔΕΘ και η πραγματικότητα των επενδύσεων

Τη στιγμή που η κυβέρνηση επιχειρεί να δώσει το στίγμα ότι η Ελλάδα είναι πλέον ανοιχτή για επενδύσεις, προκύπτει το ζήτημα με την Eldorado Gold, και πιο συγκεκριμένα σε μια περίοδο που κρατικό χρήμα για δημόσιες επενδύσεις δεν υπάρχει και οι επενδύσεις από το εξωτερικό, απ’ όποια φυλή και αν προέρχονται, αναμένονται ως θείο δώρο για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.

«Σε έναν χρόνο από τώρα ελπίζω να σας ξαναδώ όλους και όλες, θα έχει όμως μεγάλη διαφορά. Η χώρα, μετά από οκτώ, δυστυχώς, ολόκληρα χρόνια, θα εγκαινιάζει την 82η ΔΕΘ εκτός μνημονίων και εκτός ασφυκτικής επιτροπείας. Αυτός είναι ο στόχος μας και είμαστε αποφασισμένοι να το καταφέρουμε και να στηριχτεί η χώρα στις δικές της δυνάμεις. Του χρόνου θα συζητάμε για το πώς θα υλοποιήσουμε όλοι μαζί την Ελλάδα της νέας εποχής». Με αυτά τα λόγια ολοκλήρωσε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας την ομιλία του στα εγκαίνια της 82ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.

«Τα σημάδια ανάκαμψης είναι πλέον εμφανή και σ’ εμάς και στους επενδυτές και στους εταίρους. Η χώρα αναβαθμίζεται και γίνεται πάλι στρατηγικός εταίρος των σημαντικότερων οικονομικών δυνάμεων του πλανήτη» τόνισε ο πρωθυπουργός, παραπέμποντας στις επισκέψεις των Εμανουέλ Μακρόν, Μπαράκ Ομπάμα και Βλαντίμιρ Πούτιν. «Η ανάκτηση της εμπιστοσύνης και η αναζωπύρωση του επενδυτικού ενδιαφέροντος είναι συνέπεια και της ανάκτησης του κύρους των διεθνών συμμαχιών της χώρας» επισήμανε.

Αναφερόμενος στους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, εξέλιξη την οποία χαρακτήρισε «εξαιρετικό οιωνό», ο κ. Τσίπρας προανήγγειλε την ολοκλήρωση της αξιολόγησης σχεδόν 800 νέων επενδυτικών σχεδίων, ύψους 2 δισ. ευρώ.

Η μετα-Eldorado στιγμή

Αυτά όμως προ Eldorado Gold, που κατάφερε να καταρρίψει το αφήγημα της ΔΕΘ με μία μόνο ανακοίνωση και δεν άφησε χρόνο για πανηγυρισμούς σε κανέναν.

Η απόφαση της Eldorado Gold να αναστείλει επ’ αόριστον τις επενδύσεις της στην Ελλάδα λόγω των πολλών γραφειοκρατικών και αδειοδοτικών εμποδίων που έχει συναντήσει τα τελευταία χρόνια δίνει τον τόνο ως προς το δέον γενέσθαι στη χώρα μας. Οι σωστές τοποθετήσεις του πρωθυπουργού από το βήμα της ΔΕΘ περί της αναγκαίας στήριξης των παραγωγικών επενδύσεων στη χώρα μας επιβάλλεται να συνοδεύονται από αντίστοιχες πράξεις. Είναι ώρα τα λόγια να γίνουν έργα, ώστε να μη χαθεί και αυτή τη φορά το θετικό momentum που σταδιακά ξαναχτίζεται γύρω από την ελληνική οικονομία. Αυτά επισημάνθηκαν, μεταξύ άλλων, μέσω του μηνιαίου δελτίου του ΣΕΒ, θέση την οποία υποστήριξε και ο πρόεδρος του συνδέσμου Θεόδωρός Φέσσας σε σχετικές δηλώσεις.

Τα νούμερα είναι αμείλικτα και δηλώνουν πως το 2007 οι συνολικές επενδύσεις ήταν περίπου 57 δισ. ευρώ, ενώ πέρυσι ήταν περίπου 20 δισ. ευρώ. Πρέπει μάλιστα να συνυπολογίσουμε ότι το 2007 το μεγαλύτερο κομμάτι των επενδύσεων, περίπου το 30%, αφορούσε ακίνητα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό σήμερα έχει πέσει γύρω στο 6%, αφού η κτηματαγορά έχει καταρρεύσει.

Στην πραγματικότητα, όταν λέμε ότι χρειάζεται αύξηση των επενδύσεων, δεν μιλάμε πλέον για ακίνητα, αφού δεν γίνεται, αλλά και δεν είναι επιθυμητό να αναβιώσουμε την τραπεζική-κατασκευαστική φούσκα που υπήρχε προ κρίσης.

Όσο για τις άμεσες ξένες επενδύσεις, αυτές αυξήθηκαν σημαντικά το 2016 σε σχέση με το προηγούμενο έτος και τα κεφάλαια από το εξωτερικό που επενδύθηκαν στην Ελλάδα έφτασαν τα 3,5 δισ. ευρώ.

Βλέπουμε δηλαδή ότι τα κεφάλαια που έρχονται από το εξωτερικό είναι λίγα σχετικά με το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας και τις ανάγκες της.

Επιστρέφοντας στο δελτίο οικονομίας του ΣΕΒ, επισημαίνεται ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας επιταχύνθηκε στο +0,8% το β΄ τρίμηνο του 2017, από +0,4% το προηγούμενο τρίμηνο και -0,5% το β΄ τρίμηνο του 2016, στηριζόμενος κυρίως στην ιδιωτική και δημόσια κατανάλωση (+0,7% και +3,3% αντίστοιχα) και τις εξαγωγές (+9,5%), την ώρα που οι επενδύσεις σε πάγια σημείωσαν πτώση (-4,6%).

Τα στοιχεία αυτά αποτυπώνουν μια ανάκαμψη κατώτερη των προσδοκιών, γεγονός το οποίο μπορεί εν μέρει να αποδοθεί στην καθυστέρηση ολοκλήρωσης της δεύτερης αξιολόγησης του προγράμματος προσαρμογής.

Η εικόνα των επενδύσεων εξακολουθεί να προβληματίζει, καθώς η συμβολή τους στη μεταβολή του ΑΕΠ κατά το β΄ τρίμηνο του 2017 ήταν αρνητική κατά -2,2 π.μ., ενώ συνολικά το α΄ εξάμηνο του 2017 οι επενδύσεις διαμορφώθηκαν σε 10,5 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας άνοδο μόλις 2,7% σε σύγκριση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2016, μετά από στασιμότητα στο επίπεδο των 21,1 δισ. ευρώ το 2016 και το 2015. Παράλληλα, ο ρυθμός αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης αποδυναμώθηκε κατά το β΄ τρίμηνο του 2017, με τη συμβολή της να περιορίζεται στις +0,5 π.μ. από +0,9 π.μ. το προηγούμενο τρίμηνο. Την ίδια ώρα το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών διαμορφώνεται σε ιστορικά χαμηλό αρνητικό επίπεδο (-9,4% το 2016 και -13,4% το α΄ τρίμηνο του 2017).

Ταυτόχρονα, οι φόροι και οι εισφορές εξακολουθούν να διαβρώνουν το εισόδημα των νοικοκυριών, που ήδη συρρικνώνεται, θέτοντας σε αμφιβολία τη βιωσιμότητα της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας.

Θετική, ωστόσο, ήταν η συμβολή των καθαρών εξαγωγών (+1,8 π.μ.), οι οποίες ευνοούνται από τη βελτίωση της οικονομικής συγκυρίας σε διεθνές επίπεδο.

Συνολικά, κατά το α΄ εξάμηνο του έτους το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,6%. Έτσι, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη της κυβέρνησης για ανάπτυξη 1,8% το 2017, το ΑΕΠ θα πρέπει να σημειώσει άνοδο περίπου 3% κατά το β΄ εξάμηνο του έτους.

Προς αυτή την κατεύθυνση, η δυναμική του τουρισμού αναμένεται να συμβάλει θετικά, ιδίως στο γ΄ τρίμηνο, ενώ η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης ενισχύει τις αναπτυξιακές προοπτικές, έχοντας ήδη επιδράσει θετικά στο οικονομικό κλίμα και στην καταναλωτική εμπιστοσύνη. Από την άλλη πλευρά, οι αυξημένες φορολογικές υποχρεώσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων ενδέχεται να αποδυναμώσουν περαιτέρω τη δυναμική της ιδιωτικής κατανάλωσης, η οποία αποτελεί το 70% του ΑΕΠ, περιορίζοντας τον ρυθμό ανάπτυξης για το 2017 σε 1,5% ή λιγότερο.

Τα νούμερα είναι αμείλικτα και αποδεικνύουν ότι η οικονομία δεν έχει εισέλθει ακόμη σε μια σταθερά δυναμική τροχιά ανάκαμψης, βασιζόμενη στην προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων που θα επιτρέψουν τη βιώσιμη ενίσχυση των εισοδημάτων και της απασχόλησης. Έτσι, οι αρχικές προβλέψεις για ανάπτυξη +2,5% το 2017 υποβαθμίστηκαν στο +1,8%, το οποίο είναι πλέον και αυτό αμφίβολο, υπό το φως των στοιχείων του β΄ τριμήνου.

Επιπρόσθετα, η ανακοπή της πτωτικής πορείας στην απόδοση του δεκαετούς ομολόγου από τα μέσα του Ιουλίου του 2017 και η παραμονή του στο επίπεδο του 5,5% (5,47% στις 6 Σεπτεμβρίου 2017, έναντι 5,25% στις 24 Ιουλίου 2017) καταδεικνύει ότι οι αγορές δεν έχουν πειστεί ακόμη για τη βιωσιμότητα της ανάκαμψης. Στη βάση αυτή, και ενόψει της έναρξης των διαπραγματεύσεων για την τρίτη αξιολόγηση, η πολιτεία θα πρέπει να αποφύγει πάση θυσία έναν νέο κύκλο αβεβαιότητας και να υλοποιήσει τα συμφωνηθέντα χωρίς καθυστερήσεις και ανατροπές, ώστε να ενισχυθούν οι προσδοκίες και η χώρα να εισέλθει σε έναν ενάρετο κύκλο προσαρμογής και ανάπτυξης.

Η προσέλκυση επενδύσεων

Μπορεί σε πολιτικό επίπεδο η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης να είναι πάντα ένα θερμό πεδίο αντιπαράθεσης, καθώς προηγείται και του κλεισίματος της χρονιάς και του σχεδίου προϋπολογισμού, ωστόσο αποτελεί αναμφισβήτητα ένα μεγάλο βήμα για τις επιχειρήσεις και μοναδική ευκαιρία προώθησης υπηρεσιών και προϊόντων.

Και αυτό γιατί στόχος είναι να γίνει η ΔΕΘ-Helexpo ο σημαντικότερος εκθεσιακός παίκτης της ΝΑ Ευρώπης και η Θεσσαλονίκη ένα εκθεσιακό hub που θα φέρνει σε επαφή επιχειρήσεις από την Ασία με επιχειρήσεις από την Ελλάδα, τα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο, όπως σημείωσε ο πρόεδρος της ΔΕΘ-Helexpo Τάσος Τζήκας.

Ωστόσο, το βασικό ζητούμενο παραμένει η προσέλκυση επενδύσεων και η διαμόρφωση του κατάλληλου περιβάλλοντος για την ευόδωσή τους. Σε αυτό το πλαίσιο, τις προτεραιότητες για την προσέλκυση επενδύσεων υπογράμμισε με σαφήνεια ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης σε συνάντηση που είχε με παραγωγικούς φορείς και εκπροσώπους επιμελητηρίων στη Θεσσαλονίκη. «Στην κορυφή», είπε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, «είναι η πολιτική σταθερότητα και μια αποφασισμένη και τολμηρή μεταρρυθμιστική κυβέρνηση, η οποία θα υλοποιήσει ένα σχέδιο μεταρρυθμίσεων το οποίο θα πιστεύει και το οποίο θα είναι εθνικής ιδιοκτησίας. Δεν γίνονται μεταρρυθμίσεις “τραβάτε με κι ας κλαίω”. Δεν γίνονται μεταρρυθμίσεις με το μισό κόμμα απέναντι, με διστακτικότητα, με έλλειψη βασικής κατανόησης για το πώς δουλεύουν η ελεύθερη οικονομία, η αγορά και οι κανόνες της. Η πολιτική αλλαγή είναι απαραίτητη προϋπόθεση σήμερα για να κάνει η Ελλάδα ένα μεγάλο αναπτυξιακό άλμα στο μέλλον». «Εκτός από αυτό», συνέχισε ο πρόεδρος της ΝΔ, «χρειάζονται τρία πράγματα ακόμη: φορολογία, ρευστότητα, επενδυτικό περιβάλλον. Απλά πράγματα, απλές κουβέντες».