Οδηγία της Ε.Ε. δίνει δεύτερη ευκαιρία σε επιχειρηματίες

Δεύτερη ευκαιρία σε επιχειρηματίες που πτώχευσαν –όχι όμως από δόλο– αλλά και χείρα βοηθείας σε βιώσιμες επιχειρήσεις με οικονομικές δυσχέρειες δίνει νέα κοινοτική οδηγία που υιοθετήθηκε από τους μόνιμους αντιπροσώπους των χωρών της Ε.Ε. Πρόκειται για ένα ενιαίο πλαίσιο που θα προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες σε επιχειρήσεις, κυρίως μικρομεσαίες, με χρηματοδοτικές δυσκολίες, μεταξύ των οποίων οι μικρότερες παρεμβάσεις των δικαστηρίων και οι χρονικές «ανάσες» πριν από τις αναγκαστικές εκτελέσεις.

Η απόφαση βασίζεται σε πρόταση της Κομισιόν που όταν είχε υποβληθεί, το 2016, η Ελλάδα βρισκόταν μεταξύ των χωρών με νομικό πλαίσιο προβληματικό ως προς την αφερεγγυότητα, καθώς κατείχε την 23η θέση μεταξύ των κρατών-μελών. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι διαδικασίες αφερεγγυότητας στη χώρα μας διαρκούσαν κατά μέσο όρο 3,5 έτη, σε αντίθεση με την Ε.Ε., όπου έφταναν τα δύο έτη. Την ίδια στιγμή το ποσοστό ανάκτησης των οφειλόμενων έφτανε μόλις το 35,6%, ενώ ο μέρος όρος στην Ε.Ε. ήταν στο 65%.

Η πρόταση της Κομισιόν επικεντρωνόταν στα εξής σημεία:

1. Κοινές αρχές για τη χρήση πλαισίων έγκαιρης αναδιάρθρωσης, που θα βοηθούν τις εταιρείες να εξακολουθήσουν τις δραστηριότητές τους και να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους.

2. Κανόνες που επιτρέπουν στους επιχειρηματίες να επωφεληθούν από μια δεύτερη ευκαιρία.

3. Στοχοθετημένα μέτρα για τα κράτη-μέλη, ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των διαδικασιών αφερεγγυότητας, αναδιάρθρωσης και απαλλαγής.

Η τελική απόφαση διατηρεί όλα τα βασικά στοιχεία της αρχικής πρότασης της Επιτροπής, αλλά παρέχει μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη-μέλη, ώστε να προσαρμόσουν τη νέα νομοθεσία στα υφιστάμενα πλαίσιά τους. Ειδικότερα, το Συμβούλιο τροποποίησε τις διατάξεις σχετικά με:

• Τη συμμετοχή των δικαστών: Διατηρώντας μεν τον στόχο των ταχύτερων διαδικασιών αφερεγγυότητας, η θέση του Συμβουλίου προβλέπει μεγαλύτερη ευελιξία για τα κράτη-μέλη, ώστε να αποφασίζουν πότε και πού είναι υποχρεωτική η συμμετοχή των δικαστών.

• Τη διάρκεια της αναστολής των ατομικών καταδιώξεων: Διατηρώντας αφενός τις διάρκειες που πρότεινε η Επιτροπή (δηλαδή έως το πολύ 4 μήνες για την αρχική διάρκεια), το Συμβούλιο εισάγει τη δυνατότητα μεγαλύτερης προθεσμίας των δικαστηρίων ώστε να επικυρώσουν σχέδια που είναι ιδιαίτερα περίπλοκα.

• Τη διακατηγοριακή παράκαμψη των διαφωνιών: Ενώ διατηρούνται οι κανόνες που καθορίζονται στην πρόταση, τα κράτη-μέλη αποφάσισαν υπέρ μεγαλύτερης ευελιξίας σε εθνικό επίπεδο, ώστε να καθοριστούν οι όροι που απαιτούνται για τη διενέργεια προκαταρκτικής αποτίμησης μιας επιχείρησης, καθώς και οι κανόνες οι οποίοι καθορίζουν την παράκαμψη των διαφωνιών μιας κατηγορίας πιστωτών.

Οι βασικές αρχές

Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι ενιαίοι κανόνες θα τηρούν τις παρακάτω βασικές αρχές:

• Οι επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, ιδίως οι μικρομεσαίες, θα έχουν πρόσβαση σε εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης για την ανίχνευση της επιδεινούμενης οικονομικής κατάστασής τους και τη διασφάλιση της έγκαιρης αναδιάρθρωσής τους.

• Ευέλικτα πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης θα απλουστεύσουν τις χρονοβόρες, πολύπλοκες και δαπανηρές δικαστικές διαδικασίες. Τα εθνικά δικαστήρια θα επεμβαίνουν, όταν χρειάζεται, για τη διαφύλαξη των συμφερόντων των ενδιαφερομένων.

• Ο οφειλέτης θα έχει στη διάθεσή του μια περιορισμένη χρονικά «ανάσα» 4 μηνών κατ’ ανώτατο όριο πριν από την αναγκαστική εκτέλεση, ώστε να διευκολύνονται οι διαπραγματεύσεις και η επιτυχής αναδιάρθρωση.

• Τυχόν διαφωνούσα μειοψηφία πιστωτών και εταίρων δεν θα μπορεί να εμποδίσει τα σχέδια αναδιάρθρωσης, ωστόσο τα έννομα συμφέροντά τους θα διασφαλίζονται.

• Η νέα χρηματοδότηση θα έχει ειδική προστασία, αυξάνοντας τις πιθανότητες επιτυχούς αναδιάρθρωσης.

• Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι τα υφιστάμενα δικαιώματα των εργαζομένων βάσει του εθνικού και του κοινοτικού δικαίου δεν θίγονται από τη διαδικασία προληπτικής αναδιάρθρωσης (π.χ. το δικαίωμα συλλογικής διαπραγμάτευσης και συνδικαλιστικής δράσης και το δικαίωμα ενημέρωσης και διαβούλευσης).

• Η επιμόρφωση, η εξειδίκευση των επαγγελματιών του κλάδου και των δικαστηρίων, καθώς και η χρήση της τεχνολογίας μέσω ηλεκτρονικής υποβολής των απαιτήσεων και των κοινοποιήσεων προς τους πιστωτές, θα βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και θα μειώσουν τη διάρκεια των διαδικασιών αφερεγγυότητας, αναδιάρθρωσης και δεύτερης ευκαιρίας.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Επί του παρόντος, πάντως, η κατάσταση στην Ελλάδα είναι δραματική, καθώς δεν υπάρχουν δυνατότητες για τον επιχειρηματία που πτωχεύει χωρίς δόλο. Αν και από τα τέλη του 2016 υπάρχει ο Πτωχευτικός Κώδικας, που περιλαμβάνει πλαίσιο για την απαλλαγή από τα χρέη όσων πτώχευσαν, χωρίς δόλο, δύο έτη μετά την πτώχευση. Ωστόσο, έως τα μέσα του 2018 έγιναν μόλις 21 αιτήσεις πανελλαδικά, αν και οι υποψήφιοι επωφελούμενοι είναι εκατοντάδες χιλιάδες.

Ο λόγος; Αρχικά, το υψηλό κόστος, οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες, απουσιάζει η χρήση της τεχνολογίας, ενώ παρατηρείται και ελλιπής ενημέρωση.

Στον αντίποδα, στο Βέλγιο ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει αίτηση πτώχευσης online και λαμβάνει την απόφαση της πτώχευσης σε 2 εργάσιμες, ενώ εντός εβδομάδας αναλαμβάνει ο σύνδικος πτώχευσης. Επίσης, η δεύτερη ευκαιρία αρχίζει από την επομένη της πτώχευσης.

Κατά συνέπεια, παράγοντες της αγοράς θεωρούν ότι η συγκεκριμένη ευρωπαϊκή οδηγία θα πρέπει να ενσωματωθεί άμεσα στον Πτωχευτικό Κώδικα, ενώ στη διαμόρφωση του νέου κώδικα θα πρέπει να συμμετέχουν και εκπρόσωποι της πραγματικής οικονομίας.