Αντιφατικά μηνύματα για την οικονομία

Και ενώ οι αριθμοί της οικονομίας δείχνουν να βαίνουν καλώς και το κλίμα να βελτιώνεται, καθώς δέχεται σημαντική ώθηση από τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, η πραγματικότητα, για ακόμη μία φορά, είναι λίγο πιο… διαφορετική. Αν και η καταναλωτική εμπιστοσύνη έχει εκτοξευθεί στα ύψη, δεν φαίνεται να υπάρχει… κατανάλωση, ενώ στις καταθέσεις δεν παρατηρούνται σημαντικές μεταβολές. Αποδεικνύεται, δηλαδή, ότι οι καταναλωτές είναι εγκλωβισμένοι μεταξύ αισιοδοξίας και λιτότητας.

Λίγο η ρύθμιση των 120 δόσεων, λίγο οι εξαγγελίες για μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, λίγο η μείωση της φορολογίας, έχουν βελτιώσει το κλίμα στην αγορά, καθώς υπάρχουν θετικές προσδοκίες. Ως εκεί όμως. Δεν έχει αλλάξει κάτι άλλο.

Οι έμποροι «καταγγέλλουν» ότι όλα αυτά δεν τα έχουν εισπράξει στις ταμειακές μηχανές. Και αυτό γιατί έως το τέλος του έτους νοικοκυριά και επιχειρήσεις πρέπει να αποδώσουν 7 δισ. ευρώ, κάτι που είναι ιδιαίτερα αρνητικό για την κατανάλωση. Και χωρίς ιδιωτική κατανάλωση, η οικονομία δεν προχωρά.

Στα ύψη η… εμπιστοσύνη

Στο υψηλότερο σημείο των τελευταίων 19 ετών έφτασε η καταναλωτική εμπιστοσύνη τον Σεπτέμβριο. Ειδικότερα, σύμφωνα με το Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), ο δείκτης οικονομικού κλίματος ενισχύθηκε στις 107,2 μονάδες από 105,3 μονάδες τον Ιούλιο.

Η άνοδος προέρχεται κυρίως από βελτίωση των προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο και στους καταναλωτές, ενώ στους υπόλοιπους επιχειρηματικούς τομείς οι μεταβολές είναι ήπιες.

Είναι φανερό ότι διατηρείται η θετική επίδραση του εκλογικού αποτελέσματος στις προσδοκίες πολιτών και επιχειρήσεων. Άλλωστε συνεχίζουν να αξιολογούνται ευνοϊκά οι δηλώσεις (προγραμματικές περισσότερο) και διαθέσεις της νέας κυβέρνησης, καθώς οι νομοθετικές παρεμβάσεις είναι σε αρχικό στάδιο. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και αυτές (π.χ. μείωση ΕΝΦΙΑ, επέκταση ρύθμισης οφειλών έως 120 δόσεις) επηρεάζουν θετικά τις προσδοκίες των νοικοκυριών.

Ωστόσο, φαίνεται να παραμένουν ανοιχτά ορισμένα βασικά ζητήματα –όπως η διαμόρφωση του φορολογικού και συνταξιοδοτικού συστήματος–, που θα επηρεάσουν τις προσδοκίες επιχειρήσεων και νοικοκυριών το επόμενο χρονικό διάστημα. Ειδικότερα, τα ζητήματα αυτά σχετίζονται με τον προϋπολογισμό του 2020 και το δημοσιονομικό περιθώριο που υπάρχει από τις εφαρμοζόμενες και προγραμματιζόμενες παρεμβάσεις, ενώ επηρεάζονται και από σημαντικές εστίες αβεβαιότητας στο διεθνές περιβάλλον.

Οι φοροελαφρύνσεις, οι ανακοινώσεις για τις επερχόμενες μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ενέργειας (π.χ. target model, Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια) και το νέο αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο, που βρίσκεται υπό δημόσια διαβούλευση, φαίνεται να δημιουργούν θετικές προσδοκίες για την εγχώρια οικονομία. Το αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο έχει ως στόχο την ενίσχυση του επιχειρείν και τη βελτίωση της οικονομίας, ενώ προσπαθεί να αντιμετωπίσει στρεβλώσεις που δυσχεραίνουν την επιχειρηματική δραστηριότητα. Οι παρεμβάσεις έχουν στόχο, μεταξύ άλλων, την προσέλκυση στρατηγικών επενδύσεων, τη δημιουργία ενιαίου ψηφιακού χάρτη, την απλοποίηση της αδειοδότησης βιομηχανικών δραστηριοτήτων, καθώς και λύσεις σε ζητήματα που αφορούν τα επιχειρηματικά πάρκα.

Ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και τα στοιχεία της Nielsen για το γ΄ τρίμηνο του 2019, σύμφωνα με τα οποία ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης ανέρχεται στις 84 μονάδες, πλησιάζοντας σημαντικά τον ευρωπαϊκό δείκτη, που είναι στις 88 μονάδες. Και οι τρεις επιμέρους μεταβλητές βάσει των οποίων υπολογίζεται ο δείκτης έχουν σημειώσει βελτίωση.

Σημαντικά έχει βελτιωθεί και η εκτίμηση των Ελλήνων για την προσωπική τους οικονομική κατάσταση τους επόμενους 12 μήνες, με αύξηση κατά 13 ποσοστιαίες μονάδες (46%), σε σχέση με το β΄ τρίμηνο του 2019.

Από την άλλη, το 56% των Ελλήνων αμφιβάλλει ότι η χώρα θα καταφέρει να βγει από την οικονομική κρίση μέσα στους επόμενους 12 μήνες, ποσοστό, ωστόσο, σημαντικά μειωμένο σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, κατά την οποία ανάλογη αμφιβολία εξέφραζε το 72%.

Μικρή αύξηση στις καταθέσεις

Εν τω μεταξύ, μικρή αύξηση εμφάνισαν οι καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.

Ειδικότερα, οι καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών διαμορφώθηκαν στο τέλος Σεπτεμβρίου στα 114,4 δισ. ευρώ, από 114,2 δισ. ευρώ τον Αύγουστο. Στο σύνολο του ιδιωτικού τομέα οι καταθέσεις παρουσίασαν μείωση κατά 622 εκατ. ευρώ, έναντι αύξησης κατά 1,019 δισ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε σε 5,7%, από 6,2% τον προηγούμενο μήνα.

Πιο αναλυτικά, μείωση κατά 723 εκατ. ευρώ παρουσίασαν οι καταθέσεις των επιχειρήσεων, έναντι μείωσης κατά 25 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε σε 4,1%, από 5,9% τον προηγούμενο μήνα.

Αντίθετα, αύξηση κατά 101 εκατ. ευρώ παρουσίασαν οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων, έναντι αύξησης κατά 1,044 δισ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε σε 6%, από 6,3% τον προηγούμενο μήνα.

Στο σκέλος των χορηγήσεων, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκε σε -0,5%, από -0,1% τον προηγούμενο μήνα. Η μηνιαία καθαρή ροή της συνολικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα ήταν αρνητική κατά 92 εκατ. ευρώ, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 402 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.