Ένας τρίτος δρόμος για τη ΔΕΗ: Μονοπώλιο στα δίκτυα, ανταγωνισμός στην παραγωγή

Σε εξαιρετικά υψηλούς τόνους διεξάγεται τους τελευταίους μήνες, μετά την εκλογική νίκη της ΝΔ, η αντιπαράθεση των κομμάτων αναφορικά με το μέλλον της ΔΕΗ. Χαρακτηριστικό είναι ότι η πρώτη επίθεση κατά της κυβερνητικής πολιτικής από τον ΣΥΡΙΖΑ έγινε μόλις μία εβδομάδα μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης Μητσοτάκη, στις 16 Ιουλίου, με τον γραμματέα του κόμματος, Πάνο Σκουρλέτη, να καταγγέλλει ότι η κυβέρνηση επιχειρεί «μια προσπάθεια απαξίωσης, για να δοθούν τα υδροηλεκτρικά της ΔΕΗ σε συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα».

Από την πλευρά της, η κυβέρνηση διά του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, απάντησε ότι η ΔΕΗ είναι αδύνατο να πωληθεί στην κατάσταση που βρίσκεται, όμως υπάρχει και μια άλλη άποψη για το μέλλον της εταιρείας, η οποία κατατέθηκε στον δημόσιο διάλογο από τον κ. Ραφαήλ Μωυσή, στο βιβλίο του «Θα γίνει της… ΔΕΗΣ».

Ο κ. Μωυσής, ο οποίος είχε διατελέσει διοικητής της Επιχείρησης κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1979, υποστηρίζει ότι το κύριο πρόβλημα της ΔΕΗ προέκυψε από την εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής για την ενέργεια, με βάση την οποία εφαρμόστηκε ο διαχωρισμός ανάμεσα στους κλάδους της παραγωγής, της μεταφοράς, της διανομής και της εμπορίας της ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Επιτροπή ονόμασε τη συγκεκριμένη πολιτική «unbundling», το οποίο εφαρμόστηκε σε όλες τις χώρες της Ένωσης εκτός από την Κύπρο και τη Μάλτα, αλλά, σύμφωνα με τον κ. Μωυσή, το ελληνικό μοντέλο ήταν πιο κοντά στις δύο χώρες, όπου διατηρήθηκε το κρατικό μονοπώλιο, και θα έπρεπε οι ελληνικές κυβερνήσεις να επιδιώξουν η Ελλάδα να εξαιρεθεί κι αυτή από το «unbundling», κάτι το οποίο θεωρεί ανεπίστρεπτο, αν και σε συνεντεύξεις που έδωσε με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του τάσσεται όχι μόνο κατά της ιδιωτικοποίησης του ΔΕΔΔΗΕ αλλά και υπέρ της επανάκτησης του ΑΔΜΗΕ.

Η αταίριαστη απελευθέρωση

Ο κ. Μωυσής επισημαίνει ότι μειονεκτήματα του ελληνικού συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας είναι:

• • η πληθώρα μικρών και δυσπρόσιτων σημείων μικρής κατανάλωσης, όπως τα νησιά και τα ορεινά χωριά,
• • οι περιορισμένες διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις,
• • η μεγάλη ανισότητα πλούτου ανάμεσα σε γεωγραφικές περιοχές,
• • το σχετικά υψηλό ποσοστό του πληθυσμού με εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας.

Ο πρώην επικεφαλής της εταιρείας υποστηρίζει ότι αυτά τα μειονεκτήματα δεν μπορούν να αντισταθμιστούν με την αύξηση της παραγωγικότητας που δημιουργεί ο ανταγωνισμός από την απελευθέρωση της αγοράς και προβλέπει ότι με αυτόν τον τρόπο ο ευρωπαϊκός στόχος για την επίτευξη πιο χαμηλών τιμών ηλεκτρικού ρεύματος δεν μπορεί να επιτευχθεί στην Ελλάδα.

«Η ζημιά που υπέστη η ΔΕΗ από τον διαμελισμό της δεν είναι δυνατό να υπερκεραστεί απ’ οποιαδήποτε βελτίωση στην παραγωγικότητά της» υποστηρίζει ο κ. Μωυσής, καθώς η διάσπαση μιας μεγάλης επιχείρησης σε δύο ή περισσότερες μικρότερες έχει ως συνέπεια την απώλεια οικονομιών κλίμακας, οι οποίες, στην περίπτωση της Ελλάδας, θα ενίσχυαν τις δυνατότητες επιδίωξης χαμηλότερων τιμών στην ελληνική αγορά.

Μάλιστα επισημαίνει ότι στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, στο οποίο η κυβέρνηση Μητσοτάκη θέτει ποσοτικούς στόχους, δεν γίνεται μνεία σε μείωση του κόστους, αλλά η αναφορά «χωρίς αύξηση του κόστους για τον καταναλωτή» και μάλιστα στην προτελευταία σελίδα.

Ο κ. Μωυσής θεωρεί ότι το ευρωπαϊκό μοντέλο απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας και ο κατακερματισμός της ΔΕΗ θα οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια σε αύξηση του ενεργειακού κόστους, αν και διευκρινίζει ότι όλη αυτή η ανάλυση δεν σημαίνει ότι «όλα πήγαιναν καλά στη Μεγάλη ΔΕΗ».

Το αυξημένο κόστος παραγωγής

Στους λόγους της αύξησης του ενεργειακού κόστους περιλαμβάνει και το κόστος παραγωγής, για το οποίο επισημαίνει ότι δεν υπήρξε ούτε καν στοιχειώδης έλεγχος.

Σε αυτό περιλαμβάνει και το εργασιακό κόστος, την αύξηση του οποίου αποδίδει στο ότι «τις τελευταίες δεκαετίες είχε κανείς την αίσθηση ότι η ΔΕΗ δεν ανήκε στους μετόχους της αλλά στη ΓΕΝΟΠ, την ομοσπονδία των συνδικάτων της ΔΕΗ, που μπορούσε να θέτει όρους στις εκάστοτε κυβερνήσεις και να τους ικανοποιεί, ανεξαρτήτως του κόστους που είχαν για την Επιχείρηση, αλλά και για την οικονομία στο σύνολό της», κατάσταση την οποία εντάσσει στα «συμπτώματα της ελληνικής οικονομικής παρακμής».

Δίνει μάλιστα ως παράδειγμα το «επίδομα βροχής», το οποίο δινόταν στους εναερίτες, τους τεχνίτες που σκαρφάλωναν στους στύλους, επειδή όταν έβρεχε οι συνθήκες εργασίας ήταν ιδιαίτερα δύσκολες και ο κίνδυνος ηλεκτροπληξίας αυξημένος λόγω της υγρασίας. «Το αίτημα που τέθηκε την εποχή των θεσμικών παροχών ήταν το επίδομα βροχής να δίνεται ανεξαρτήτως καιρού, με την αιτιολογία ότι δεν μπορεί ο οικογενειακός προϋπολογισμός να βασίζεται στις ιδιοτροπίες του καιρού!» γράφει.

Ο κ. Μωυσής εισηγείται να μην είναι η Ελλάδα πρωταγωνιστής στην απολιγνιτοποίηση, περιμένοντας να την εφαρμόσουν πρώτα χώρες όπως η Γερμανία και η Πολωνία, και διευκρινίζει ότι δεν υποστηρίζει και «δεν υπάρχει ενδεχόμενο εγκατάστασης πυρηνικού εργοστασίου στην Ελλάδα».

Συνοπτικά, σε ό,τι αφορά τη ΔΕΗ, προτείνει ένα μοντέλο στο οποίο θα διατηρήσει το μονοπώλιο στα δίκτυα αλλά θα είναι ανοιχτή στον ανταγωνισμό στην παραγωγή και στην κατανάλωση ενέργειας, καθώς, όπως λέει χαρακτηριστικά στη συνέντευξή του στο Liberal.gr, «μεγάλη και μονοπωλιακή όπως στο παρελθόν δεν μπορεί ούτε θα πρότεινα να γίνει».

Όμως, παρά τις δυσκολίες που περιγράφει και τις δυσοίωνες εκτιμήσεις του για το κόστος του ρεύματος, είναι αισιόδοξες οι εκτιμήσεις του για την κερδοφορία της Επιχείρησης, τις οποίες συνδέει με το ότι η κυβέρνηση αναγνωρίζει το μέγεθος του προβλήματος και με τον τρόπο με τον οποίο η νέα διοίκηση της Επιχείρησης, την οποία χαρακτηρίζει ικανή, προσεγγίζει το πρόβλημα.

Μάλιστα, σε συνέντευξή του στον «Ελεύθερο Τύπο» ο 87χρονος σήμερα μάνατζερ, ο οποίος έχει διευθύνει πολλές εταιρείες και στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, λέει ότι αν ήταν παίκτης στο χρηματιστήριο θα αγόραζε τη μετοχή της ΔΕΗ.