Κωνσταντίνος Φίλης: Ως προς το προσφυγικό, η Ελλάδα πρέπει να κάνει περισσότερα - Free Sunday
Κωνσταντίνος Φίλης: Ως προς το προσφυγικό, η Ελλάδα πρέπει να κάνει περισσότερα

Κωνσταντίνος Φίλης: Ως προς το προσφυγικό, η Ελλάδα πρέπει να κάνει περισσότερα

Τα σχέδια και τους στόχους της τουρκικής κυβέρνησης, μέσα από τη νέα αύξηση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών προς την Ελλάδα, αναλύει ο εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και συγγραφέας του βιβλίου «Τουρκία, Ισλάμ, Ερντογάν», καθηγητής Κωνσταντίνος Φίλης, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα την ανάγκη για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από την Ελλάδα και έμπρακτη αλληλεγγύη από την Ε.Ε.

Η Τουρκία ξανάρχισε να «κάνει παιχνίδια» με το προσφυγικό-μεταναστευτικό και με τη συμφωνία με την Ε.Ε. Τι νομίζετε ότι επιδιώκει ο Ερντογάν;

Ο Ερντογάν επιδιώκει, πρώτον, να εγκατασταθεί η Τουρκία στα ανατολικά του Ευφράτη με μια ζώνη ασφαλείας την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει «αμυντικού χαρακτήρα». Το «καρότο» προς τους Ευρωπαίους κυρίως και λιγότερο προς τους Αμερικανούς είναι ότι θα επαναπατρίσει περίπου 1 εκατομμύριο Σύρους σε αυτή τη ζώνη ασφαλείας, ωστόσο, στην πράξη, αυτό που θέλει να πετύχει είναι να αλλοιώσει δημογραφικά το κουρδικό στοιχείο και, κυρίως, να απομακρύνει τους Κούρδους της Συρίας από τη μεθόριο με την Τουρκία. Δεύτερον, θέλει περισσότερα χρήματα και, ενδεχομένως, χρήματα που θα διαχειρίζεται η τουρκική κυβέρνηση και όχι ΜΚΟ, γιατί, πράγματι, ο αριθμός των προσφύγων στο εσωτερικό της Τουρκίας είναι τεράστιος και συνεπάγεται και μεγάλο δημοσιονομικό κόστος. Τρίτον, χρησιμοποιεί το προσφυγικό ως μοχλό πίεσης προς την Ε.Ε. για να πετύχει και σε διάφορα άλλα επίπεδα τους στόχους του, όπως την αύξηση των ευρωπαϊκών επενδύσεων στην Τουρκία, σε μια φάση που η οικονομία της χώρας έχει σοβαρές δυσκολίες, μέχρι και το να κρατήσει υποχρεωτικά η Ε.Ε. μια πιο διακριτική στάση έναντι των παραβιάσεων που η Τουρκία κάνει στην κυπριακή ΑΟΖ.

Όλα αυτά δημιουργούν ιδιαίτερη πίεση προς την Ελλάδα. Πιστεύετε ότι μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς «ατυχήματα»;

Δεν θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει σοβαρή πιθανότητα πρόκλησης «θερμού επεισοδίου» με την Τουρκία. Ως προς το προσφυγικό, η Ελλάδα θα πρέπει να κάνει περισσότερα απ’ όσα έκανε τα τελευταία χρόνια, δηλαδή να είναι πιο αποτελεσματική και στην προστασία των θαλάσσιων συνόρων της –κατ’ επέκταση και ευρωπαϊκών συνόρων– σε συνεργασία με τον FRONTEX, αλλά και πολύ πιο αποτελεσματική και γρήγορη στην αντιμετώπιση των αιτημάτων ασύλου όσων ανθρώπων έρχονται στην Ελλάδα και δεν έχουν τα απαραίτητα έγγραφα. Προφανώς κάποιοι δικαιούνται προσφυγικό άσυλο, όμως η διαδικασία που ακολουθείται είναι αργή – πέραν της διαδικασίας ταυτοποίησης, που κι αυτή είναι προβληματική. Σε αυτό, εννοείται ότι υπάρχει και ευρωπαϊκή αβελτηρία και προφανώς η Ε.Ε. θα έπρεπε να δώσει περισσότερα χρήματα και να στείλει περισσότερους ανθρώπους στην Ελλάδα. Επίσης, η Ελλάδα θα πρέπει να απαιτήσει (αλλά αφού πρώτα η ίδια είναι συνεπής στις υποχρεώσεις της) τόσο την επίδειξη έμπρακτης αλληλεγγύης από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη –και όποια δεν την επιδείξουν, εφόσον είναι εντός Σένγκεν, να έχουν συνέπειες– όσο και την αλλαγή του «Δουβλίνου», καθώς ο τρόπος που λειτουργεί είναι ευθέως σε βάρος των χωρών πρώτης υποδοχής, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία, και δεν υπάρχει ενιαία ευρωπαϊκή γραμμή και κανόνες για την πολιτική ασύλου, κάτι που πρέπει να διορθωθεί πάραυτα.

Πόσο πιθανά τα βλέπετε όλα αυτά, δεδομένης και της… ιστορίας της Ε.Ε.;

Θεωρώ ότι, ανεξάρτητα από το αν είναι πιθανά ή αν θα πάρουν πολύ χρόνο, η Ελλάδα δεν έχει και πολλές επιλογές. Πρέπει να εστιάσει την προσοχή και τις προσπάθειές της σε αυτή την κατεύθυνση. Δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια για την Ελλάδα, είναι σαφές ότι το ζήτημα των προσφυγικών-μεταναστευτικών ρευμάτων είναι ένα εργαλείο στα χέρια του Ερντογάν και όσο πιο αναποτελεσματική είναι η Ε.Ε. συνολικά για την αντιμετώπισή του, τόσο πιο εκτεθειμένη είναι έναντι του Ερντογάν. Πολλώ δε μάλλον η Ελλάδα, που είναι και πρώτη χώρα υποδοχής.

Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή δείχνει ότι δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στο προσφυγικό-μεταναστευτικό. Έχετε καταλάβει προς ποια κατεύθυνση θέλει να κινηθεί;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ιδέα για το τι θέλει να κάνει; Μακάρι να έχει και να τη δούμε να εκτυλίσσεται! Για την ώρα, δεν έχω εικόνα ποιες είναι οι επιθυμίες της Επιτροπής για το θέμα και προς ποια κατεύθυνση, διότι, επειδή η Ε.Ε. είναι ένα σύνολο που σε κάποιες περιστάσεις και περιπτώσεις καταλήγει να γίνεται συνονθύλευμα, λόγω των διιστάμενων συμφερόντων και της ανάγκης να εξευρεθεί ένας συμβιβασμός, ο οποίος κάποιες φορές είναι λειτουργικός και άλλες εντελώς δυσλειτουργικός, αυτή τη στιγμή υπάρχουν κάποιες τάσεις εντός Ε.Ε., όπως οι χώρες του Βίζεγκραντ, η Γερμανία, η Αυστρία, η Σουηδία και η Ολλανδία, που διαφωνούν στο να έχει η Ε.Ε. ανοιχτές πόρτες και αγκαλιά για πρόσφυγες, πολλώ δε μάλλον για οικονομικούς μετανάστες. Αυτό δεν νομίζω ότι μπορεί να αλλάξει με την αλλαγή προσώπων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής και, εφόσον η νέα πρόεδρος δεν έχει ιδιαίτερα ισχυρή πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, φοβάμαι ότι θα χρειαστεί να κάνει αρκετούς συμβιβασμούς και η γραμμή και η κυρίαρχη άποψη ως προς την αντιμετώπιση του προσφυγικού-μεταναστευτικού είναι σκληρή. Γι’ αυτό και είπα από την αρχή ότι η Ελλάδα πρέπει να κάνει με απόλυτη αποτελεσματικότητα το δικό της χρέος, για να έχει περισσότερο διπλωματικό εκτόπισμα και λόγο για να ζητήσει να τηρήσουν στοιχειωδώς κάποιες από τις υποχρεώσεις τους. Κυρίως εστιάζω στο ζήτημα της μετεγκατάστασης και στο ζήτημα της αλληλεγγύης. Όμως, όταν ως κράτος η Ελλάδα δεν επιστρέφει στην Τουρκία παρά μόνο έναν μικρό αριθμό όσων δεν παίρνουν άσυλο στην Ελλάδα, νομιμοποιείται, τρόπον τινά, η Ουγγαρία να λέει ότι αφού η Ελλάδα δεν τηρεί το δικό της μέρος της συμφωνίας με την Τουρκία, έτσι κι εγώ δεν θα δεχτώ πρόσφυγες και μετανάστες στην επικράτειά μου. Προσοχή, αυτά είναι προφάσεις εν αμαρτίαις, άλλοθι, και, θα έλεγα, έωλο, αλλά, δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα σήμερα στην Ευρώπη.