Δρ. Γιώργος Τζογόπουλος: Ο Ερντογάν ενδιαφέρεται πρωτίστως για την αποδυνάμωση των Κούρδων μαχητών της Συρίας

Τους στόχους και τις επιδιώξεις της Τουρκίας, μετά τη νέα εισβολή στη BA Συρία, αναλύει o δρ. Γιώργος Τζογόπουλος, επιστημονικός συνεργάτης του Begin-Sadat Center for Strategic Studies και διδάσκων Διεθνών Σχέσεων στο ΔΠΘ. Παράλληλα, εξηγεί τη στάση των ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας και τι σημαίνει η νέα τουρκική επιθετικότητα για την Ελλάδα.

Κατ’ αρχάς, γιατί θεωρείτε ότι ο Ερντογάν αποφάσισε να πραγματοποιήσει στρατιωτική επιχείρηση στη ΒΑ Συρία στην παρούσα φάση;

Η επιχείρηση ήταν αναμενόμενη. Εκκρεμούσε απλώς ο χρόνος πραγματοποίησής της. Από τη στιγμή που ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε αποφασίσει την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία, θα ερχόταν η ώρα που η Τουρκία θα προχωρούσε πρακτικά στην επιχείρηση, για την οποία είχε αρκετές φορές προειδοποιήσει σε λεκτικό επίπεδο. Τώρα, απλώς, ωρίμασαν οι συνθήκες.

Τι επιδιώκει η Τουρκία με την εισβολή αυτή;

Επισήμως, η Τουρκία επιδιώκει να δημιουργήσει μια ασφαλή ζώνη για κάποιους από τους πρόσφυγες που σήμερα φιλοξενεί. Βέβαια, αν προτεραιότητά της ήταν η διαμόρφωση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης για τους πρόσφυγες, θα μπορούσε να επενδύσει σε περιοχές που ήδη ελέγχει στη Συρία. Ο Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν ενδιαφέρεται πρωτίστως για την αποδυνάμωση των Κούρδων μαχητών της Συρίας, τους οποίους θεωρεί «τρομοκράτες». Η στρατιωτική επιχείρηση, δηλαδή, συμβαδίζει με το ζήτημα της ασφάλειας, όπως το αντιλαμβάνεται η Άγκυρα.

Πώς κρίνετε τη στάση των ΗΠΑ και ιδίως του Προέδρου Τραμπ έναντι της τουρκικής επιθετικότητας στη Συρία;

Η Τουρκία παραμένει πολύ σημαντικός εταίρος για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η βελτίωση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων δεν σχετίζεται με την αμφιλεγόμενη επιθυμία τους να υποβαθμίσουν τον ρόλο της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο ή στη Μέση Ανατολή. Είναι χρήσιμο στην Ελλάδα να γνωρίζουμε την πραγματικότητα. Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προσκάλεσε τον ομόλογό του Ερντογάν στον Λευκό Οίκο τον Νοέμβριο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες όχι μόνο δεν απομονώνουν την Τουρκία αλλά εντείνουν τη συνεργασία τους μαζί της.

Οι σχέσεις Άγκυρας-Ουάσινγκτον το τελευταίο διάστημα είναι θυελλώδεις. Θεωρείτε πιθανό οι ΗΠΑ να θεωρήσουν την εισβολή στη Συρία αφορμή για πιο δραστικά μέτρα;

Όχι. Αυτή τη στιγμή η χημεία μεταξύ των Προέδρων Τραμπ και Ερντογάν είναι εξαιρετική. Πράγματι, υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των δύο χωρών, αλλά δεν φαίνεται ότι θέτουν σε κίνδυνο τη στρατηγική τους συνεργασία. O Πρόεδρος Τραμπ βλέπει θετικά τη νέα στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας στη Συρία.

Από την άλλη, πώς βλέπετε να αντιδρά η λοιπή διεθνής κοινότητα; Και ποιος νομίζετε ότι θα είναι ο ρόλος της Ρωσίας;

Ας είμαστε ειλικρινείς. Από τη στιγμή που οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δώσει το πράσινο φως για την τουρκική στρατιωτική επιχείρηση, η Ε.Ε. δεν μπορεί να διαδραματίσει κάποιον ουσιαστικό ρόλο. Ορισμένες ανακοινώσεις που καταδικάζουν δεν είναι αμελητέες, αλλά παραμένουν χωρίς ιδιαίτερο αντίκτυπο. Αντίθετα, η θέση της Ρωσίας χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Μέχρι στιγμής, Άγκυρα και Μόσχα συμφωνούν. Αυτό ισχύει και για την πρόσφατη στρατιωτική επιχείρηση. Ωστόσο, αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία για τη δεύτερη είναι αν η πρώτη θα παραμείνει στη Συρία μετά την επίτευξη του στρατηγικού της στόχου ή όχι. Το Κρεμλίνο επιδιώκει να ενισχύσει ακόμα περισσότερο τον πολιτικό του ρόλο στη Συρία, με σκοπό την προώθηση των διαπραγματεύσεων για την επόμενη μέρα στη χώρα.

Τι λέει για την Ελλάδα η επιθετικότητα της Τουρκίας; Και τι μπορεί να σημαίνει για τις εντάσεις στο Αιγαίο;

Η κατάσταση είναι περίπλοκη. Μέχρι στιγμής, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν αποτελούν προτεραιότητα για τον Πρόεδρο Ερντογάν, καθώς η προσοχή του είναι στραμμένη στη Συρία. Δεν υπάρχει βεβαιότητα πως αυτό θα ισχύει επ’ αόριστον. Σε περίπτωση κρίσης, η Ελλάδα θα είναι μάλλον μόνη της, γι’ αυτό χρειάζεται ορθή προετοιμασία εκ των προτέρων. Σε διπλωματικό επίπεδο οι κινήσεις που γίνονται είναι ορθές.

Την ίδια στιγμή η Τουρκία διατηρεί ανοιχτό μέτωπο με το ζήτημα της κυπριακής ΑΟΖ και έχει τριβές με Ισραήλ και Ιράν. Έχει ο Ερντογάν τη δυνατότητα να έχει τόσο πολλά «κάστανα στη φωτιά»;

Τα τουρκικά πλοία και γεωτρύπανα δρουν ανεξέλεγκτα στην κυπριακή ΑΟΖ. Τα σχόλια ορισμένων Αμερικανών αξιωματούχων δεν εμποδίζουν την Άγκυρα. Η κατάσταση δείχνει τα πραγματικά όρια της υποστήριξης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελλάδα και την Κύπρο. Από κει και πέρα, ο Ερντογάν έχει, πράγματι, κάποια προβλήματα, ιδίως με το Ισραήλ. Οι τουρκοϊσραηλινές σχέσεις βρίσκονται σε κρίση, ενώ παράλληλα η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ ακολουθούν τον δικό τους, ξεχωριστό δρόμο, που αποδεικνύεται επιτυχής. Όσον αφορά τις τουρκοϊρανικές σχέσεις, η διάθεση συνεργασίας στη Συρία ίσως αποδειχθεί καθοριστική. Ο Ερντογάν σε γενικές γραμμές τα καταφέρνει. Το μεγαλύτερο πρόβλημά του είναι η οικονομία, όχι το διεθνές πεδίο.

Ο Τραμπ χαρακτήρισε την εμπλοκή των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή «ιστορικό λάθος». Μπορεί αυτό να σημαίνει αλλαγή πολιτικής για την Ουάσινγκτον;

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι εννοεί ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι δηλώσεις του είναι χρήσιμες για το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται εντός της χώρας του. Από κει και πέρα, χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να αποκωδικοποιηθεί το μήνυμά του, καθώς δεν είναι λίγες οι φορές που οι δηλώσεις του είναι αμφίσημες.