Γ. Κρεμλής: «Αντισταθμιστικά μέτρα για τον χρυσό στη Χαλκιδική και κοινωνικές παρεμβάσεις στις περιοχές των λιγνιτωρυχείων»

Στο χέρι μας είναι να βάλουμε τον πήχη ψηλά, να απαλλαγούμε από τις νοοτροπίες του παρελθόντος και να τρέξουμε με τις ταχύτητες της κυκλικής και της ψηφιακής οικονομίας, δηλώνει στην F.S. o Γιώργος Κρεμλής, ο οποίος στο τέλος Οκτωβρίου ανέλαβε σύμβουλος του πρωθυπουργού για θέματα ενέργειας, περιβάλλοντος και κυκλικής οικονομίας. Ο κ. Κρεμλής, ο οποίος είναι διευθυντής ε.τ. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπενθυμίζει ότι οι λιγνιτικές μονάδες θα μπορούσαν να είχαν σωθεί αν είχαν αναβαθμιστεί έγκαιρα.

Πόσο η κυκλική οικονομία έχει περάσει στον τρόπο σκέψης της ελληνικής οικονομίας;

Η κυκλική οικονομία ως νέα προτεραιότητα της Ε.Ε. βρίσκεται σε στάδιο μετάβασης και βέβαια ενισχύεται, υπό το φως της εμπειρίας που έχει αποκτηθεί, με την προγραμματισμένη νέα δέσμη μέτρων κυκλικής οικονομίας. Στη χώρα μας η προηγούμενη κυβέρνηση εκπόνησε εθνική στρατηγική κυκλικής οικονομίας που, παρά την ορθότητά της, μοιάζει περισσότερο με ευχολόγιο. Πρέπει να εξειδικευτεί, να συνοδευτεί με οδικό χάρτη δράσεων και κονδύλια υλοποίησης, με περιφερειακά σχέδια κυκλικής οικονομίας, καθώς και με σχέδια κυκλικής οικονομίας για τα μεγάλα τουλάχιστον νησιά. Η στρατηγική δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα και πολλά από τα μέτρα της θα γίνουν δεσμευτικά με τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο, ιδίως των Οδηγιών διαχείρισης αποβλήτων και άλλων νομοθετημένων που την υλοποιούν, ώστε το νομικό πλαίσιο να γίνει σαφές και να υπάρχει ασφάλεια δικαίου για πράσινες επενδύσεις και για τις θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν.

Σε ό,τι αφορά το περιβάλλον, την κοινωνία και ειδικότερα τις νέες γενιές δείχνει να συγκινεί περισσότερο η απλουστευτική σκέψη της Γκρέτα και λιγότερο οι πολιτικές απαντήσεις.

Η Γκρέτα εκφράζει με δυναμισμό και φλόγα τις ανησυχίες των νέων, των επόμενων γενεών, που τις συμμερίζεται και η παρούσα γενιά, με τρόπο όμως –στην πλειοψηφία της– μάλλον παθητικό. Στη χώρα μας ο πρωθυπουργός έχει βάλει το κλίμα πολύ ψηλά στην ατζέντα, τόσο σε ό,τι αφορά την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής όσο και στην προσαρμογή σε αυτήν αλλά και στους πόρους που θα διαθέσει η χώρα μας για τους σκοπούς αυτούς. Η χώρα μας θα φιλοξενήσει διεθνή συνδιάσκεψη τον Μάιο του 2020 για την κλιματική αλλαγή και την προστασία των πολιτιστικών μνημείων και των μνημείων της φύσης, στην οποία θα συμμετάσχει και ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ.

Η Ελλάδα χρηματοδοτούσε μονάδες λιγνίτη ενώ η συζήτηση για την απολιγνιτοποίηση είχε αρχίσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το ερμηνεύετε ως αδυναμία σχεδιασμού ή ως απλώς εύκολη λύση;

Η Ελλάδα παράγει λιγνίτη και θα μπορούσε να τον χρησιμοποιεί ως φτηνό ενεργειακό πόρο αν οι σχετικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ είχαν αναβαθμιστεί σύμφωνα με τις βέλτιστες τεχνικές που προβλέπει η Οδηγία της Ε.Ε. για τις βιομηχανικές εκπομπές, προσαρμογή που θα είχε πολύ υψηλό κόστος. Ο πρωθυπουργός πήρε την τολμηρή απόφαση –που είναι και αίτημα των καιρών– η χώρα να απολιγνιτοποιηθεί με χρονικό ορίζοντα το 2028. Η Ελλάδα διαθέτει πλούσιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που πρέπει να αξιοποιηθούν στο σύνολό τους και είναι πολύ πιο φιλικές προς το περιβάλλον και αυτός είναι ο στόχος της κυβέρνησης, παράλληλα με την εξοικονόμηση ενέργειας, την ενεργειακή αποτελεσματικότητα και την ηλεκτροκίνηση.

Στο μεταξύ, όμως, η χώρα είναι επικίνδυνα εξαρτημένη και από τον λιγνίτη και από εισαγόμενο πετρέλαιο και πολλές περιοχές είναι σε πλήρη οικονομική εξάρτηση από τις λιγνιτικές μονάδες.

Θα πρέπει, όπως ανακοίνωσε και ο πρωθυπουργός στο πρόσφατο συνέδριο του ΕΛΚ στο Ζάγκρεμπ, να ενισχυθεί το νέο ταμείο της Ε.Ε. «Just Transition Fund», ώστε να υποστηριχθεί με οικονομικές και κοινωνικές παρεμβάσεις από την Ε.Ε. η δίκαιη μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή. Μέτρα στις περιοχές αυτές μπορούν να στηριχτούν και από το ΕΣΠΑ και τον αναπτυξιακό νόμο στη βάση στρατηγικών μετάβασης που θα εκπονηθούν.

Στη Χαλκιδική ένα μέρος της τοπικής κοινωνίας αντιδρά στην επένδυση του χρυσού, γιατί φοβάται ανεπανόρθωτη βλάβη στο περιβάλλον. Μπορούν να πειστούν ή μπορεί να είναι πιο ευέλικτη περιβαλλοντικά η αντιμετώπιση τόσο μεγάλων επενδύσεων που τις έχει ανάγκη η χώρα;

Για τις μονάδες παραγωγής χρυσού εφαρμόζονται επτά Οδηγίες της Ε.Ε., οι οποίες, αν τηρηθούν ευλαβικά, μειώνουν σημαντικά τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Είναι επίσης ουσιαστικό –για λόγους κοινωνικής αποδοχής– μηχανισμοί ελέγχου και επιτήρησης real time, καθώς και συστήματα ψηφιακής οικονομίας, να συνοδεύουν την επένδυση σε όλο τον κύκλο ζωής της. Αντισταθμιστικά μέτρα για τις τοπικές κοινωνίες είναι επίσης εκ των ων ουκ άνευ. Η μεταφορά –ως εναλλακτική λύση– του μεταλλεύματος στο εξωτερικό για παραγωγή χρυσού θα έχει πολύ περιορισμένη προστιθέμενη αξία για την οικονομία μας και είναι καλύτερο να αποφευχθεί. Η τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσονται ραγδαία και στο μέλλον θα υπάρξουν λύσεις, με σχεδόν μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, που θα επιτρέψουν στην παρούσα ή στις επερχόμενες γενιές να αξιοποιήσουν άφοβα τον ορυκτό μας πλούτο.

Η Ελλάδα πήρε πενταετή παράταση στην εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί αποβλήτων, η οποία θέτει στόχους μέχρι το 2030 και το 2035. Ο μακρύς ορίζοντας σημαίνει ότι απαιτείται εθνική στρατηγική. Πώς θα αναζητηθούν οι συναινέσεις για τόσο υψηλούς στόχους όταν σήμερα η ιδιωτικοποίηση της καθαριότητας θεωρείται casus belli για την αντιπολίτευση;

Ο απώτερος στόχος της Ε.Ε. είναι η ελαχιστοποίηση της παραγωγής αποβλήτων (zero waste). Ο στόχος είναι η ανακύκλωση το 2035 να φτάσει στο 65% και η υγειονομική ταφή σε ΧΥΤΥ να μειωθεί στο 10%. Σήμερα η Ελλάδα έχει ανακύκλωση περίπου 18% και ταφή σε ΧΥΤΑ πάνω από 80%. Η πενταετής μεταβατική περίοδος μέχρι το 2040 δόθηκε σε 11 κράτη-μέλη που είχαν ποσοστό ανακύκλωσης κάτω από 20% όταν ψηφίστηκαν οι Οδηγίες. Η Ελλάδα θα μπορέσει να τη χρησιμοποιήσει αν με ορίζοντα το 2035 υπολείπεται πολύ από τον στόχο του 65%. Τα απόβλητα είναι δευτερογενή προϊόντα και πρώτες ύλες και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζονται. Διαλογή στην πηγή, καθαρά υλικά και ανακυκλώσιμα που διατίθενται στην αγορά ως προϊόντα και λόγω της καθαρότητάς τους έχουν μεγαλύτερη αξία. Ο πρωθυπουργός εξέπεμψε το μήνυμα με τους κάδους διαφορετικών χρωμάτων στο Μαξίμου και με την προτροπή του για ανακύκλωση στα νοικοκυριά, που μπορεί να γίνει με κάδους διαφορετικών χρωμάτων, οικιακούς κομποστοποιητές, πράσινα σημεία και πράσινες γωνιές, σπιτάκια ανακύκλωσης με οικονομικό εργαλείο ανταποδοτικότητας. Οι δήμοι, που έχουν και την ευθύνη της διαχείρισης, έχουν κάθε συμφέρον να μειώσουν τις ποσότητες που στέλνουν με τα απορριμματοφόρα τους στους ΧΥΤΑ/ΟΕΔΑ πληρώνοντας υψηλά τέλη ταφής, που από 1/1/2020 θα διπλασιαστούν σχεδόν, σύμφωνα με τη νομοθεσία που ψήφισε η προηγούμενη κυβέρνηση ύστερα από σχετικές συστάσεις της Ε.Ε. Μια νέα αξιόλογη πρωτοβουλία του υπουργείου Εσωτερικών δίνει το έναυσμα για διαλογή στην πηγή, με μηχανήματα νέας τεχνολογίας ανταποδοτικής ανακύκλωσης και κίνητρο προς τον πολίτη για καθαρά υλικά, σε πέντε δήμους της χώρας, με μηχανισμό αποτίμησης των επιδόσεών τους –σε ποσότητες και ανακυκλώσιμα– ώστε να φανούν τα ευεργετικά αποτελέσματα της πρωτοβουλίας για το περιβάλλον, τους δήμους, τους δημότες και την εθνική οικονομία.

Η ΝΔ στο σημερινό της συνέδριο προσπαθεί να αναδείξει τα θέματα περιβάλλοντος, όπως την κλιματική αλλαγή ή την αποφυγή των πλαστικών μιας χρήσης. Ο πρωθυπουργός έθεσε στόχους, οι οποίοι δείχνουν πολύ φιλόδοξοι. Μπορεί να γίνει χωρίς κοινωνική συναίνεση; Υπάρχει ο μηχανισμός για να επιτευχθούν;

Οι στόχοι είναι, ακριβώς, φιλόδοξοι, αφού τους υποστηρίζει η κοινωνία των πολιτών –που συνειδητοποιεί το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης–, αλλά και δεσμευτικοί της κυκλικής οικονομίας της Ε.Ε., των οποίων η μη τήρηση καταλήγει σε πρόστιμα από την Ε.Ε., αλλά και των οποίων η υλοποίηση υποστηρίζεται από πόρους της Ε.Ε. Στο χέρι μας είναι να βάλουμε τον πήχη ψηλά, να απαλλαγούμε από τις νοοτροπίες του παρελθόντος και να τρέξουμε με τις ταχύτητες της κυκλικής και της ψηφιακής οικονομίας.