Κώστας Γαβρόγλου: «Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι σε οριακή κατάσταση»
Μετά από έξι χρόνια κρίσης και πολιτικών λιτότητας, σε τι κατάσταση, κατά την εκτίμησή σας, βρίσκεται το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας;
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι σε οριακή κατάσταση και δεν έχει καταρρεύσει επειδή οι λειτουργοί του σε όλες τις βαθμίδες εργάζονται για να παρέχουν, κάτω από αυτές τις πιεστικές συνθήκες, μία αξιοπρεπή εκπαίδευση.
Ποια θεωρείτε ότι είναι σήμερα τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το εκπαιδευτικό σύστημα;
Υπάρχουν πολλά προβλήματα, απαριθμώ τα σημαντικότερα: η αδυναμία διορισμών μόνιμου προσωπικού, η αδυναμία αναβάθμισης της υλικοτεχνικής υποδομής, η μεγάλη υστέρηση στα ζητήματα φοιτητικής μέριμνας. Υπάρχουν, επίσης, σημαντικά θέματα ως προς το περιεχόμενο και τις διαδικασίες της εκπαίδευσης. Οι μαθητές στα σχολεία επιβαρύνονται με πολλή ύλη και υπάρχουν ορισμένα βιβλία που είναι εντελώς ακατάλληλα. Ένα, όμως, πρόβλημα έχει, χρόνια τώρα, αποδιοργανώσει το εκπαιδευτικό μας σύστημα: η παραπαιδεία αποτελεί, πια, ένα παράλληλο εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο, δυστυχώς, χαίρει της εμπιστοσύνης της κοινωνίας και έχει οδηγήσει στην πλήρη ακύρωση του λυκείου και, ως έναν βαθμό, στη διαμόρφωση του απαράδεκτου συστήματος εισαγωγικών εξετάσεων. Αυτά είναι ορισμένα από τα θέματα που μας απασχολούν στον Εθνικό και Κοινωνικό Διάλογο για την Παιδεία και ελπίζω σύντομα να υπάρξουν συγκεκριμένες προτάσεις, ώστε να αρχίσουν να λύνονται σιγά-σιγά τα προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί για τόσες δεκαετίες.
Ως πρόεδρος της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής έχετε αναλάβει πρωτοβουλία για τη συζήτηση συγκεκριμένων παρεμβάσεων στον χώρο της εκπαίδευσης. Μπορείτε να μας μιλήσετε για τους βασικούς άξονες των προτάσεών σας;
Έχει κατατεθεί το πόρισμα των συζητήσεων που κάνουμε από τον Ιανουάριο με φορείς, εμπειρογνώμονες και βουλευτές στο πλαίσιο της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής. Είναι ένα αναλυτικό πόρισμα 100 σελίδων και στόχος του είναι να προταθούν συγκεκριμένες ρυθμίσεις για ένα σχολείο που θα διαμορφώνει μορφωμένους νέους, με δημοκρατικό ήθος και κριτική σκέψη. Για να γίνει αυτό δυνατό, αποτυπώθηκαν στο πόρισμα οι προτάσεις που προέκυψαν από τις:
• Συζητήσεις για τα σοβαρά προβλήματα της εκπαίδευσης με τους φορείς αλλά και με τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων.
• Καλές πρακτικές και τις αξιόλογες πρωτοβουλίες δασκάλων και καθηγητών, οι οποίοι, παρά τις αντιξοότητες που δημιουργεί η οικονομική και ανθρωπιστική κρίση τα τελευταία χρόνια, υπερβαίνουν τις δυσκολίες και φροντίζουν να παρέχουν στους μαθητές την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση.
• Εμπειρίες των αντίστοιχων διαλόγων που είχαν διεξαχθεί τα προηγούμενα χρόνια.
• Εμπειρίες των ευρωπαϊκών χωρών, που είχαμε τη χαρά να ακούσουμε από τους μορφωτικούς ακολούθους των χωρών της Ευρωζώνης τους οποίους καλέσαμε σε ειδική συνεδρίαση της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής.
• Ρεαλιστικές βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες στοχεύσεις για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, η υλοποίηση των οποίων θα υπερβαίνει τη θητεία μιας κυβέρνησης.
• Προτάσεις που θα βασιστούν σε επιστημονικά τεκμηριωμένες θέσεις και θα συνυπολογίζουν τη μακρά εμπειρία πολλών εκπαιδευτικών.
• Ευρείες συναινέσεις ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα για το περιεχόμενο των ρυθμίσεων και τη διαδικασία εφαρμογής τους.
Τι περιλαμβάνει το πόρισμα αυτό;
Έγινε μια προσπάθεια να ενσωματωθούν στο πόρισμα πολλές από τις απόψεις των φορέων της εκπαίδευσης, όπως και οι απόψεις διαφορετικών κομμάτων. Υπάρχει ακόμη περιθώριο να ενσωματωθούν και άλλες προτάσεις. Το πόρισμα είναι δομημένο γύρω από έξι άξονες: την αυτονομία των σχολείων, τη διδακτική/μαθησιακή διαδικασία, την εκπαίδευση και μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών, την οργάνωση, διοίκηση και τα οικονομικά της εκπαίδευσης, τους τύπους των σχολείων και την ειδική αγωγή. Μετά την ανάλυση των προβλημάτων που υπάρχουν σε καθεμία από αυτές τις κατηγορίες, προτείνονται συγκεκριμένες ρυθμίσεις και η κάθε ενότητα καταλήγει σε ένα χρονοδιάγραμμα βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων που πρέπει να υλοποιηθούν.
Ποια η άποψή σας για τις πρωτοβουλίες της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας σχετικά με το ολοήμερο σχολείο;
Για πρώτη φορά γενικεύεται το ολοήμερο σχολείο και παύει ένας κατακερματισμός που υπήρχε πριν. Η γενίκευση αυτή γίνεται αποκλειστικά με ακαδημαϊκά κριτήρια και στόχο να ικανοποιηθεί μια μεγάλη κοινωνική ανάγκη.
Η αντιπολίτευση κατηγορεί το υπουργείο Παιδείας ότι υποβαθμίζει τον συγκεκριμένο θεσμό. Το σχόλιό σας;
Είναι σύνηθες όταν κάποιος δεν έχει μια επεξεργασμένη θέση να κάνει το άσπρο μαύρο. Είναι κρίμα που η αντιπολίτευση δεν θέλει να αναγνωρίσει μια νέα και θετική πραγματικότητα.
Φέτος οι υποψήφιοι για τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα συμμετέχουν με ένα, ας πούμε, διπλό σύστημα εξετάσεων. Πότε θεωρείτε πιθανή την καθιέρωση νέου συστήματος εισαγωγής;
Νομίζω, είναι εφικτό να υπάρχει ένα σύστημα ελεύθερης πρόσβασης σε έξι χρόνια. Το σημερινό απαράδεκτο σύστημα πρέπει στο μεταξύ να αποδυναμωθεί με ένα σύνολο παρεμβάσεων, αλλά ταυτοχρόνως να δρομολογηθούν και εκείνες οι αλλαγές στα λύκεια και στα πανεπιστήμια ώστε στην προοπτική εξαετίας να γίνει δυνατή η ουσιαστική αποδέσμευση του λυκείου από την εισαγωγή στα πανεπιστήμια.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ενίσχυση της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης. Θεωρείτε ότι οι αλλαγές που ανακοινώθηκαν από το υπουργείο Παιδείας είναι στη σωστή κατεύθυνση;
Δυστυχώς, η τεχνική εκπαίδευση είναι απαξιωμένη από την κοινωνία μας, άρα όποια μέτρα προτείνονται πρέπει να στοχεύουν και στην αλλαγή νοοτροπίας που υπάρχει. Τα μέτρα του υπουργείου θα εξασφαλίσουν μία αναβαθμισμένη τεχνική εκπαίδευση και όχι τη συνέχισή της ως του φτωχού συγγενή του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Επιπλέον, η μαθητεία που προβλέπεται μετά το λύκειο και η αμειβόμενη πρακτική εργασία ώστε να αποκτήσει κανείς το δίπλωμά του είναι θετικές πρωτοβουλίες.
Όσον αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση, εκτός από το ζήτημα των οικονομικών των ιδρυμάτων, ποια είναι τα θέματα που κρίνετε ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστούν όσο το δυνατόν ταχύτερα και αποτελεσματικότερα;
Να προχωρήσουν οι προκηρύξεις των θέσεων ώστε να μπουν στα πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ νέοι επιστήμονες. Τα ιδρύματά μας γερνάνε και αυτό έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις και ως προς την εκπαίδευση αλλά και ως προς την έρευνα. Θα πρέπει, επίσης, να υπάρχει μια μεγαλύτερη ευελιξία ως προς τη δυνατότητα να παρακολουθούν οι φοιτητές μαθήματα και από τμήματα με παραπλήσιο γνωστικό αντικείμενο. Να αναβαθμιστούν ακόμη περισσότερο οι μεταπτυχιακές σπουδές. Και, βέβαια, να υπάρξει ένα σχέδιο και δέσμευση για τη φοιτητική μέριμνα, όπου υστερούμε τραγικά.
