Κώστας Βεργόπουλος: «Η Ελλάδα ήταν αναγκαίος και απαράκαμπτος κρίκος για την παγκόσμια σταθερότητα»
Η Ε.Ε. αντιμετωπίζει κρίση στρατηγικής; Αν ναι, ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της;
Κατά την πρώτη περίοδο, από το 1957 έως το 1992, η Ε.Ε. δεν ήταν ένωση χωρών αλλά κοινότητα. Στην επομένη φάση, μέχρι σήμερα, μετονομάστηκε από ΕΟΚ σε Ε.Ε. με πρωτοβουλία της Γερμανίας, αμέσως μετά την ενοποίησή της με την ανατολική της πλευρά. Έκτοτε, όλα έχουν αλλάξει. Καταργήθηκε ο κανόνας της ομοφωνίας όλων των χωρών-μελών στη λήψη αποφάσεων και αντικαταστάθηκε από αυτόν της πλειοψηφίας. Από τότε μπορούν να λαμβάνονται αποφάσεις ακόμη και με ρητή και εκπεφρασμένη την αντίθεση κάποιων χωρών. Έπειτα, μέχρι το 1992, η Γερμανία πρόσφερε τη μεγαλύτερη καθαρή συνεισφορά στα οικονομικά της ΕΟΚ, αλλά αντλούσε εξ αυτής και τα μέγιστα οφέλη, που παρέμεναν και παραμένουν μέχρι σήμερα πολύ περισσότερα από τις καθαρές εισφορές της, αφού ακόμη και σήμερα η Γερμανία αντλεί το 50% των εξωτερικών πλεονασμάτων της από τις συναλλαγές της εντός της Ευρωζώνης. Παρ’ όλα αυτά, μετά το 1992 και το ορόσημο της Συνθήκης του Μάαστριχτ, η Γερμανία έπαψε να υπολογίζει τα οφέλη που αντλεί από την Ε.Ε. και μετρά μόνο τις καθαρές εισφορές της, με αποτέλεσμα να εμφανίζει στους πολίτες της ότι η Ε.Ε. τους κοστίζει πάρα πολύ. Σε σημείο μάλιστα που αρκετοί εξ αυτών φτάνουν στο συμπέρασμα ότι είναι προτιμότερο η χώρα τους να αποχωρήσει από την Ε.Ε.
Φυσικά, οι ιθύνοντες οικονομικοί κύκλοι γνωρίζουν πολύ καλά ότι τα γερμανικά οφέλη από τη συμμέτοχη στην Ε.Ε. παραμένουν σαφώς υπέρτερα από το κόστος τους. Εάν σήμερα η Ε.Ε. διέρχεται κρίση στρατηγικής, αυτό οφείλεται στο ότι έπαψε να προστατεύει τους πολίτες της από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό και, αντίθετα, τους παραδίδει ανυπεράσπιστους και απροστάτευτους σε αυτόν. Ενώ όλες οι χώρες και περιοχές του κόσμου, όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Κίνα, η Ιαπωνία, επιδιώκουν να προστατεύονται από τον αθέμιτο διεθνή ανταγωνισμό, η Ε.Ε. παραδίδεται ανεπιφύλακτα σε αυτόν. Τα ευρωπαϊκά συστήματα κοινωνικής προστασίας, ενώ αποτελούσαν ευρωπαϊκό πλεονέκτημα κατά την πρώτη περίοδο, σήμερα ενοχοποιούνται, με το επιχείρημα ότι επιβαρύνουν την ανταγωνιστικότητα. Ωστόσο, εάν είναι έτσι, γιατί άραγε οι σκανδιναβικές χώρες, Σουηδία, Νορβηγία (σ.σ.: δεν είναι μέλος της Ε.Ε.), Δανία, που δεν είναι μέλη της Ευρωζώνης, διατηρούν το κοινωνικό κράτος τους, ενώ ταυτόχρονα παραμένουν μεταξύ των πρώτων χωρών στην κατάταξη της διεθνούς ανταγωνιστικότητας;
Τι πολιτικές και εκλογικές εξελίξεις περιμένετε στην Ε.Ε. το 2017;
Φαντάζομαι ότι επέρχεται το τέλος της γραμμής Μέρκελ-Σόιμπλε και ότι η Ε.Ε. θα υιοθετήσει κάποια περισσότερο φιλοπαραγωγική προσέγγιση, αντί της αυτοκαταστροφικής που ακολουθεί μέχρι σήμερα. Ας μη λησμονούμε ότι η Γερμανία με τους δορυφόρους της έχει ήδη περιέλθει σε μειοψηφία εντός της Ε.Ε. και δεν μπορεί να σταματήσει ούτε καν την πολιτική του Μάριο Ντράγκι και της ΕΚΤ, η οποία εφαρμόζεται παρά την εκπεφρασμένη ρητή αντίθεση του Βερολίνου. Επίσης, οι παραγωγικές τάξεις της Γερμανίας αξιώνουν διαφορετική πολιτική, περισσότερο ευρωπαϊκή, απ’ ό,τι οι τράπεζες και οι συνταξιούχοι, που νοιάζονται αποκλειστικά και μόνο για τις αποδόσεις των αποταμιεύσεων και των καταθέσεών τους.
Γάλλοι και Ιταλοί αφήνουν να εννοηθεί ότι η γερμανικού τύπου δημοσιονομική πειθαρχία βλάπτει σοβαρά την οικονομία, ενώ οι Γερμανοί ασκούν κριτική στους Γάλλους και στους Ιταλούς για την αναποτελεσματικότητά τους στις μεταρρυθμίσεις και την έλλειψη ανταγωνιστικότητας στην οικονομία τους. Ποιος έχει δίκιο και γιατί;
Η οικονομική επιστήμη και η Ιστορία διδάσκουν ότι σε περιόδους κρίσεων αυξάνονται οι δημόσιες δαπάνες, ακόμη και μέσω ελλείμματος, προκειμένου να κρατηθεί η οικονομία και να αποφευχθεί το χειρότερο. Σήμερα στην Ε.Ε. επικρατεί η αντίθετη λογική, της μείωσης των δημοσίων δαπανών και των ελλειμμάτων, πράγμα που, αντί να ελαφρύνει την κρίση, την επιδεινώνει ακόμη περισσότερο. Η Αμερική, που έχει ακολουθήσει διαφορετική πολιτική, έχει ήδη βγει από την κρίση του 2008, ενώ η Ε.Ε. παραμένει σε αυτήν. Οι μεταρρυθμίσεις που επικαλείται η Γερμανία χρειάζονται, αλλά υπό τον όρο ότι δεν συνεπάγονται πρόσθετο υφεσιακό αποτέλεσμα. Εάν αυτή η εγγύηση δεν υπάρχει, οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να αναβάλλονται για αργότερα, κατά την ανοδική φάση του οικονομικού κύκλου.
Η διαδικασία του Brexit θεωρείτε ότι είναι ευκαιρία για συσπείρωση των «27» ή θα συμβάλει στη διάλυση της Ε.Ε.;
Η αποχώρηση από την Ε.Ε. έχει γίνει αποκλειστικό σύνθημα της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς. Πρόκειται για δημαγωγική αντίδραση, αφού δεν εξηγούνται σε καμία χώρα της Ε.Ε. τα οφέλη από την αποχώρηση. Τα χρέη θα παραμένουν και θα διογκώνονται σε σχέση με τα εθνικά νομίσματα, που θα υποτιμώνται. Το επίπεδο διαβίωσης των πληθυσμών θα συρρικνώνεται δραστικά όλο και περισσότερο, αφού θα αποβαίνει η μοναδική και αποκλειστική μεταβλητή προσαρμογής της κάθε χώρας που αποχωρεί. Προτιμότερος είναι ο αγώνας εντός της Ε.Ε. για την αλλαγή πολιτικής της από τη στείρα αποχώρηση από αυτήν.
Η Ε.Ε. χρειάζεται τον Ερντογάν για το προσφυγικό-μεταναστευτικό, τα χαρακτηριστικά του τουρκικού καθεστώτος όμως δεν έχουν σχέση με τις δημοκρατικές αρχές της Ε.Ε. και την ιστορική προοπτική της. «Πάγωμα» των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, όπως ζητάει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ή business as usual, όπως θέλουν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών;
Μπορεί ο Ερντογάν να συνδέει το προσφυγικό με την πορεία των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της χώρας του, αλλά αυτό είναι τουρκικός εκβιασμός και πάντως δεν ισχύει για την ευρωπαϊκή πλευρά. Το ότι οι Ευρωπαίοι ζητούν από την Τουρκία να συγκρατεί τους πρόσφυγες δεν σημαίνει και ότι εύχονται την ένταξή της στην Ε.Ε. Η Τουρκία έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει για να υποβάλει τεκμηριωμένη αίτηση ένταξης στην Ε.Ε. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ήδη ζητήσει τη διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, ιδίως με αυτά που συμβαίνουν σε αυτή τη χώρα από το περασμένο καλοκαίρι.
Οι προεδρικές εκλογές στη Γαλλία θα είναι ένας περίπατος του κεντροδεξιού υποψηφίου Φιγιόν, όπως δείχνουν οι πρώτες δημοσκοπήσεις, ή θα έχουμε ανατροπές τύπου Brexit και Τραμπ;
Τίποτα πλέον δεν είναι περίπατος και οι εκπλήξεις καραδοκούν σε κάθε βήμα. Δεν εννοώ τόσο κάποια πιθανή νίκη της Λεπέν όσο κυρίως το ποιος τελικά θα βρεθεί να την αντιμετωπίσει στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών. Ο δεξιός Φιγιόν αποσπά ψήφους από τη Λεπέν, αλλά και άλλοι υποψήφιοι αποσπούν ψήφους από τον Φιγιόν. Ο Μακρόν μπορεί να ψηφιστεί, με το επιχείρημα της νεαρής ηλικίας του. Αλλά και ο Μελανσόν, με το επιχείρημα όχι της αριστερής ανάτασης αλλά της εθνικής. Υπάρχει ακόμη χρονικό περιθώριο για εκπλήξεις στη Γαλλία.
Τι αλλάζει για την Ε.Ε. με το πέρασμα από τον Ομπάμα στον Τραμπ; Το τελευταίο διάστημα μεγαλώνουν οι δυσκολίες συνεννόησης με το Eurogroup και το ΔΝΤ. Πού αποδίδετε αυτή την αρνητική εξέλιξη;
Ο Ομπάμα στήριζε την Ε.Ε. για την παγκόσμια σταθερότητα, ενώ ο Τραμπ δεν την υπολογίζει. Όμως, όσον αφορά την Ελλάδα, η χώρα μας ήταν αναγκαίος και απαράκαμπτος κρίκος για την παγκόσμια σταθερότητα και μάλιστα περισσότερο για την αμερικανική ηγεμονία παρά για την ευρωπαϊκή. Επομένως δεν πιστεύω ότι με τις αμερικανικές εξελίξεις το ειδικό γεωπολιτικό βάρος της χώρας μας μειώνεται στη διεθνή σκακιέρα. Στις οικονομικές εξελίξεις, οι κινεζικές επενδύσεις στη χώρα μας παραμένουν ανώτερες αυτών που κατευθύνονται σε κάθε άλλη χώρα της περιοχής μας.
Η κυβέρνηση Τσίπρα μπορεί να συνεχίσει την προσπάθεια το 2017 ή θα έχουμε επιτάχυνση των πολιτικών εξελίξεων και πρόωρες βουλευτικές εκλογές;
Η κυβέρνηση Τσίπρα φυσικά θα συνεχίσει την πολιτική της, ωστόσο, ακόμη κι αν επιτύχουν οι άμεσες επιδιώξεις της, όπως η δεύτερη αξιολόγηση και η ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ, δεν βλέπω παρά ισχνές μόνο προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας και φυσικά αυτό θα αποτελέσει το διακύβευμα στις επόμενες εκλογές, όποτε κι αν διεξαχθούν.
Εάν επικρατήσει η κεντροδεξιά στον γαλλογερμανικό άξονα και στην Ελλάδα, αυτό μπορεί να διευκολύνει τη συνεννόηση για ταχύτερη έξοδο από το μνημόνιο και την κρίση;
Εάν επικρατήσει η κεντροδεξιά στον γαλλογερμανικό άξονα, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες να τεθεί η σημερινή γερμανική δημοσιονομική «πειθαρχία» στο ψυγείο, προκειμένου να διατηρηθεί η Ε.Ε. με ευθύνη των επιμέρους χωρών και αυτό ίσως είναι πολύ πιθανότερο από το να αποχωρήσουν κάποιες από αυτήν. Η ανυπακοή εντός της Ε.Ε. με στόχο την αλλαγή πολιτικής δημιουργεί μεγαλύτερο πρόβλημα στους Ευρωπαίους ιθύνοντες απ’ ό,τι η αποχώρηση από αυτήν με στόχο την ανάκτηση μιας ελευθερίας στερούμενης από κάθε περιεχόμενο, αφού η παράδοση στις διεθνείς αγορές του χρήματος παραμένει πάντα, χωρίς δυνατότητα του παραμικρού οίκτου. Εξάλλου, εάν οι σημερινοί ευρωπαϊκοί κανόνες «παγώσουν», δεν θα είναι η πρώτη φορά που αυτό συμβαίνει. Κατά την περίοδο 2001-2007 είχε επιτραπεί στις εθνικές κυβερνήσεις της Ε.Ε. να διαμορφώνουν το έλλειμμά τους σύμφωνα με τις κατά τόπους ανάγκες τους, ώστε να προωθείται κάποιος βαθμός σύγκλισης, ενώ σήμερα, με την επάνοδο στην «πειθαρχία», αντί σύγκλισης, οι αποκλίσεις στην Ευρώπη βαθαίνουν και το ευρωπαϊκό σύνολο αποβαίνει όλο και λιγότερο διαχειρίσιμο με ενιαίους κανόνες εφαρμοζόμενους αδιακρίτως σε όλες τις χώρες-μέλη.
- Tags:
- ΒΕΡΓΟΠΟΥΛΟΣ
- ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
- BREXIT
- ΗΠΑ
