Κ. Χρυσόγονος: «Εκλογές τη στιγμή αυτή δεν θα ωφελούσαν τη χώρα»

Κατ’ αρχάς θα ήθελα να μιλήσουμε για το ζήτημα της αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος και τις νέες απαιτήσεις των δανειστών. Τι συμβαίνει;

Το τοπίο δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη σε ό,τι αφορά τις απαιτήσεις των δανειστών, συνεπώς είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε τη στιγμή αυτή τις προοπτικές ολοκλήρωσης της αξιολόγησης. Ευκταίο είναι πάντως αυτή να επιτευχθεί στο Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου, αφού στη συνέχεια οι αλλεπάλληλες εκλογές σε Ολλανδία και Γαλλία και η προεκλογική περίοδος στη Γερμανία θα περιπλέξουν ακόμη χειρότερα τα πράγματα.

Από κει που, πριν από λίγες εβδομάδες, συζητούσαμε μόνο για τα εργασιακά, ξαφνικά στα «προαπαιτούμενα» για να κλείσει η αξιολόγηση μπαίνουν μέτρα δισ. ευρώ για μετά το 2018. Πώς έγινε αυτό;

Το ζήτημα των δημοσιονομικών μεγεθών για μετά το 2018 δεν είχε επιλυθεί στην προηγούμενη αξιολόγηση, αφού άλλωστε ο περιβόητος «κόφτης» δαπανών δεν θα ισχύει τότε. Απλώς η συζήτηση στο εσωτερικό της χώρας είχε εστιαστεί στον τελευταίο, παρακάμπτοντας τη μακροπρόθεσμη διάσταση.

Οι Ευρωπαίοι και κυρίως η Γερμανία επιμένουν για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, παρά το γεγονός ότι διαφωνούν κάθετα με όλες τις εκτιμήσεις του Ταμείου για το ελληνικό δημόσιο χρέος. Δεν είναι αντινομία αυτό το πράγμα;

Προφανώς είναι αντινομία και προφανώς επίσης οι εκτιμήσεις του Ταμείου, ειδικά στο ζήτημα αυτό, βρίσκονται πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα από εκείνες των Ευρωπαίων. Οι κυβερνήσεις των δανειστών απλώς δεν είναι ακόμη έτοιμες να παραδεχτούν ότι τα κεφάλαια που δάνεισαν στη χώρα μας, για να μπορέσει αυτή να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις της προς ιδιώτες, είναι αδύνατο να επιστραφούν στο ακέραιο και ότι τελικά θα χρειαστεί κάποια μορφή άφεσης χρέους, έστω και συγκαλυμμένη (μακρά επιμήκυνση λήξεων σε συνδυασμό με μείωση επιτοκίων). Έχω την πεποίθηση ότι κάποια στιγμή στο μέλλον αυτό αναγκαστικά θα συμβεί, αφού ο μόνος τρόπος για να αρχίσει η Ελλάδα να εξοφλεί ένα μέρος του κεφαλαίου των δανείων των άλλων κρατών της Ευρωζώνης και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας είναι να την επαναχρηματοδοτήσουν οι (ιδιωτικές) κεφαλαιαγορές και τούτο προϋποθέτει τη δημιουργία σταθερής πεποίθησης για τη βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους, δηλαδή την ελάφρυνσή του.

Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, τι θεωρείτε ότι πρέπει να κάνει η κυβέρνηση;

Το κυρίως ζητούμενο, όχι μόνο για την κυβέρνηση αλλά και για τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις του συνταγματικού τόξου, είναι να μην αρκεστούμε σε μια σισύφεια προσπάθεια μετριασμού των επαναλαμβανόμενων παράλογων απαιτήσεων των δανειστών για ακραία μέτρα λιτότητας, αλλά να καταρτίσουμε, ύστερα από σοβαρό διάλογο ουσίας, ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης. Αυτό πρέπει να έχει προοπτική εφαρμογής σε βάθος δεκαετιών ολόκληρων, ανεξάρτητα από την εναλλαγή των κυβερνήσεων, και έτσι να μπορέσουμε να προσελκύσουμε σοβαρές επενδυτικές προσπάθειες με τέτοιο χρονικό ορίζοντα, οι οποίες θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας. Στους άξονες μιας παρόμοιας στρατηγικής πρέπει να συμπεριληφθούν τομές όπως η δραστική επιτάχυνση των ρυθμών απονομής δικαιοσύνης και κτηματογράφησης της χώρας, καθώς και η βελτίωση της λειτουργικότητας της δημόσιας διοίκησης, ώστε να αυξηθεί, μεταξύ άλλων, η εισπραξιμότητα των δημοσίων εσόδων και να μπορέσουν να αποκλιμακωθούν σταδιακά οι φορολογικοί και ασφαλιστικοί συντελεστές. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσαμε όχι μόνο να ενισχύσουμε τη διαπραγματευτική μας ισχύ έναντι των δανειστών αλλά κυρίως να ανακτήσουμε την ελπίδα για τη χώρα.

Πιστεύετε ότι, έτσι όπως διαμορφώνεται το σκηνικό, υπάρχει ενδεχόμενο επαναφοράς του Grexit στον δημόσιο διάλογο;

Εάν δεν κατορθώσουμε να αλλάξουμε σελίδα, μέσω μιας σταθερής ανάκαμψης της οικονομίας επί σειρά ετών και αντίστοιχης αύξησης της απασχόλησης, θα είμαστε καταδικασμένοι σε αναδιανομή όχι πλούτου αλλά εξαθλίωσης και μακροπρόθεσμα σε οικονομική και δημογραφική κατάρρευση, είτε εντός είτε εκτός Ευρωζώνης και Ε.Ε.

Ποιες είναι οι πρώτες σας εντυπώσεις από την Προεδρία Τραμπ στις ΗΠΑ;

Οι χειρότερες. Ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ φαίνεται πως εννοούσε στα σοβαρά τις ρατσιστικές προεκλογικές του εξαγγελίες και τώρα επιχειρεί την υλοποίησή τους. Φοβάμαι εξάλλου πως σύντομα θα αρχίσει να εφαρμόζει διάφορα μέτρα και μεθόδους προστατευτισμού, με αποτέλεσμα μια απότομη μείωση των αμερικανικών εισαγωγών και αντίστοιχη «εξαγωγή» ύφεσης στον υπόλοιπο κόσμο, πράγμα που θα μπορούσε, άμεσα ή κυρίως έμμεσα, να πλήξει και την αναπτυξιακή προοπτική της ελληνικής οικονομίας.

Ο Τραμπ μοιάζει να «αδιαφορεί» για την Ευρώπη και να θεωρεί πως η Ε.Ε. βαίνει προς διάλυση. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί από την Ε.Ε. μια τέτοια θεώρηση;

Το πρόβλημα της Ε.Ε. δεν είναι τόσο τι θεωρεί ο Πρόεδρος των ΗΠΑ και τι τον ενδιαφέρει ή όχι όσο μάλλον οι δικές της αδυναμίες και ασυμμετρίες. Η ενοποίηση έχει προχωρήσει πάρα πολύ σε τομείς όπως το κοινό νόμισμα ή η άμεση ισχύς του ενωσιακού δικαίου και η συνολική υπεροχή του έναντι του εσωτερικού δικαίου των κρατών-μελών, δηλαδή χαρακτηριστικά που προσιδιάζουν μάλλον σε ομοσπονδιακό κράτος. Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, δεν υπάρχουν κάποια από τα γνωρίσματα έστω και μιας πολύ χαλαρότερης συνομοσπονδίας κυρίαρχων κρατών, όπως η κοινή άμυνα και εξωτερική πολιτική. Πότε και πώς θα επιλυθούν οι αντιφάσεις αυτές είναι αβέβαιο.

Από την άλλη, η Τουρκία μοιάζει να επιχειρεί «εξαγωγή» της εσωτερικής της κρίσης σε Ελλάδα και Ε.Ε.

Αυτό είναι μια συνηθισμένη πρακτική των εκάστοτε τουρκικών κυβερνήσεων. Προς το παρόν, πάντως, η προκλητικότητα του καθεστώτος Ερντογάν δεν έχει μεταφραστεί σε απόπειρα πρόκλησης «θερμού επεισοδίου» και ελπίζω πως κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί στο προσεχές μέλλον, μεταξύ άλλων επειδή μετά τις ευρύτατες εκκαθαρίσεις του καλοκαιριού του 2016 οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις προφανώς δεν βρίσκονται στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.

Για να γυρίσουμε στο «εσωτερικό» μέτωπο, θεωρείτε ότι η κατάσταση που διαμορφώνεται ανοίγει την πόρτα για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες;

Εκλογές τη στιγμή αυτή δεν θα ωφελούσαν τη χώρα, επειδή θα προσέθεταν ακόμη περισσότερη αβεβαιότητα και θα χανόταν αναπόφευκτα χρόνος στην προσπάθεια για ανάκτηση της φερεγγυότητας του ελληνικού Δημοσίου και επάνοδο στις αγορές το β΄ εξάμηνο του 2018, ώστε να λήξει η περίοδος του διακρατικού δανεισμού και των συμπαρομαρτούντων μνημονίων. Άλλωστε δεν έχει περάσει ούτε ενάμισι έτος από τις προηγούμενες εκλογές, στις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ (με τη συνδρομή των ΑΝΕΛ) έλαβε λαϊκή εντολή για να εφαρμόσει με όσο γίνεται λιγότερο οδυνηρό τρόπο την αναμφίβολα οδυνηρή συμφωνία του καλοκαιριού του 2015. Αυτήν ακριβώς την ευθύνη και υποχρέωση έχει η σημερινή κυβέρνηση, από την οποία δεν δικαιούται να «αποδράσει», άρα δεν πρέπει να τίθεται καν θέμα εκλογών πριν από το φθινόπωρο του 2018.