Βαδισιμότητα ή περπάτημα;
Όσοι έχουν επισκεφτεί το εξαιρετικό Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» θα έχουν προσέξει ορισμένα γνωρίσματα που θα τα ζήλευε κάθε ελληνική γειτονιά. Στις εγκαταστάσεις του ιδρύματος χωρούν 32.000 επισκέπτες, στους οποίους παρέχονται όλες οι αφορμές για έναν ποιοτικό και ασφαλή περίπατο με πολλούς και διαφορετικούς προορισμούς, με άνεση και κλίσεις κοντά στο ανθρώπινο μέτρο, σε ένα δίκτυο κίνησης όπου οι διασταυρώσεις δεν εμπνέουν αμηχανία προσανατολισμού.
Τα βλέπουμε αυτά και προσευχόμαστε οι γειτονιές μας να ήταν εξίσου χρήσιμες για ασφαλή και άνετη μετακίνηση πεζών και ποδηλάτων. Και δεν πρόκειται για προσευχή χωρίς αντίκρισμα, μια και για διάφορους λόγους οι περισσότερες ελληνικές πόλεις είναι από τη φύση τους κατάλληλες για ανάπτυξη πεζής και ποδηλατικής μετακίνησης. Συνεπώς, η «βαδισιμότητα», που όλο και συχνότερα εκπέμπεται από τα προεκλογικά μπαλκόνια, δεν είναι πάντα θέμα ακριβών δημόσιων έργων – μερικές φορές το μόνο που λείπει είναι πολιτική βούληση και πυγμή.
Μια φορά κι έναν καιρό, τότε που οι κανόνες της αριθμητικής είχαν νόημα κι εμείς μαθαίναμε από τα λάθη μας, κάναμε αυστηρό (ευκλείδειο) διαχωρισμό της γης σε περιοχές μοναδικής χρήσης, γιατί υπήρχαν σοβαροί λόγοι υγείας: Έπρεπε να ξεχωρίσουμε τις περιοχές κατοικίας από τις ρυπαρές και θορυβώδεις περιοχές εργασίας και να ορίσουμε παστρικές περιοχές, όπου ο σκληρά εργαζόμενος πληθυσμός μπορούσε να ξεκουραστεί και να μεγαλώσει την οικογένειά του.
Σήμερα, κόντρα στο αυτονόητο, επιμένουμε σε παλιομοδίτικα μοντέλα αμιγούς κατοικίας, προκαλώντας άθελά μας γενική ταπείνωση του επιπέδου ζωής. Διότι ποιος δεν καταλαβαίνει ότι όταν απομακρύνουμε τη μία χρήση από την άλλη, ουσιαστικά πριμοδοτούμε το Ι.Χ. για να τις επανασυνδέσει. Όταν αφαιρούμε δηλαδή μέσα από περιοχές κατοικίας χρήσεις τις οποίες οι άνθρωποι έχουν ανάγκη, στην πραγματικότητα τους σπρώχνουμε μέσα στο αυτοκίνητο για να ψάξουν να τις βρουν αλλού.
Αλλά δεν είναι μόνο η αμιγής κατοικία. Είναι και αυτοί οι ιδιότροποι «υπερτοπικοί» πόλοι αναψυχής, εκπαίδευσης και αθλητισμού που ιδρύουμε γνωρίζοντας ότι στην πραγματικότητα το μόνο που καταφέρνουμε είναι να μεγαλώνουμε την ακτίνα επιρροής αυτών των χρήσεων, εντείνοντας τον πειρασμό να χρησιμοποιήσουμε Ι.Χ. για να πάμε ως το σχολείο ή το γήπεδο, αντί να πάμε με τα πόδια.
Εδώ η κοινή λογική αντιπροτείνει σε επίπεδο γειτονιάς μικρά και φθηνά σημεία πρασίνου κοντά στο σχολείο, σε απόσταση ενός τετάρτου της ώρας από ένα μεσαίο αθλητικό κέντρο. Δυστυχώς, όμως, κάθε αλήθεια περνάει πρώτα από το στάδιο της γελοιοποίησης, μετά βρίσκει σφοδρή αντίθεση και στο τέλος θεωρείται αυτονόητη. Εμείς, θαρρώ, είμαστε λίγο πριν το αυτονόητο. Ίσως η κρίση να μας έφερε στα συγκαλά μας.
Άφησα για τελευταίο ένα δύσπεπτο γεγονός: ότι οι πολιτικές μας για τις πόλεις εστιάζουν περισσότερο στο αυτοκίνητο παρά στον οδηγό του. Η προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση του Ι.Χ. είναι μια παλιομοδίτικη λογική που έρχεται από τα χρόνια που η λιμουζίνα αποτελούσε προνόμιο των νοικοκυριών υψηλών εισοδημάτων.
Σήμερα, όμως, άσχετα με τους δείκτες ιδιοκτησίας αυτοκινήτου, ενώ μόνο το 35% του πληθυσμού χρησιμοποιεί Ι.Χ., για ποιον λόγο του παραχωρούμε σχεδόν το 97% των δρόμων; Αυτή η επισήμανση έχει τη σημασία της, γιατί δεν έχει και πολύ νόημα να μιλάμε για πόλεις κατάλληλες για πεζούς και ποδηλάτες όταν την αποκλειστική χρήση του οδικού τους δικτύου την έχουν τα οχήματα.
Ο τίτλος του άρθρου, «Βαδισιμότητα ή περπάτημα;», είναι παραπλανητικός. Στην πραγματικότητα, ούτε το ένα ούτε το άλλο ισχύει, αφού, τελικά, οι περισσότεροι πάνε στο γυμναστήριο για να περπατήσουν πάνω στον ηλεκτρικό διάδρομο, όπως ονομάζουν το τεχνητό πεζοδρόμιο.
