Ατομική ευθύνη

Η ετήσια έκθεση του ΕΟΔΥ για τη γρίπη περιόδου 2018-2019 αναφέρει: Τη συγκεκριμένη χρονιά τα σοβαρά επιβεβαιωμένα κρούσματα γρίπης ήταν 388, από τα οποία 374 νοσηλεύτηκαν σε μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ). Από τους 374 ανθρώπους, μόνο 56 ήταν εμβολιασμένοι, ενώ 287 ανήκαν στις λεγόμενες ευπαθείς ομάδες. Ο μέγιστος αριθμός ταυτόχρονων νοσηλειών σε ΜΕΘ ανήλθε σε 122 και οι θάνατοι ήταν 154. Μόνο 26 από τους θανόντες ήταν εμβολιασμένοι. Οι αριθμοί αυτοί προκύπτουν από εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα.

Αξιοσημείωτος ένας ακόμη αριθμός: Από τη σύγκριση του διαχρονικού μέσου όρου θανάτων με τους σημειωθέντες ανά περίοδο, και ορισμένες ακόμη παραμέτρους, οι συντάκτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι συνολικά περίπου 1.071 θάνατοι τη συγκεκριμένη χρονιά αποδίδονται στη γρίπη (0,0098% ή 9,8 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσμού), ενώ έχουν καταγραφεί, χωρίς εργαστηριακή εξέταση, ως θάνατοι από άλλη αιτία (π.χ. έμφραγμα, πνευμονία). Με άλλη διατύπωση, δεν θα είχαν σημειωθεί αν η δραστηριότητα της γρίπης ήταν μηδενική.

Οι αποδιδόμενοι στη γρίπη θάνατοι ανέρχονται σε 308 την περίοδο 2013-2014, 4.161 την περίοδο 2014-2015, 974 την περίοδο 2015-2016, 3.544 την περίοδο 2016-2017, 518 την περίοδο 2017-2018 και, όπως ήδη αναφέραμε, 1.071 την περίοδο 2018-2019.

Η αποτελεσματικότητα (μείωση του κινδύνου νοσηλείας) του εμβολίου (για όσους το έκαναν) εκτιμήθηκε στο 42% κατά μέσο όρο, υψηλότερη στους κάτω των 65 ετών, χαμηλότερη στους άνω της ηλικίας αυτής. Τούτο διότι, λόγω των συνεχών μεταλλάξεων του ιού της γρίπης, το εμβόλιο δεν καταφέρνει να καλύψει όλες τις περιπτώσεις. Το εμβόλιο παραμένει η καλύτερη μέθοδος προφύλαξης, ειδικά για τους ηλικιωμένους και τις ευπαθείς ομάδες.

Τα προσωρινά στοιχεία για τον απερχόμενο χειμώνα δείχνουν 253 σοβαρά κρούσματα γρίπης, εργαστηριακά επιβεβαιωμένα, εκ των οποίων 232 απαίτησαν νοσηλεία σε ΜΕΘ. Εκατόν ενενήντα οκτώ από αυτά ανήκαν σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Ως τις αρχές Μαΐου καταγράφηκαν 115 θανόντες, εκ των οποίων 97 νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ. Εκατόν πέντε από τους θανόντες ανήκαν σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Μόνο 41% των θανόντων ήταν εμβολιασμένοι.

Οι αριθμοί δεν είναι μικροί. Ωστόσο, ελάχιστοι από εμάς ασχολούνταν με τους θανάτους της γρίπης πριν από το ξέσπασμα του νέου κορονοϊού. Στη μέση αντίληψη η γρίπη είναι κάτι μη επικίνδυνο, που μπορεί κανείς να το περάσει στο πόδι. Στην πραγματικότητα, η γρίπη είναι ένας ύπουλος και φονικός ιός των ηλικιωμένων και των ευπαθών ομάδων.

Όλα αυτά συγκρινόμενα με τους περίπου 170 θανάτους από κορονοϊό δεν δείχνουν σημαντικά διαφοροποιημένα, ειδικά αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι για τον κορονοϊό δεν υπάρχει ούτε εμβόλιο ούτε θεραπεία. Ηλικιωμένοι πεθαίνουν κυρίως, πολλοί από τους οποίους έχουν προσεγγίσει ή προσπεράσει το προσδόκιμο ζωής (αρκεί να μην είναι δικός μας…). Ίσως φαίνονται και συγκρίσιμα, αν συνυπολογίσουμε ότι ο μισός πληθυσμός δεν εμβολιάζεται για τη γρίπη. Αν όμως κοιτάξουμε από κάτω, η εικόνα αλλάζει δραματικά. Και η γρίπη και ο κορονοϊός μεταδίδονται μέσω των κοινωνικών επαφών.

Ο κορονοϊός σε ελάχιστες ημέρες προκάλεσε περισσότερα κρούσματα και θανάτους απ’ ό,τι η γρίπη ολόκληρο τον χειμώνα. Ας μην ξεχνάμε ότι ο ιός κυκλοφόρησε ανεμπόδιστος μόλις λίγες ημέρες την περίοδο Φεβρουαρίου-Μαρτίου, οπότε ξεκίνησε η σταδιακή επιβολή καραντίνας, ο πρακτικός μηδενισμός των κοινωνικών επαφών και η λήψη αυξημένων κανόνων υγιεινής και απολύμανσης.

Η εικόνα ξεκαθαρίζει λίγο περισσότερο από τα δημοσιευμένα στοιχεία των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι εκτιμώμενοι θάνατοι από γρίπη τον φετινό χειμώνα ανέρχονται σε 24.000 έως 62.000. Το εύρος προκύπτει από το γεγονός ότι η εκτίμηση δεν γίνεται αποκλειστικά με εργαστηριακά κριτήρια αλλά μελετώνται και τα στατιστικά των θανάτων απ’ όλες τις αιτίες. Οι ΗΠΑ δεν επέβαλαν άμεση και οργανωμένη καραντίνα με την εμφάνιση της πανδημίας και ήδη τα θύματα από τον κορονοϊό ανέρχονται σε σχεδόν 100.000. Απλώς δεν υπάρχει σύγκριση.

Όλα τα παραπάνω είναι δημοσιευμένα, γραμμένα με απλά λόγια, ελεύθερα προσβάσιμα και (κανονικά) εύκολα κατανοητά σε όλους. Συνιστούν το απτό συμπέρασμα της δουλειάς των ειδικών επιστημόνων, που αφιέρωσαν χρόνια από τη ζωή τους στην επιστήμη και στους σκοπούς της. Είναι επιλογή του καθενός να τα διαβάσει και να κατανοήσει… ό,τι μπορεί ή ό,τι… επιθυμεί!

Από τα παραπάνω μπορεί κανείς ελεύθερα να υποθέσει ότι ζούμε μια παγκόσμια συνωμοσία για να αναγκαστούμε να εμβολιαστούμε, να μας βάλουν το «τσιπάκι», να καταρρεύσει η παγκόσμια οικονομία και να επέλθει η νέα τάξη πραγμάτων. Επίσης, ότι διώκεται η θρησκεία, ο ελληνικός τρόπος ζωής, ή ακόμη και ότι η κυβέρνηση θέλει να επιβάλει την κακή της πολιτική. Γι’ αυτό το τελευταίο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα ακουγόταν ακόμη κι αν ήταν άλλη η κυβέρνηση. Όλα τα υπόλοιπα θα λέγονταν ούτως ή άλλως.

Σε ατομικό επίπεδο, γνωρίζουμε όλοι πια, και δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε, ότι η προφύλαξη από τον κορονοϊό ή οποιαδήποτε επιδημική νόσο απαιτεί συγκεκριμένους κανόνες συμπεριφοράς, τήρησης αποστάσεων και εκλογίκευσης των επαφών. Υπό αυτή την έννοια, γνωρίζουμε ότι, ακόμη κι αν η ηλικία μας δεν μας επιτρέψει να κινδυνεύσουμε αν μολυνθούμε, θα μολύνουμε και πιθανώς θα εξοντώσουμε κάποιον μεγαλύτερο ή ευπαθή από το στενό περιβάλλον μας.

Το 20% του ελληνικού πληθυσμού πάσχει από αρτηριακή πίεση, το 11% από σακχαρώδη διαβήτη, το 1/3 είναι άνω των 65 ετών και σχεδόν 2 στους 3 είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Από κοντά, καρδιοπαθείς, μεταμοσχευμένοι, καρκινοπαθείς. Αναμειγνύοντας όλα αυτά, πάνω από ένας στους δύο από εμάς κινδυνεύει από τον κορονοϊό.

Χθες μας έλεγαν «όχι μάσκες» και σήμερα μας λένε «μάσκες». Κάποιοι παραβίασαν τις αποστάσεις και το επικαλούμαστε ως άλλοθι για να τις παραβιάσουμε κι εμείς. Χειρότερα, για να αμφισβητήσουμε, αφελώς, τη νόσο. Η διαχείριση σύνθετων καταστάσεων δεν είναι ποτέ ευθύγραμμη, των πρωτόγνωρων, δε, είναι (πάντα και) ατελής, ιδίως ιδωμένη εκ των υστέρων. Αναμειγνύουμε εκ του πονηρού ή αφελώς δευτερεύοντα σφάλματα ηγεσίας με τις υγειονομικές αναγκαιότητες. Μένει σ’ εμάς να αποφασίσουμε αν το στοίβαγμα σε οποιονδήποτε χώρο για οποιονδήποτε λόγο συνιστά ποιότητα ζωής, χωρίς την οποία χάνουμε το νόημα, ή αν ένας θάνατος μέσα στο σπίτι μας συνιστά τίμιο αντάλλαγμα για την «ελευθερία» ή απλώς εκδήλωση ασυδοσίας, την οποία αργά ή γρήγορα θα πληρώσουμε και οι ίδιοι.

Από τη στιγμή που θα ανοίξουν τα σύνορα («είναι η οικονομία, ηλίθιε»), το ασφαλές πεδίο που διαμορφώσαμε μέχρι σήμερα θα σχετικοποιηθεί αναπόφευκτα. Το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από το τι έμαθε ο καθένας μας ως τώρα.