Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς ευρωπαϊκή κοινή γνώμη

Το δημοψήφισμα που θα πραγματοποιηθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 23 Ιουνίου, για να αποφασιστεί αν η χώρα θα παραμείνει στην ΕΕ ή θα φύγει πραγματοποιώντας το λεγόμενο Brexit, επιβεβαιώνει την παράδοση που έχει δημιουργηθεί, σύμφωνα με την οποία οι εσωτερικοί πολιτικοί υπολογισμοί σε κάθε χώρα ξεχωριστά υπερισχύουν της κοινής ευρωπαϊκής προσπάθειας.

Αυτό συμβαίνει γιατί η ΕΕ εξελίσσεται εδώ και δεκαετίες χωρίς να έχει διαμορφωθεί ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Η κοινή γνώμη διαμορφώνεται πρώτα και κύρια σε εθνικό επίπεδο, και κάθε φορά που οι πολίτες μιας χώρας-μέλους πρέπει να αποφασίσουν για ένα ζήτημα που έχει ευρωπαϊκή διάσταση, το κάνουν με εσωτερικά πολιτικά κριτήρια και τις περισσότερες φορές δεν ασχολούνται με το συγκεκριμένο θέμα.

Πριν 12 χρόνια, δύο κρίσιμα δημοψηφίσματα έβαλαν τέλος στις φιλοδοξίες για την πολιτική ενοποίηση της ΕΕ. Οι Γάλλοι και οι Ολλανδοί είπαν “όχι” στο λεγόμενο ευρωσύνταγμα, γιατί διαχειρίστηκαν το θέμα κάνοντας εσωτερικούς πολιτικούς υπολογισμούς. Για παράδειγμα, οι γάλλοι σοσιαλιστές, οι οποίοι τώρα εμφανίζονται υπέρμαχοι της ευρωπαϊκής ενοποίησης, πρωταγωνίστησαν στο γαλλικό “όχι” για να φέρουν σε δύσκολη θέση τον κεντροδεξιό τότε πρόεδρο της Γαλλίας Ζακ Σιράκ και την κυβέρνησή του. Ανάλογοι υπολογισμοί υπερίσχυσαν στην Ολλανδία, και είναι φανερό ότι όταν ιδρυτικές χώρες-μέλη της ΕΕ, όπως η Γαλλία και η Ολλανδία, οι οποίες έχουν μεγάλη ευρωπαϊκή παράδοση, υιοθετούν τέτοιες συμπεριφορές, δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά πράγματα από το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο έχει μια παράδοση ευρωσκεπτικισμού.

Η βρετανική κοινή γνώμη διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό με βάση την ανάμνηση της αυτοκρατορίας, τις σχέσεις με τις χώρες της Κοινοπολιτείας και την ειδική σχέση με τις ΗΠΑ.

Και σε αυτό το δημοψήφισμα τη δυναμική προσδιορίζουν εσωτερικοί πολιτικοί υπολογισμοί, που δεν έχουν σχέση με την κοινή αντιμετώπιση των μεγάλων ευρωπαϊκών θεμάτων.

Βασική έλλειψη

Από τη στιγμή που δεν γίνεται σοβαρή προσπάθεια για τη διαμόρφωση ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, θα αντιμετωπίζουμε σοβαρά πολιτικά προβλήματα κάθε φορά που πρέπει να πάρουμε αποφάσεις με τονισμένη την ευρωπαϊκή διάσταση.

Η έλλειψη ευρωπαϊκής κοινής γνώμης αναδεικνύεται και στη διαχείριση της ελληνικής κρίσης στη διάρκεια της τελευταίας εξαετίας. Οι Γερμανοί θεωρούν ότι επιβαρύνονται χωρίς λόγο για τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, οι Έλληνες σε μεγάλο ποσοστό καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι είναι θύματα της γερμανικής ηγεμονίας και της αρχιτεκτονικής της ευρωζώνης και οι περισσότεροι υποστηρικτές του Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο αξιοποιούν τα προβλήματα της Ελλάδας για να επιχειρηματολογήσουν υπέρ της αποτυχίας του ευρώ και της αποχώρησης της χώρας τους από την ΕΕ.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις και τις δημοσκοπήσεις, το βρετανικό δημοψήφισμα θα κριθεί οριακά και με βάση εσωτερικούς πολιτικούς υπολογισμούς στη μάχη για την ηγεσία που έχει ξεσπάσει στο Συντηρητικό κόμμα. Τα λογικά επιχειρήματα υπέρ της παραμονής, τα οποία έχουν κυρίως σχέση με την κατάσταση και την προοπτική της βρετανικής οικονομίας και τις συνέπειες που θα έχει ενδεχόμενο Brexit για τη βρετανική οικονομία, δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από τους “μονομάχους”, οι οποίοι προτιμούν χαμηλής ποιότητας επιχειρήματα που χαρακτηρίζονται από πολιτική εσωστρέφεια.

Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι δεν μπορούμε να προωθήσουμε την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση χωρίς να διαμορφώσουμε ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, ώστε να έχουμε την υποστήριξη των λαών της ΕΕ κάθε φορά που επιχειρούμε ένα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ή παίρνουμε μια πρωτοβουλία για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνοχής.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στη «Μακεδονία της Κυριακής»