Εδραπέτευσεν ο Κίτσος ο λεβέντης…

Ωστόσο, πρόκειται για τον τίτλο βιβλίου με 2.600 αγγελίες της περιόδου 1833-1940, ερανισμένες από 142 εφημερίδες και περιοδικά της Αθήνας. Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα της μεγάλης έρευνας που πραγματοποίησαν ο Θανάσης Γιοχάλας και η Ζωή Βαΐου, φιλόλογοι και οι δύο στο επάγγελμα. Η ιδέα για τη συγγραφή του προέκυψε τυχαία, όπως εξηγεί στην FS ο κ. Γιοχάλας: «Δούλευα πάνω σε μια άλλη ιδέα, όταν η Λίνα Λούβη, καθηγήτρια-ιστορικός στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, μου δάνεισε το αρχείο της με σατιρικές εφημερίδες του 19ου αιώνα. Ξαφνικά βρέθηκα μπροστά σε πανέμορφες αγγελίες που μέχρι τότε δεν είχα προσέξει. Το ενδιαφέρον μου άρχισε από τα σατιρικά έντυπα και στη συνέχεια πέρασα σε άλλες 140 εφημερίδες. Το αποτέλεσμα ήταν να συγκεντρωθούν 6.000 αγγελίες».

Η συγκέντρωση του υλικού δεν ήταν εύκολη υπόθεση. «Συγκέντρωνα τις αγγελίες από εφημερίδες που βρίσκονταν σε φυσική μορφή» τονίζει ο κ. Γιοχάλας. «Δεν δούλεψα σε ψηφιοποιημένες εφημερίδες παρά ελάχιστα. Πολλές από αυτές ήταν σε κακή κατάσταση. Έβλεπα εξαιρετικές αγγελίες που όμως δεν μπορούσα να τις περάσω, γιατί το μισό σώμα τους δεν φαινόταν. Επίσης, δεν φωτογράφιζα αλλά δούλευα με το χέρι». Ο κ. Γιοχάλας αναφέρεται και στον Γάλλο διανοούμενο Εμίλ ντε Ζιραρντέν, ο οποίος είχε γράψει: «Ανοίξτε τις αμερικανικές εφημερίδες. Ξεφυλλίστε τες. Με τι είναι γεμάτες; Μήπως με αναλύσεις περί ελευθερίας; Όχι, είναι γεμάτες με ειδήσεις και καταχωρίσεις αγγελιών που απευθύνονται στον έμπορο, στον καπιταλιστή, στον εφοπλιστή και σε όλους τους εργαζόμενους».

Η κοινωνική ατμόσφαιρα της εποχής

Οι αγγελίες έχουν χωριστεί σε έντεκα ενότητες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται οι διαφημιστικές καταχωρίσεις, οι υποχρεωτικές δημοσιοποιήσεις (πλειστηριασμοί), οι αγορές και οι πωλήσεις, τα συγχαρητήρια αλλά και τα απειλητικά αγγελτήρια, οι δηλώσεις απώλειας ή εξαφάνισης, η προσφορά ή η αναζήτηση εργασίας, καθώς και αυτές που σχετίζονται με αρραβώνες, γάμους, συνοικέσια και διαζύγια. Άλλωστε εκείνη την εποχή οι εφημερίδες και τα περιοδικά ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων. «Ακόμα και η Αθήνα ήταν μια μικρή κοινωνία» αναφέρει η κ. Βαΐου. «Όλοι γνώριζαν τους πάντες και το κουτσομπολιό έδινε κι έπαιρνε. Οτιδήποτε ήθελαν να κοινοποιήσουν, όπως κάποιο πρόβλημα, χαρά, ευχαριστία, απώλεια, αναζήτηση εργασίας, δεν είχαν άλλο βήμα παρά μόνο τον Τύπο. Επομένως εκεί αποτυπώνονται όλες αυτές οι πτυχές της καθημερινότητας και της κοινωνίας». Οι αγγελίες όμως μας αποκαλύπτουν πολλά και για το μορφωτικό επίπεδο των αναγνωστών. «Μας έκανε εντύπωση ότι το αναγνωστικό κοινό αυτών των εφημερίδων πρέπει να έχει ένα μορφωτικό επίπεδο επαρκές έως υψηλό προκειμένου να διαβάσει και να κατανοήσει κάποιες αγγελίες» τονίζει η κ. Βαΐου. «Έχουμε αγγελίες αρραβώνων και γάμων όπου στολίζουν το κείμενο με ομηρικές φράσεις».

Η Αθήνα με θετικότερο βλέμμα

Το βιβλίο με την ιδιαιτέρως παραστατική φωτογραφία του εξωφύλλου –τρεις κύριοι στην Αθήνα του 1920 φορώντας κοστούμι και ψαθάκια διαβάζουν εφημερίδα–, σε συνδυασμό με το περιεχόμενο, συμβάλλει εν πολλοίς στο να δει ο αναγνώστης την Αθήνα από μια άλλη οπτική γωνία: την Αθήνα των καφενείων και των ζαχαροπλαστείων, των βιβλιοπωλείων και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, των ζυθοποιείων και των καπνοπωλείων, των εστιατορίων και των ξενοδοχείων, ακόμα και των επαγγελμάτων που χάθηκαν. «Το βιβλίο βοηθάει να δούμε την Αθήνα με θετικότερο βλέμμα. Μάλιστα, κάποια σημεία που αναφέρονται στο βιβλίο υπάρχουν ακόμη και σήμερα. Το βιβλίο έχει περισσότερο αθηναιογραφικό ενδιαφέρον, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν το απολαμβάνει ένας αναγνώστης της Πάτρας ή του Ναυπλίου» υποστηρίζει ο κ. Γιοχάλας. «Η Αθήνα έχει υποστεί αλλαγές, αλλοιώσεις, καταστροφές, παραμορφώσεις, αλλά βρίσκει πάντα τον δρόμο της. Οι άνθρωποι νομίζω ότι έχουν στρέψει ένα βλέμμα συμπάθειας προς την πόλη. Περάσαμε εποχές που το μίσος προς την πόλη ήταν πολύ πιο έντονο» προσθέτει από την πλευρά της η κ. Βαΐου. Σχετικά με το αν υπάρχει κάτι κοινό μεταξύ του τότε και του σήμερα, ο κ. Γιοχάλας εκτιμά ότι «οι άνθρωποι και τότε πρέπει να περνούσαν καλά».

Οδηγίες για την ανάγνωση από τους συγγραφείς

Το βιβλίο διαθέτει ευρετήριο το οποίο προσφέρει τη δυνατότητα στον αναγνώστη του να βρει αρκετά στοιχεία που σχετίζονται με την Αθήνα. Για παράδειγμα, ποια είναι τα φωτογραφεία, τα φαρμακεία, τα υποδηματοποιεία, τα χαρτοπωλεία κ.λπ. Επιπλέον, τα εισαγωγικά κείμενα, τα οποία προηγούνται των έντεκα ενοτήτων, δίνουν σημαντικές πληροφορίες στον αναγνώστη. Οι συγγραφείς δεν προτείνουν οδηγό ασφαλούς πλοήγησης στο βιβλίο. Καθένας μπορεί να διαλέξει την ενότητα της προτίμησής του ανάλογα με τη διάθεση της στιγμής. Όσον αφορά την καταγραφή των αγγελιών, παρέμειναν αυτούσιες ως προς την ορθογραφία και τη σύνταξη χωρίς να διορθωθούν τα όποια λάθη.

Επιθυμών να έλθω εις πνευματικήν επικοινωνίαν…

Εδραπέτευσεν
ο Κίτσος ο λεβέντης,
η έλαφος του κ. Παρασκευαΐδου.
Ο συλλαβών αυτήν παρακαλείται να την παραδόση τω ιδιοκτήτη.

Εφημερίς
ΕΤΟΣ Ε΄, ΑΡΙΘ. 19
Πέμπτη 19 Ιανουαρίου 1878


Επιθυμών να έλθω εις πνευματικήν επικοινωνίαν με την μητέρα μας Ελλάδα, ζητώ αλληλογραφία με μορφωμένας παρθένους της γλυκειάς πατρίδος.
Διευθύνεις Gh M rue Oitug 3 Braila
Roumanie

Σφαίρα
ΕΤΟΣ ΣΤ΄, ΑΡΙΘ. 296
Σάββατον 4 Οκτωβρίου 1924

Παρακαλούμεν και πάντας εν γένει τους συνδρομητάς μας, όπως σπεύσωσι και αποστείλωσι τας συνδρομάς των, αν επιθυμούν να ήμεθα φίλοι και να τους αγαπώμεν.
Η διεύθυνσις,

Αρχίλοχος
ΕΤΟΣ Α΄, ΑΡΙΘ. 24
Κυριακή 1 Μαΐου 1877


Ζητούνται αγελάδες γαλακτερές προς αγοράν

Η εξοχή
ΕΤΟΣ Α΄, ΑΡΙΘΜ. 2
11 Ιανουαρίου 1920


Το βιβλίο «Ο Κίτσος ο λεβέντης και άλλες ιστορίες» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις της Εστίας.