Τύμπανα πολέμου στον Περσικό

Ήταν πρωί της Πέμπτης 13 Ιουνίου όταν το δεξαμενόπλοιο «Front Altair», το οποίο είχε φορτώσει πετρέλαιο από το Αμπού Ντάμπι και έπλεε στον κόλπο του Ομάν, συγκλονίστηκε από τρεις ισχυρές εκρήξεις, οι οποίες συνοδεύτηκαν από ανεξέλεγκτη πυρκαγιά. Λίγο αργότερα, το τάνκερ «Κοkuka Courageous», ιαπωνικών συμφερόντων, το οποίο μετέφερε 25.000 τόνους μεθανόλης από τη Σαουδική Αραβία στη Σιγκαπούρη, μετά από «φερόμενη επίθεση» υπέστη ρωγμή στο κύτος του πάνω από την ίσαλο γραμμή, υποχρεώνοντας το πλήρωμα να εγκαταλείψει το σκάφος.

Τα δύο αυτά περιστατικά ανεβάζουν στο «κόκκινο» την ένταση στον Περσικό Κόλπο, καθώς οι ΗΠΑ κατηγορούν ανοιχτά το Ιράν για δολιοφθορά στα δύο δεξαμενόπλοια, αυξάνοντας την πίεση στην κυβέρνηση της Τεχεράνης, η οποία, με τη σειρά της, απορρίπτει τις κατηγορίες, προκαλώντας παγκόσμια ανησυχία για νέα «ανάφλεξη» στην περιοχή.

Νάρκες και τορπίλες

Σύμφωνα με πηγές από την περιοχή, το «Front Altair» χτυπήθηκε από τορπίλη, η οποία και προκάλεσε τις εκρήξεις και τη συνακόλουθη πυρκαγιά, ενώ άνθρωπος της ναυλώτριας εταιρείας του «Κοkuka Courageous» ανέφερε ότι το σκάφος προσέκρουσε σε «μαγνητική νάρκη», η οποία και προκάλεσε τη ρωγμή στο κύτος του, προσθέτοντας, μάλιστα, ότι το σκάφος επλήγη δύο φορές σε διάστημα μερικών ωρών.

Σημειώνεται ότι οι δύο αυτές επιθέσεις δολιοφθοράς σε τάνκερ πραγματοποιήθηκαν μόλις έναν μήνα αφότου άλλα τέσσερα δεξαμενόπλοια χτυπήθηκαν από νάρκες στο στρατηγικής σημασίας θαλάσσιο πέρασμα των στενών του Ορμούζ. Συγκεκριμένα, στις 12 Μαΐου είχαν δεχτεί επιθέσεις στα στενά του Ορμούζ τέσσερα πλοία, δύο από τη Σαουδική Αραβία, ένα από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και ένα από τη Νορβηγία. Το επεισόδιο είχε προκαλέσει την οργισμένη αντίδραση της Ουάσινγκτον, η οποία κατηγόρησε την Τεχεράνη ότι κρύβεται πίσω από τις επιθέσεις, ενώ το Ιράν επισήμως είχε αρνηθεί την παραμικρή ανάμειξη.

Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι οι δύο νέες επιθέσεις σημειώθηκαν ενώ στην Τεχεράνη βρισκόταν, έχοντας αναλάβει ρόλο «πυροσβέστη», ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Σίνζο Άμπε, προσπαθώντας να αμβλύνει τις εντάσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν. Ο Άμπε κάλεσε όλες τις πλευρές να μην επιτρέψουν την κλιμάκωση των εντάσεων.

ΗΠΑ: Φταίει το Ιράν

Πάντως, η Ουάσινγκτον «έδειξε» αμέσως την Τεχεράνη ως υπεύθυνη για τις δολιοφθορές στα σκάφη, παρουσιάζοντας μάλιστα και αποδείξεις. Συγκεκριμένα, οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ έδωσαν στη δημοσιότητα ένα βίντεο στο οποίο ισχυρίζονται ότι μέλη των Φρουρών της Επανάστασης, επίλεκτου σώματος των ενόπλων δυνάμεων του Ιράν, εμφανίζονται να προσεγγίζουν το ένα από τα δύο δεξαμενόπλοια που δέχτηκαν επίθεση στον Κόλπο του Ομάν και κατόπιν να αφαιρούν μια μαγνητική νάρκη που δεν είχε εκραγεί από το πλευρό του κύτους του τάνκερ, καθώς και μια φωτογραφία που εικονίζει τη νάρκη πάνω στο πλοίο πριν απομακρυνθεί.

«Στις 16:10 τοπική ώρα ένα περιπολικό πλοίο κλάσης Γκαστί του σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης προσέγγισε το “Kokuka Courageous” και παρατηρήθηκε και βιντεοσκοπήθηκε καθώς απομάκρυνε μια μαγνητική νάρκη που δεν είχε εκραγεί» ανέφερε ο πλοίαρχος του αμερικανικού ΠΝ Μπιλ Έρμπαν σε ανακοίνωσή του την οποία διένειμε ηλεκτρονικά, ενώ νωρίτερα ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, είχε σπεύσει να δηλώσει ότι η Ουάσινγκτον εκτιμά, με βάση τις πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών, τους τύπους των όπλων που χρησιμοποιήθηκαν και την προηγμένη μέθοδο των επιθέσεων, ότι η Τεχεράνη ευθύνεται για τις επιθέσεις εναντίον των δύο δεξαμενόπλοιων στον Κόλπο του Ομάν.

Ο Πομπέο κατηγόρησε την Τεχεράνη ότι επιχειρεί να διαταράξει τη μεταφορά πετρελαίου μέσα από τα στενά του Ορμούζ. Οι απρόκλητες επιθέσεις είναι μέρος μιας εκστρατείας της Ισλαμικής Δημοκρατίας για κλιμάκωση των εντάσεων, σημείωσε, προσθέτοντας ότι έδωσε εντολή στον Αμερικανό πρεσβευτή στα Ηνωμένα Έθνη να θέσει το ζήτημα του Ιράν στο Συμβούλιο Ασφαλείας, αν και υποστήριξε ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ εξακολουθεί να θέλει το Ιράν να επιστρέψει στο «τραπέζι των διαπραγματεύσεων».

Ιράν: Μας δαιμονοποιούν

Η Τεχεράνη αντέδρασε σφοδρά στις κατηγορίες της Ουάσινγκτον, με τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών να κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι επιχειρούν να δαιμονοποιήσουν τη χώρα του, ενώ νωρίτερα είχε χαρακτηρίσει το περιστατικό «ύποπτο».
Συγκεκριμένα, ο Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ, μετά τη δημοσιοποίηση του βίντεο, δήλωσε ότι «οι ισχυρισμοί της Ουάσινγκτον ότι το Ιράν ευθύνεται για την έκρηξη στα δεξαμενόπλοια στον Κόλπο του Ομάν δεν μας προκαλούν έκπληξη, αποτελούν δε μέρος του “plan” Β των ΗΠΑ για σαμποτάζ της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν», προσθέτοντας ότι οι ΗΠΑ έσπευσαν να κατηγορήσουν το Ιράν χωρίς τα ελάχιστα, πραγματικά ή κατασκευασμένα, στοιχεία, κάνοντας λόγο για προσπάθεια δαιμονοποίησης του Ιράν, ώστε να νομιμοποιηθούν στα μάτια της διεθνούς κοινότητας το σαμποτάζ και οι κυρώσεις σε βάρος της χώρας. «Είχα προειδοποιήσει γι’ αυτό ακριβώς το σενάριο λίγους μήνες πριν» είπε ο Ζαρίφ.

Από την πλευρά του, εκπρόσωπος της ιρανικής κυβέρνησης σημείωσε ότι η Τεχεράνη είναι έτοιμη να προχωρήσει σε μια περιφερειακή συνεργασία ασφάλειας για την προστασία των στρατηγικής σημασίας θαλασσίων οδών, όπως τα στενά του Ορμούζ. «Όλες οι χώρες στην περιοχή πρέπει να προσέξουν να μην πέσουν στην παγίδα αυτών που επωφελούνται από την έλλειψη περιφερειακής ασφάλειας» μετέδωσε το Fars, επικαλούμενο δήλωση που έκανε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Αλί Ραμπεΐ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αρχικά η Σαουδική Αραβία είχε δείξει ως υπεύθυνους για τις επιθέσεις τους αντάρτες Χούθι της Υεμένης, με τον εκπρόσωπο της σαουδαραβικής συμμαχίας που τους πολεμά, τον Τουρκί αλ Μάλκι, να λέει ανοιχτά σε δημοσιογράφους στο Ριάντ ότι «από την οπτική μου […] μπορούμε να το συνδέσουμε με τις επιθέσεις των Χούθι στα Μπαμπ ελ Μάντεμπ», αναφερόμενος στις επιθέσεις τον Ιούλιο του 2018 εναντίον δύο σαουδαραβικών δεξαμενόπλοιων στα στρατηγικής σημασίας στενά Μπαμπ ελ Μάντεμπ στην Ερυθρά Θάλασσα, που αποδόθηκαν στους σιίτες αντάρτες της Υεμένης.

Τρικυμία στις αγορές

Οι επιθέσεις στα δύο τάνκερ προκάλεσαν θύελλα στις αγορές, καθώς, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ενεργειακής Πληροφόρησης των ΗΠΑ, 18,5 εκατ. βαρέλια την ημέρα του πετρελαίου –ήτοι το 30% του αργού και άλλων προϊόντων πετρελαίου σε υγρή μορφή– που μεταφέρεται διά θαλάσσης πέρασαν από τα στενά του Ορμούζ το 2016. Επίσης, περίπου 17,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα αργό και συμπυκνώματα εκτιμάται ότι μεταφέρθηκαν μέσω του Στενού το 2017 και περίπου 17,4 εκατ. βαρέλια την ημέρα το πρώτο εξάμηνο του 2018, σύμφωνα με την εταιρεία αναλύσεων του πετρελαϊκού κλάδου Vortexa. Παράλληλα, η μεγαλύτερη ποσότητα αργού που εξάγεται από τη Σαουδική Αραβία, το Ιράν, τα ΗΑΕ, το Κουβέιτ και το Ιράκ μεταφέρεται μέσω του θαλάσσιου αυτού διαύλου, ενώ ο ίδιος δίαυλος χρησιμοποιείται για σχεδόν όλο το υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ) που παράγεται από τον μεγαλύτερο εξαγωγέα ΥΦΑ του κόσμου, το Κατάρ.

Ως εκ τούτου, οι επιθέσεις στα δύο δεξαμενόπλοια προκάλεσαν «έκρηξη» στις τιμές του πετρελαίου, παράδοσης Αυγούστου, με τον πρόεδρο της Ένωσης Δεξαμενοπλοίων Intertanko, Πάολο ντ’ Αμίκο, να δηλώνει δυσοίωνα ότι «πρέπει να θυμόμαστε ότι περίπου το 30% του (διά θαλάσσης μεταφερόμενου) αργού πετρελαίου διέρχεται από τα Στενά. Αν τα νερά καθίστανται επικίνδυνα, η προσφορά σε όλο τον δυτικό κόσμο μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο». Την Παρασκευή παρατηρήθηκαν τάσεις «διόρθωσης» στις τιμές τόσο του αργού όσο και του Μπρεντ, ωστόσο αναλυτές σημειώνουν ότι πλέον είναι η γεωπολιτική και οι εντάσεις στην περιοχή που θα καθορίσουν την πορεία της τιμής του «μαύρου χρυσού» και όχι η αντικειμενική ζήτηση.

Επικίνδυνη κλιμάκωση

Η παγκόσμια ανησυχία για επικίνδυνη κλιμάκωση των εντάσεων στην περιοχή της Αραβικής Χερσονήσου και του Ιράν μετά το περιστατικό της Πέμπτης είναι πλέον σχεδόν απτή. Υπενθυμίζεται ότι μετά από σχετική ηρεμία, ιδίως μετά τη συμφωνία της Δύσης με το Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας, η κυβέρνηση Τραμπ αποφάσισε να αποχωρήσει από τη συμφωνία και να επιβάλει κυρώσεις στην Τεχεράνη, με τις υπόλοιπες χώρες που συμμετέχουν σε αυτήν από τη μια πλευρά να επιχειρούν να διασώσουν ό,τι διασώζεται από τη συμφωνία και από την άλλη να δέχονται πυρά από το Ιράν, καθώς οι κυρώσεις μπλοκάρουν σχεδόν κάθε εμπορική σχέση με την Τεχεράνη.

Από τον Μάιο του 2019 στην περιοχή ηχούν «τύμπανα πολέμου», με τις ΗΠΑ να ανακοινώνουν ότι θα στείλουν στρατό προκειμένου να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους. Μάλιστα, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Προέδρου των ΗΠΑ, Τζον Μπόλτον, ανακοίνωσε ότι στέλνει στην Αραβική Θάλασσα το αεροπλανοφόρο «Abraham Lincoln» με όλη τη συνοδεία του και τέσσερα στρατηγικά βομβαρδιστικά B-52 στη Μέση Ανατολή για να «στείλει σαφές και αδιαμφισβήτητο μήνυμα στο Ιράν, λέγοντας ότι «οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν πόλεμο με το καθεστώς του Ιράν, αλλά είναι πλήρως έτοιμες να απαντήσουν σε οιαδήποτε επίθεση».
Παρά το γεγονός ότι η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) διαβεβαίωσε ότι το Ιράν σέβεται ακόμα τη συμφωνία για τα πυρηνικά και παρ’ ότι ο Πρόεδρος της χώρας, Χασάν Ρουχανί, πρότεινε την 1η Ιουνίου νέες διαπραγματεύσεις, επισημαίνοντας, πάντως, ότι η Τεχεράνη δεν δέχεται πιέσεις, ο Πομπέο απαίτησε διαπραγματεύσεις από μηδενική βάση για το πυρηνικό πρόγραμμα και ξεκαθάρισε ότι η πίεση δεν πρόκειται να χαλαρώσει όσο το Ιράν δεν συμπεριφέρεται σαν «κανονική χώρα».