Πράκτορες του Χάους

«Το 2016 η κυριαρχία μας προσβλήθηκε από μια ξένη δύναμη, η οποία βρήκε τρόπο να παρεισφρήσει στις δημοκρατικές διαδικασίες. Αντιμετωπίσαμε μια ασύμμετρη απειλή νέας μορφής. Οι Ρώσοι χάκαραν τη Δημοκρατία μας». Με αυτή την επισήμανση ξεκινά το τρέιλερ του πολιτικού ντοκιμαντέρ «Agents of Chaos» (Πράκτορες του Χάους) που έκανε πρεμιέρα στις ΗΠΑ την περασμένη Τετάρτη. Σκηνοθετημένο από τον βραβευμένο Άλεξ Γκίμπνεϊ, το τετράωρο ντοκιμαντέρ του HBO έρχεται την πιο κατάλληλη στιγμή τόσο για τους Αμερικανούς όσο και για τους πολίτες άλλων χωρών, προκειμένου να διδάξει μαθήματα πολιτικής ιστορίας ενόψει μιας πολύ σημαντικής δημοκρατικής στιγμής, αυτής των αμερικανικών προεδρικών εκλογών, που θα διεξαχθούν στις 3 Νοεμβρίου 2020.

Η έκθεση Μιούλερ

Το ντοκιμαντέρ εστιάζει στην παρέμβαση της Ρωσίας στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016, με αποτέλεσμα την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, ηγέτη των Ρεπουμπλικάνων, έναντι της Χίλαρι Κλίντον των Δημοκρατικών. Η παρέμβαση της Ρωσίας στις εκλογές του 2016 επιβεβαιώθηκε και από την πρόσφατα δημοσιευμένη έκθεση Μιούλερ, που πήρε το όνομά της από τον Ρόμπερτ Μιούλερ, πρώην επικεφαλής του FBI, ανώτατο δικαστικό που ανέλαβε να ερευνήσει τη συνωμοσία. Η εν λόγω έκθεση, λοιπόν, αποτελούμενη από σχεδόν 1.000 σελίδες, οπτικοποιήθηκε κι έτσι προέκυψε το ντοκιμαντέρ, το οποίο μέσα σε τέσσερις ώρες εξηγεί πώς οι Ρώσοι δούλεψαν, με βάση τις αρχές του υβριδικού πολέμου, για να προκαλέσουν χάος μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και τον έλεγχο της διαδικτυακής πληροφορίας και να αποδυναμώσουν τους δημοκρατικούς θεσμούς των ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τα βασικά ευρήματα της έκθεσης, η ρωσική ηγεσία παρενέβη στις εκλογές του 2016 «με σαρωτική και συστηματική μέθοδο, παραβιάζοντας κατάφωρα τους νόμους των ΗΠΑ». Με δύο προπαγανδιστικές στρατηγικές, χρησιμοποιώντας αφενός τα κοινωνικά δίκτυα και αφετέρου το χακάρισμα απόρρητων εγγράφων, οι Ρώσοι άσκησαν επιρροή στο εκλογικό αποτέλεσμα.

Η Διαδικτυακή Υπηρεσία Πληροφοριών της Ρωσίας φρόντισε να στρατολογήσει αναρίθμητα τρολ, τα οποία εργάζονταν νυχθημερόν σε Facebook και Twitter, διαμορφώνοντας μια πολιτική καμπάνια υπέρ του Ντόναλντ Τραμπ και κατά της Χίλαρι Κλίντον. Άπειροι νέοι λογαριασμοί άνοιξαν, αμφιβόλου ποιότητας και περιεχομένου ιστοσελίδες ενημέρωσης δημιουργήθηκαν από το πουθενά. Περισσότερα από 100.000 δολάρια δαπανήθηκαν από το Κρεμλίνο για 3.500 διαφημίσεις που «έτρεξαν» προεκλογικά στο Facebook υπέρ του Τραμπ και κατά της Κλίντον.

Στο κακόβουλο αυτό παιχνίδι λίγο αργότερα μπήκε και η αμφιλεγόμενη GRU (ρωσική Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών), η οποία κατάφερε να χακάρει υπολογιστές και λογαριασμούς email ανθρώπων που εργάζονταν για τη Χίλαρι Κλίντον, μεταξύ αυτών και του επικεφαλής της προεκλογικής της καμπάνιας, Τζον Ποντέστα. Η GRU απέκτησε πρόσβαση ακόμα και στους λογαριασμούς email του Δημοκρατικού Κόμματος και σταδιακά άρχισε να διαρρέει όλα τα απόρρητα έγγραφα μέσω του WikiLeaks και των ρωσικών DCLeaks και Guccifer 2, διαμορφωμένα προς επιρροή στις αμερικανικές εκλογές.

Τραμπ vs Πούτιν

Η έκθεση και κατ’ επέκταση το ντοκιμαντέρ εξετάζουν κατά πόσο υπήρξε εμπλοκή ανθρώπων από το στενό περιβάλλον του Ντόναλντ Τραμπ και τα ευρήματα δείχνουν πως υπήρξαν περισσότερες από 100 επαφές μεταξύ συμβούλων του Προέδρου και ατόμων που εργάζονταν για λογαριασμό της ρωσικής κυβέρνησης. Οι «New York Times» έκαναν λόγο για τουλάχιστον 140 επαφές, που πραγματοποιήθηκαν είτε διαδικτυακά είτε μέσω φυσικής παρουσίας στον ουρανοξύστη του Τραμπ στη Νέα Υόρκη. Τα στοιχεία, αν και υπαρκτά, δεν στάθηκαν επαρκή προκειμένου να ασκηθούν διώξεις σε συγκεκριμένα άτομα από το περιβάλλον του Προέδρου – δεν είναι εύκολο άλλωστε να κυνηγήσει κανείς τον πιο ισχυρό άντρα των ΗΠΑ, από τη στιγμή που του δόθηκε το ανώτατο αξίωμα.

Τι θα κέρδιζαν, όμως, η Ρωσία και ο Πρόεδρος Πούτιν από την εκλογή Τραμπ; Είναι το ερώτημα που εξηγείται στο δεύτερο δίωρο επεισόδιο του ντοκιμαντέρ, το οποίο κάνει λόγο για μια «σαγηνευτική σχέση μεταξύ δύο όμοιων ανθρώπων». Ο Ντόναλντ Τραμπ ήθελε να αγοράσει ουρανοξύστες στη Μόσχα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν κρατάει τους «εχθρούς» του πιο κοντά από τους φίλους του και θεωρεί πως μια αποσταθεροποιημένη Αμερική δεν αποτελεί κίνδυνο για τις ιμπεριαλιστικές βλέψεις του. «Όλα έχουν να κάνουν με την απληστία, τη φιλαργυρία και τη διαφθορά. Οι πράκτορες του χάους και στις δύο χώρες είχαν κοινούς στόχους» υπογραμμίζει ο Άλεξ Γκίμπνεϊ κι έρχεται να επισημάνει τον δικό του στόχο, που αφορά τις εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ.

Το χάος δεν έχει σταματήσει και οι πράκτορες παραμένουν σε εγρήγορση. Πρόσφατα η Καμίλ Φρανσουά, ειδική ερευνήτρια ασφάλειας του κυβερνοχώρου στις ΗΠΑ, παρατήρησε πως το Facebook αφαίρεσε ένα δίκτυο ψεύτικων προφίλ που δημιουργήθηκαν από ρωσικά τρολ τα οποία προσπαθούσαν να στρατολογήσουν δημοσιογράφους, μεταξύ αυτών και Αμερικανούς, με σκοπό να γράφουν επικριτικά άρθρα για τον υποψήφιο των Δημοκρατικών, Τζο Μπάιντεν –που προηγείται στις δημοσκοπήσεις έναντι του Τραμπ–, και τη γερουσιαστή και υποψήφια αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Καμάλα Χάρις.

Στόχος του καθηλωτικού ντοκιμαντέρ είναι να συμβάλει ώστε να μπει σε τάξη το χάος στις ΗΠΑ. Αφηγείται μια ιστορία που θα κάνει τους Αμερικανούς να προβληματιστούν για τη διαδικασία της 3ης Νοεμβρίου 2020, μια ιστορία που θα αποτελέσει έναυσμα γι’ αυτούς να ελέγξουν το χάος στη χώρα τους. Γιατί, όπως είπε κι ο Ναπολέων Βοναπάρτης, «νικητής βγαίνει αυτός που θα ελέγξει το χάος, το δικό του και των εχθρών». Ποιος άραγε προκάλεσε το χάος το 2016 και ποιος θα το ελέγξει το 2020;