Εναλλακτική για τη Γερμανία η Μέρκελ

Αν ο κόσμος μοιάζει να έχει πάρει φωτιά, είναι γιατί ισχύει. Το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters κυκλοφόρησε τις προάλλες ένα βίντεο με όλα τα διεθνή γεγονότα που συγκλόνισαν τον πλανήτη τον μήνα Ιούλιο, και δεν ήταν λίγα. Βομβιστικές επιθέσεις σε όλα τα μήκη και τα πλάτη, αλλά και αιματηρές επιθέσεις στην καρδιά της Ευρώπης, σε Γερμανία και Γαλλία, μας δείχνουν ότι η ταραχώδης εποχή που ζούμε θα φέρει πολλές ανατροπές στην καθημερινότητά μας. Τώρα όλοι ελπίζουν σε ήσυχες μέρες του Αυγούστου.

Στη Γερμανία, οι τέσσερις αιματηρές επιθέσεις που έζησε την περασμένη εβδομάδα, σε Βίρτσμπουργκ, Μόναχο, Ρόιτλινγκεν και Άνσμπαχ, επιθέσεις που άφησαν πίσω τους νεκρούς αλλά και τραυματίες, προκάλεσαν σοκ και ανησυχία, αυξάνοντας την πίεση στη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ και στην κυβέρνησή της να διαχειριστούν την έκρηξη βίας και τις ακροδεξιές φωνές που φουντώνουν.

Το μεταναστευτικό στο επίκεντρο

Μέχρι σήμερα οι γερμανικές πόλεις έχουν αποφύγει τις μεγάλης κλίμακας τρομοκρατικές επιθέσεις, σε αντίθεση με πόλεις όπως το Παρίσι, οι Βρυξέλλες και η Νίκαια, που έζησαν επιθέσεις με εκατοντάδες θύματα. Σε μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης πια η Γαλλία, μετά και τον φρικιαστικό αποκεφαλισμό του ιερέα στη Νορμανδία, βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα κύμα βίας που τείνει να πάρει χαρακτηριστικά «θρησκευτικού πολέμου», σύμφωνα με τους Ολάντ και Βαλς. Στη Γερμανία, παρά την αναταραχή που δημιουργήθηκε, η έξαρση βίας είναι μικρότερης κλίμακας, με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Όμως, και πάλι, τα αιματηρά περιστατικά έχουν αυξήσει την κοινωνική ένταση και αναζωπυρώνουν την πίεση προς την καγκελάριο για το ζήτημα της μετανάστευσης, την ώρα που εκείνη βλέπει άλλες κρίσεις να ξεπηδούν σε ολόκληρη την Ευρωζώνη αυτή την προεκλογική χρονιά.

Μια επίθεση με τσεκούρι, μια επίθεση με αυτόματο όπλο, μια επίθεση με ματσέτα και ένας βομβιστής αυτοκτονίας, τέσσερα περιστατικά βίας μέσα σε μία εβδομάδα στάθηκαν αρκετά για να κλονίσουν τη sangfroid αυτοκυριαρχία των Γερμανών και ιδιαίτερα των Βαυαρών, που έζησαν τρία από τα τέσσερα συμβάντα, με τα κύματα δυσαρέσκειας να σκάνε στις ακτές της καγκελαρίας.

Από τις επιθέσεις, μόνο μία, αυτή στο εστιατόριο του Άνσμπαχ, φαίνεται να συνδέεται επισήμως με την ισλαμιστική τρομοκρατία. Ο 27χρονος Σύρος, του οποίου η αίτηση για άσυλο είχε απορριφθεί, πυροδότησε εκρηκτικά με τα οποία ήταν ζωσμένος κοντά σε φεστιβάλ μουσικής, εν ονόματι του Ισλαμικού Κράτους, ενώ είχε μακρά πορεία τζιχαντιστικής δράσης, όπως έγραψε το επίσημο εβδομαδιαίο περιοδικό της εξτρεμιστικής οργάνωσης.

Σε τρεις από τις τέσσερις επιθέσεις, που προκάλεσαν τον θάνατο 12 ανθρώπων, εμπλέκονται πρόσφυγες. Όμως κανένας από τους δράστες δεν είχε φτάσει με το κύμα προσφύγων του τελευταίου έτους. Η αιματηρή επίθεση στο εμπορικό κέντρο του Μονάχου έγινε από έναν 18χρονο ιρανικής καταγωγής που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη χώρα. Ναι, αλλά «φανταστείτε τι θα συμβεί με 1,3 εκατομμύρια πρόσφυγες που εισήλθαν στη Γερμανία το περασμένο έτος» σχολιάζουν οι εχθροί της Μέρκελ, φοβούμενοι τη ριζοσπαστικοποίηση κάποιων εξ αυτών.

Η καγκελαρία υπό πίεση

Ο Στέφαν Μάγιερ, βουλευτής των Χριστιανοδημοκρατών, συνέστησε ψυχραιμία και προειδοποίησε ενάντια σε βιαστικά συμπεράσματα, ιδιαίτερα όταν συνδέονται με την προσφυγική πολιτική της καγκελαρίου, η οποία είχε προκαλέσει το δημόσιο αίσθημα το 2015. Η Μέρκελ συγκάλεσε έκτακτη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου Ασφαλείας για την αντιμετώπιση της βίας, για να καθησυχάσει τους πολίτες. Οι ανησυχίες σχετικά με την εισροή αιτούντων άσυλο, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων έφτανε μέσω Βαυαρίας, είχαν υποχωρήσει με τη μείωση του αριθμού τους ως αποτέλεσμα του κλεισίματος των συνόρων κατά μήκος της βαλκανικής οδού και μετά τη συμφωνία της Ε.Ε. με την Τουρκία. «Το κράτος και οι δυνάμεις ασφαλείας θα συνεχίσουν να κάνουν τα πάντα για να προστατέψουν την ασφάλεια και την ελευθερία του καθενός στη Γερμανία» δήλωσε η Μέρκελ σε δημοσιογράφους στην καγκελαρία.

Παρ’ ότι δεν υπάρχουν κοινά σημεία δράσης, ούτε κάποιο μοτίβο που να συνδέει τις επιθέσεις, οι οποίες αποδίδονται σε «μοναχικούς λύκους», ο κίνδυνος να γίνουν δημόσια αντιληπτές ως πράξεις που έγιναν από πρόσφυγες, οι οποίοι αποτελούν απειλή για την ασφάλεια, είναι υπαρκτός. Δεν έλειψαν οι βουλευτές του κυβερνητικού συνασπισμού, καθώς και πολιτικοί από μικρότερα κόμματα, που υποστήριξαν ότι οι επιθέσεις δείχνουν πως οι προσφυγικές πολιτικές της Μέρκελ δεν δουλεύουν και έχουν κάνει τη χώρα λιγότερο ασφαλή, παραβιάζοντας τη σχετική ενότητα που επέδειξε η πολιτική σκηνή και το μιντιακό κατεστημένο αμέσως μετά τις επιθέσεις. Όλοι τους άσκησαν δημόσιες πιέσεις για ταχεία δράση της κυβέρνησης στην κατεύθυνση της έντασης της ασφάλειας.

«Το έχουν»;

Η Σάρα Βάγκενκνεχτ, ηγέτιδα των αριστερών του Die Linke, της τρίτης κοινοβουλευτικής δύναμης στην Ομοσπονδιακή Βουλή, σχολίασε ότι η διάσημη δήλωση «wir schaffen das» της καγκελαρίου (σε ελεύθερη μετάφραση «το έχουμε») που ειπώθηκε το περασμένο καλοκαίρι, όταν η Γερμανία δήλωσε ανοιχτή σε όσους έχουν ανάγκη, δεν ευσταθεί. Οι επιθέσεις έδειξαν ότι «η εγκατάσταση και ενσωμάτωση μεγάλου αριθμού προσφύγων και μεταναστών συνοδεύεται από σημαντικά προβλήματα» συμπλήρωσε η Βάγκενκνεχτ. Περισσότερο προβλέψιμες οι επικρίσεις από τα δεξιά, όπου η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) έχει αναγάγει τους φόβους του υποτιθέμενου «εξισλαμισμού» της Γερμανίας σε βασική της ατζέντα.

Αυτοί που έχουν τα περισσότερα να κερδίσουν είναι οι ακροδεξιοί του AfD, που ήδη έχουν προσελκύσει ψηφοφόρους των Χριστιανοδημοκρατών οι οποίοι ανησυχούν για τη δημόσια ασφάλεια. Η πρώτη πραγματική πολιτική δοκιμασία θα έρθει τον Σεπτέμβριο, οπότε τα βλέμματα όλων θα στραφούν στις εκλογές που θα γίνουν στο κρατίδιο Μεκλεμβούργο - Δυτική Πομερανία, τόπο καταγωγής της Μέρκελ, όπου το AfD ήταν ήδη στο 19%, με το CDU στο 25%, στις δημοσκοπήσεις πριν από τις επιθέσεις.

Τα κρούσματα βίας σε ολόκληρη την Ευρώπη και ειδικά στη Γαλλία, που προσπαθεί να συνέλθει από τη στυγερή δολοφονία του καθολικού παπά στη Ρουέν αλλά και την ανορθόδοξη επίθεση στη Νίκαια, έχουν ενισχύσει την υποστήριξη στα ακροδεξιά και λαϊκιστικά κόμματα. Ο μεγάλος φόβος όλων είναι το ευρωσκεπτικιστικό Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν, καθώς το 2017 είναι έτος εκλογών και για τη Γαλλία. Στην αντίπερα όχθη της Μάγχης, η αγωνία για το μεταναστευτικό δεν είναι λιγότερη, όπως έγινε προφανές και από την ψήφο για Brexit, που συνδέθηκε άμεσα με το ζήτημα.

Ο Ερντογάν στο παιχνίδι

Από την πλευρά της, η Μέρκελ, προσπαθώντας να προλάβει κι άλλες δημόσιες αντιδράσεις και να περιορίσει το πιθανό πολιτικό κόστος τους, μετέθεσε τη συνέντευξη Τύπου που δίνει κάθε τέλος καλοκαιριού για να παρουσιάσει τις θέσεις της και να καθησυχάσει την κοινή γνώμη. Μόλις πριν από έναν χρόνο έκανε ένα ιστορικό άνοιγμα, προσκαλώντας ουσιαστικά τους πρόσφυγες στη Γερμανία. Κι αυτό λίγο έλειψε να της κοστίσει ακριβά. Κατάφερε να ανακόψει το κύμα δυσαρέσκειας με το κλείσιμο των συνόρων, αφού έβαλε τον Ερντογάν στο παιχνίδι. Μετά την ψήφο της Βρετανίας να αποχωρήσει από την Ε.Ε. και την αγωνία για την πολιτική αστάθεια που προκάλεσε, η Μέρκελ βρήκε πάλι τα πατήματά της. Το Brexit εκτίναξε τη δημοτικότητά της σε ποσοστά που είχε να δει από τον περασμένο Σεπτέμβριο, πριν το προσφυγικό ρίξει τη σκιά του στην πολιτική σκηνή της Γερμανίας. Η άνοδός της κόστισε στο AfD, που έπεσε τρεις ποσοστιαίες μονάδες στις δημοσκοπήσεις, στο 11%. Το πραξικόπημα στην Τουρκία και οι αιματηρές επιθέσεις ανακινούν ζητήματα που η καγκελάριος θα ήθελε να έχει βάλει στο συρτάρι της, τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2017.

Το ποτάμι της οργής

Όμως ο βασικός επικριτής της Μέρκελ για το προσφυγικό, Χορστ Ζέεχοφερ, πρόεδρος του κόμματος των Χριστιανοκοινωνιστών και πρωθυπουργός της Βαυαρίας, όπου έγιναν τρεις από τις τέσσερις επιθέσεις, παρ’ ότι απέφυγε την απευθείας κριτική, ξεκαθάρισε ότι δεν θα αποφύγει πάση θυσία μια κόντρα με την καγκελάριο στο προσφυγικό και ζήτησε τη λήψη μέτρων: από την άμεση απέλαση προσφύγων χωρίς δικαίωμα ασύλου –ακόμη και σε εστίες κρίσεων– μέχρι εντατικούς ελέγχους ασφαλείας στα προσφυγικά καταλύματα.

Η αυξανόμενη οργή προς το πρόσωπο της Μέρκελ εκφράζεται στο hashtag #MerkelSommer (το καλοκαίρι της Μέρκελ). Η καγκελάριος, η οποία συνήθως περνά τις θερινές διακοπές της επισκεπτόμενη το Φεστιβάλ Όπερας Βάγκνερ στο Μπαϊρόιτ και αργότερα πηγαίνει για πεζοπορία στις Άλπεις, παραμένει στα περίχωρα του Βερολίνου, ελπίζοντας ότι έχει κάνει αρκετά για να σβήσει τη φωτιά που άναψε έναν χρόνο πριν από τις εκλογές, που μπορεί και να σηματοδοτήσουν το τέλος της παρουσίας της στο τιμόνι της Γερμανίας. Προς το παρόν, και παρά την κριτική που δέχεται, είναι η μόνη εναλλακτική.