Προειδοποιητική ή χαριστική βολή;

Αν η Ευρώπη ήταν συνεπής στον αυτοπροσδιορισμό της ως μιας ηπείρου όπου κυριαρχούν ο ορθολογισμός, οι αρχές του Διαφωτισμού και οι αξίες της Γαλλικής Επανάστασης, τα πλήγματα των τζιχαντιστών θα είχαν πυροδοτήσει συσπείρωση που δεν θα διευκόλυνε μόνο την αντιμετώπιση των, κοινών για τους «28», σημερινών προκλήσεων αλλά θα επιτάχυνε τη δυναμική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Στην παραπάνω εκδοχή, τα πλήγματα τον περασμένο Νοέμβριο στο Παρίσι και πριν από λίγες μέρες στις Βρυξέλλες θα καταγράφονταν από τον ιστορικό του μέλλοντος ως προειδοποιητική βολή που αφυπνίζει, που υποχρεώνει σε επανιεράρχηση προτεραιοτήτων.

Δυστυχώς, όλα δείχνουν ότι τα αιματηρά επισκεπτήρια του τζιχαντιστικού τρόμου στο αεροδρόμιο και σε σταθμό του μετρό στο κέντρο των Βρυξελλών κινδυνεύουν να καταγραφούν ως η χαριστική βολή στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, λίγες μέρες μετά τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας. Έτσι κι αλλιώς, ήταν μια συμφωνία που μόνο πολύ συγκρατημένη αισιοδοξία επέτρεπε για την υπέρβαση της σημερινής κακοφωνίας των «28» για τη διαχείριση του προσφυγικού με φόντο την αβεβαιότητα για την παραμονή ή όχι του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε. και την αγωνιώδη αναζήτηση εξόδου της Ευρωζώνης από τη στασιμότητα και τη χρόνια ύφεση, στις οποίες έχει εγκλωβιστεί από τη μόνιμη περιοριστική δημοσιονομική πολιτική που έχει επιβάλει η Γερμανία.

Αν επικρατήσουν η γενίκευση και η υπεραπλούστευση της ταύτισης του Ισλάμ με τον φονταμενταλισμό, τότε θα αμφισβητηθεί μετωπικά και συνολικά η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας που επιμερίζει στην Άγκυρα καταλυτικό ρόλο στον έλεγχο των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών έναντι ανταλλαγμάτων. Θα αμφισβητηθεί κυρίως η υπό όρους και προϋποθέσεις αρχική δέσμευση των «28» για κατάργηση της βίζας που απαιτείται σήμερα για τους Τούρκους πολίτες που θέλουν να εισέλθουν στη ζώνη Σένγκεν. Με τα σημερινά δεδομένα, στην καλύτερη των περιπτώσεων μόνο η συμπεφωνημένη χρονική μετάθεση μιας απόφασης για κατάργηση της βίζας θα μπορούσε να λειτουργήσει εκτονωτικά.

Τα αιματηρά πλήγματα της Τρίτης τερματίζουν την όποια, έστω περιορισμένη και συγκρατημένη, αισιοδοξία για συνολική συμμετοχή όλων των χωρών-μελών της Ε.Ε. των «28» σε ένα με πληθυσμιακές ποσοστώσεις πρόγραμμα μόνιμης μετεγκατάστασης προσφύγων. Αν η κατανομή βαρών παραμείνει σε εθελοντικό επίπεδο, η συμμαχία προθύμων που δεν θα κλείσει τα σύνορα θα είναι εξαιρετικά μειοψηφική.

Τούτων λεχθέντων, αν κυριαρχήσει η διαίρεση, το «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», και κυρίως η ψευδαίσθηση της ασφάλειας πίσω από κλειστά και οχυρωμένα σύνορα, τότε επί της ουσίας η Γηραιά Ήπειρος σύρεται όχι σε πολιτικές αποφάσεις που δεν μπορούν ή δεν τολμούν να πάρουν οι ελίτ της εξουσίας, αλλά σε μια καθαρής εσωτερικής σκοπιμότητας επικοινωνιακή διαχείριση της κρίσης.

Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης και οι ειδικές δυνάμεις του στρατού να περιπολούν στο κέντρο των μεγάλων πόλεων προφανώς και δεν έχουν στόχο την τρομοκρατία αλλά κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, την ανάσχεση της δημοσκοπικής ανόδου της ακροδεξιάς στις ποικίλες εκφάνσεις της.

Εξυπακούεται ότι μια Ε.Ε. που δεν είναι σε θέση να συνδιαχειριστεί τις προσφυγικές ροές δεν μπορεί να διαμορφώσει κοινή στάση απέναντι στις εξελίξεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή σήμερα και στη Βόρεια Αφρική αύριο.

Αν στη διαχείριση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών κυριαρχήσει η τάση οι χώρες που τα σύνορά τους είναι και τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. να γίνουν αποθήκες εγκλωβισμένων, είναι λογικό στην όποια σκέψη για παρέμβαση-επέμβαση στη Μέση Ανατολή να λειτουργεί αποτρεπτικά πλέον ο φόβος των τρομοκρατικών πληγμάτων: Αν κλείνουμε τα σύνορα στη σκιά του φόβου για τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης, για τον ίδιο λόγο τα έχουμε κλείσει και προς οποιαδήποτε συντονισμένη διπλωματική και πολύ περισσότερο στρατιωτική επέμβαση στην ευρύτερη περιοχή.

Επιπλέον, οι δύο μεγάλες δυνάμεις της Ε.Ε., η Βρετανία και η Γαλλία, που θα μπορούσαν να συμβάλουν αποφασιστικά στην εκρίζωση του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ-Συρία, είναι αδρανοποιημένες για μια σειρά από λόγους:

• Λίγο πριν από το δημοψήφισμα που θα κρίνει την παραμονή ή όχι του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε., οποιαδήποτε μορφή συμμετοχής του Λονδίνου σε ευρωπαϊκή επέμβαση κατά των τζιχαντιστών είναι πολιτικά αδιανόητη.

• Πέραν της παραπάνω διαπίστωσης, υπάρχει ανοιχτό το ερωτηματικό αν η εδώ και τώρα εκρίζωση-εξάλειψη του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και στη Συρία είναι πρώτη προτεραιότητα της Δύσης, πριν απαντηθεί το ερώτημα ποιος θα ελέγξει τη σημερινή, έστω και αισθητά συρρικνωμένη, επικράτειά του.

Άλλωστε, από τα τρομοκρατικά πλήγματα στο Παρίσι στις 13 Νοεμβρίου μέχρι το διπλό χτύπημα στις Βρυξέλλες την Τρίτη 22 Μαρτίου πέρασαν τέσσερις μήνες, με τη Δύση να φαίνεται να αγωνιά περισσότερο για μια επικράτηση του Ιράν, των συμμάχων του και του κουρδικού κινήματος παρά για την παράταση ζωής που εξασφαλίζουν οι τζιχαντιστές.

Επιπλέον, με δεδομένο το βραχυκύκλωμα της Ε.Ε. για το προσφυγικό, το οποίο οι τρομοκρατικές επιθέσεις στις Βρυξέλλες φωτίζουν πλέον ως μη διαχειρίσιμο πρόβλημα, λειτουργεί αποτρεπτικά σε σχέση με μια πανστρατιά για την εξάλειψη των τζιχαντιστών σε Ιράκ-Συρία, αλλά και στον παράκτιο θύλακα της Σύρτης στη Λιβύη.

Στην γκρίζα ζώνη της άγνωστης επόμενης μέρας, αλλά και του πανικού απέναντι σε ενδεχόμενα νέα κύματα προσφύγων από Συρία-Ιράκ και Λιβύη, το Ισλαμικό Κράτος των τζιχαντιστών επιβιώνει και πλήττει τη Δύση στην καρδιά της Ευρώπης, είτε με τοπικά κλιμάκια των τζιχαντιστών είτε με μεμονωμένους πυρήνες που λειτουργούν ως franchise του τρόμου.

Τις παραμονές της «αραβικής άνοιξης», στο τέλος του 2010, χωρίς κρατική υπόσταση, η Αλ Κάιντα, ως γαλαξίας ή χαλαρή συνομοσπονδία τρομοκρατικών τοπικών πυρήνων, είχε πάρει την κατιούσα.

Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι η εξάλειψη του Χαλιφάτου των τζιχαντιστών σε Ιράκ-Συρία, αλλά και του παραρτήματός του στην παράκτια περιοχή της Σύρτης στη Λιβύη, θα σημάνει την αρχή του τέλους, την αντίστροφη μέτρηση για τη συγκεκριμένη μορφή ισλαμικής τρομοκρατίας. Είναι φανερό ότι υπάρχουν οι επιχειρησιακές δυνατότητες από το Ιράν, τους συμμάχους του και τους Κούρδους. Η Δύση κατάφερε να συμπορευτεί με τη Ρωσία στο να υποστούν καίρια πλήγματα οι τζιχαντιστές, σε μια εμφανή διόρθωση πορείας στη Μέση Ανατολή. Διστάζει να προχωρήσει στην εξάλειψη του Χαλιφάτου, καθώς γνωρίζει ότι θα πρόκειται για μια αποφασιστική ανατροπή συσχετισμών και ισορροπιών.

Πάνω σε αυτή τη ρωγμή κινούνται οι τζιχαντιστές στην Ευρώπη και αποδυναμώνουν ακόμη και τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή πολιτικής βούλησης που προσπαθούν να διαμορφώσουν οι «28» απέναντι στην πρόκληση της διαχείρισης των προσφυγικών ροών.