Νίκη Τζόνσον, θρίαμβος Brexit

Σε αντίθεση με τις εκλογές του 2015 και του 2017, οι προγνώσεις και οι αναλύσεις των ειδικών στη βρετανική πολιτική επιβεβαιώθηκαν πλήρως.

Το Συντηρητικό Κόμμα θριάμβευσε στις εκλογές της περασμένης Πέμπτης (12/12) και ο Μπόρις Τζόνσον θεωρείται πλέον ο απόλυτος κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού.

Με ένα ποσοστό άνω του 44% οι Βρετανοί Συντηρητικοί πέτυχαν μία από τις μεγαλύτερες εκλογικές νίκες τους. Ο Τζόνσον έχει άνετη αυτοδυναμία στη Βουλή και έχει εξουδετερώσει πλήρως τη φιλοευρωπαϊκή πτέρυγα του Συντηρητικού Κόμματος.

Αν λάβουμε υπόψη μας και τη συντριβή του βρετανικού Εργατικού Κόμματος, το οποίο έχασε πάνω από 60 έδρες και με ένα ποσοστό της τάξης του 33% έφερε το χειρότερο εκλογικό αποτέλεσμα των τελευταίων 40 ετών, η επικράτηση Τζόνσον μοιάζει με νίκη δεκαετίας.

Οι βασικές διαφορές

Δύο ήταν οι βασικές διαφορές σε σχέση με το 2015 και το 2017 οι οποίες επέτρεψαν στους δημοσκόπους και τους αναλυτές να προβλέψουν, με αρκετά μεγάλη ακρίβεια, την άνετη επικράτηση των Συντηρητικών και του Μπόρις Τζόνσον.

Η πρώτη έχει να κάνει με την κατάρρευση της δημόσιας εικόνας του ηγέτη των Βρετανών Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν.

Στην αρχή η βρετανική κοινή γνώμη έδειξε κάποια ανοχή στον εκφραστή της ριζοσπαστικής Αριστεράς του Εργατικού Κόμματος, Κόρμπιν, στη συνέχεια όμως τον έκρινε πολύ αυστηρά.

Πρώτον, φάνηκε ότι χρησιμοποίησε τον οργανωτικό έλεγχο του κόμματος και την υπεροχή της αριστερής πτέρυγας στη βάση για να «καπελώσει» στελέχη και βουλευτές που διαφωνούσαν μαζί του.

Δεύτερον, δεν μπόρεσε να εξηγήσει τη θέση του για την παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε. ή το Brexit. Στην αρχή αδιαφόρησε πλήρως για το θέμα και στη συνέχεια υιοθέτησε, με μεγάλη καθυστέρηση, θέση υπέρ μιας νέας διαπραγμάτευσης –την οποία πλέον η Ε.Ε. δεν δέχεται– και ενδεχόμενης πραγματοποίησης νέου δημοψηφίσματος. Ελάχιστοι τον πήραν στα σοβαρά.

Τρίτον, ο Κόρμπιν πρότεινε ένα οικονομικό πρόγραμμα επιστροφής στη μεταπολεμική περίοδο των κρατικοποιήσεων που έδιωξε πολλούς μετριοπαθείς ψηφοφόρους. Το κόστος αυτού του προγράμματος θεωρήθηκε πολλαπλάσιο ακόμη και από το κόστος του σκληρού Brexit το οποίο υποστήριζε κατά καιρούς ο Μπόρις Τζόνσον για να επαναπατρίσει τους «σκληρούς» του Συντηρητικού Κόμματος, οι οποίοι έδωσαν στις ευρωεκλογές του περασμένου Μαΐου την πρωτιά στο Κόμμα του Brexit του Φάρατζ.

Με το οικονομικό του πρόγραμμα ο Κόρμπιν σφράγισε την εκλογική επικράτηση Συντηρητικών-Τζόνσον, παρά το γεγονός ότι ο τελευταίος θεωρείται από τους Βρετανούς αμφιλεγόμενη προσωπικότητα.

Η δεύτερη βασική διαφορά σε σχέση με το παρελθόν είναι ότι ο Τζόνσον μπόρεσε να συσπειρώσει τους υποστηρικτές του Brexit, ενώ ο Κόρμπιν συνέβαλε στην πολυδιάσπαση και τη σύγχυση όσων υποστηρίζουν την παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε.

Ο Τζόνσον εξουδετέρωσε τη φιλοευρωπαϊκή πτέρυγα του Συντηρητικού Κόμματος, ενώ το Κόμμα του Brexit εγκαταλείφθηκε από τους χρηματοδότες του, οι οποίοι ζήτησαν από τον Φάρατζ να υποκλιθεί στον Τζόνσον για να επικρατήσει το Brexit.

Ο Φάρατζ δεν κατέβηκε υποψήφιος, ενώ απέσυρε τους υποψηφίους του κόμματός του από τις εκλογικές περιφέρειες με ισχυρούς Συντηρητικούς υποψηφίους. Έκανε ό,τι μπορούσε για να πέσει το κόμμα του από την πρωτιά στις ευρωεκλογές στο 2% και σε μηδέν έδρες. Επιβεβαίωσε την εικόνα που μας έδινε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μονοθεματικού πολιτικάντη και διεκπεραιωτή συμφερόντων.

Αντίθετα, στο στρατόπεδο των υποστηρικτών της παραμονής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε. προκλήθηκε μεγάλη σύγχυση. Οι εκσυγχρονιστές του βρετανικού Εργατικού Κόμματος που θα μπορούσαν να εκφράσουν τη φιλοευρωπαϊκή πτέρυγα της βρετανικής κοινής γνώμης δέχτηκαν μεγάλη πίεση από τον Τζέρεμι Κόρμπιν και την αριστερόστροφη κομματική βάση.

Οι Φιλελεύθεροι, οι οποίοι φάνηκε ότι θα μπορούσαν να συσπειρώσουν τους φιλοευρωπαίους ψηφοφόρους, έπεσαν θύμα του βρετανικού δικομματισμού και της πόλωσης. Περιορίστηκαν σε ένα ισχνό 12% και η ηγέτις τους δεν μπόρεσε να εκλεγεί στη Βουλή.

To εκλογικό 2019 αναδείχθηκε εντελώς διαφορετικό από το 2017, οπότε οι Συντηρητικοί δεν μπόρεσαν να εξασφαλίσουν αυτοδυναμία, παρά το εντυπωσιακό πλεονέκτημα που τους έδιναν δημοσκοπήσεις και αναλυτές.

Πρόβλημα ενότητας

Ο Μπόρις Τζόνσον μπόρεσε να ενώσει τους υποστηρικτές του Brexit και να επιβάλει ξανά την απόλυτη κυριαρχία του Συντηρητικού Κόμματος σε αυτόν τον πολιτικό χώρο. Όλα δείχνουν, όμως, ότι θα έχει σοβαρό πρόβλημα να διατηρήσει την ενότητα του Ηνωμένου Βασιλείου.

Οι αριστερόστροφοι Σκωτσέζοι Εθνικιστές ήταν και αυτοί μεγάλοι νικητές της αναμέτρησης, εφόσον εξασφάλισαν τις 55 από τις 59 έδρες της Σκωτίας. Τάσσονται δυναμικά υπέρ της παραμονής του Ηνωμένου Βασίλειου στην Ε.Ε. Η επικεφαλής τους, Νίκολα Στέρτζον, διεκδικεί τη διενέργεια νέου δημοψηφίσματος για την απόσχιση της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο. Μόλις βεβαιώθηκε για τον εκλογικό θρίαμβο του κόμματός της, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Ο Μπόρις Τζόνσον μπορεί να έχει εντολή να βγάλει την Αγγλία εκτός Ε.Ε. Αλλά ξεκαθαρίζω ότι δεν έχει εντολή να πάρει τη Σκωτία και να τη βγάλει από την Ε.Ε. Η Σκωτία πρέπει να έχει δικαίωμα επιλογής για το δικό της μέλλον».

Οι Εθνικιστές της Σκωτίας θα αξιοποιήσουν το θέμα του Brexit στην προσπάθειά τους να πετύχουν τη δική τους έξοδο από το Ηνωμένο Βασίλειο, την οποία θα επιδιώξουν να συνδυάσουν με την παραμονή της Σκωτίας στην Ε.Ε.

Μπερδεμένη είναι η εικόνα για το Λονδίνο και σε ό,τι αφορά τη Βόρεια Ιρλανδία. Με 39 έδρες περισσότερες από τις εκλογές του 2017, οι Συντηρητικοί δεν χρειάζονται την ψήφο των Ενωτικών, προτεσταντών της Βόρειας Ιρλανδίας. Οι τελευταίοι, όμως, βγαίνουν αποδυναμωμένοι από την αναμέτρηση, εφόσον συνέβαλαν στην πτώση της Τερέζα Μέι απορρίπτοντας τη συμφωνία που διαπραγματεύτηκε με τις Βρυξέλλες, για να έρθει στη συνέχεια μια υποδεέστερη για τη Βόρεια Ιρλανδία συμφωνία που διαπραγματεύτηκε με την Ε.Ε. ο Μπόρις Τζόνσον.

Η εξαιρετικά δυναμική πορεία της οικονομίας της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και τα προβλήματα στην εφαρμογή του Brexit σε σχέση με τη Βόρεια Ιρλανδία μπορεί σε βάθος χρόνου να οδηγήσουν στην αμφισβήτηση της βρετανικής κυριαρχίας στη Βόρεια Ιρλανδία και στην ένωση της τελευταίας με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας.

Στην τελική ευθεία

Με το αποτέλεσμα των εκλογών το Ηνωμένο Βασίλειο μπαίνει στην τελική ευθεία του Brexit, εφόσον ξεπεράστηκε, στο συγκεκριμένο θέμα, η δυσαρμονία μεταξύ Βουλής και κυβέρνησης Τζόνσον.

Το πιθανότερο είναι ότι μέχρι τις 31 Ιανουαρίου θα επιτευχθεί συμφωνία για το οργανωμένο διαζύγιο Ηνωμένου Βασιλείου - Ε.Ε.

Η μεταβατική περίοδος, κατά τη διάρκεια της οποίας η σχέση των δύο μερών θα παραμείνει ίδια, λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2020. Μέχρι τότε, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ε.Ε. θα πρέπει να έχουν συμφωνήσει στη μελλοντική τους σχέση, η οποία θα είναι πολύ υποδεέστερη της πλήρους συμμετοχής στην Ε.Ε.

Αν μέχρι την 1η Ιουλίου 2020 καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι δεν προλαβαίνουν να προσδιορίσουν τη μελλοντική τους σχέση μέχρι τα τέλη του 2020, μπορεί να υπάρξει παράταση της μεταβατικής περιόδου για ένα ή και δύο χρόνια.

Σε κάθε περίπτωση, η νίκη του Τζόνσον είναι και θρίαμβος του Brexit.