Η κρουαζιέρα ως μοχλός ανάπτυξης

Με την Ελλάδα και γενικότερα τη Μεσόγειο να εντάσσονται στον σχεδιασμό των περισσότερων ναυτιλιακών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της κρουαζιέρας, η σημασία της στο ανοδικό ταξίδι του ελληνικού τουρισμού γίνεται ακόμη πιο μοναδική.

Η κρουαζιέρα μπορεί να αποτελέσει σημαντικό μοχλό ανάπτυξης για την οικονομία, καθώς η κρουαζιέρα και ο θαλάσσιος τουρισμός μπορούν να αποφέρουν στην Ελλάδα εν δυνάμει 1 δισ. ευρώ τον χρόνο και να δημιουργήσουν 40.000 νέες θέσεις εργασίας.

Η συνεχής άνοδος του κλάδου της κρουαζιέρας στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, αλλά και τα μηνύματα για ακόμη μια καλή σεζόν για τους προορισμούς της Μεσογείου φέτος, εκλαμβάνονται ως «καλοί οιωνοί» από την ελληνική αγορά.

Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία της Διεθνούς Ένωσης Κρουαζιέρας (Cruise Lines International Association – CLIA), το 2017 η ευρωπαϊκή αγορά «μέτρησε» πάνω από 6,9 εκατομμύρια επιβάτες (με μέσο όρο διάρκειας τις 8 διανυκτερεύσεις), εμφανίζοντας αύξηση 2,5% σε σύγκριση με το 2016. Ο κλάδος ανεβαίνει σταθερά την τελευταία δεκαετία, με τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία να αποτελούν τις βασικότερες «πηγές» επισκεπτών.

Για το 2018 οι επιβάτες κρουαζιέρας αναμένεται να αυξηθούν κατά 1,4 εκατομμύρια παγκοσμίως, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του CLIA, φτάνοντας τους 27,2 εκατομμύρια έναντι 25,8 εκατομμυρίων το 2017 και 24,7 εκατομμυρίων το 2016. Φέτος ταξιδεύουν στους ωκεανούς και στα ποτάμια σε όλο τον κόσμο 27 καινούργια κρουαζιερόπλοια, ενώ νέες ναυπηγήσεις αναμένονται τα επόμενα χρόνια, καθώς η αύξηση των επιβατών κατά 20,5% την τελευταία πενταετία (2011-2016) δημιουργεί σταθερή ζήτηση για τις υπηρεσίες. Παράλληλα, ο κορεσμός πολλών προορισμών, μεταξύ των οποίων και ελληνικοί, όπως η Σαντορίνη και η Μύκονος, από πλήθη επισκεπτών που αφήνουν περιορισμένα, ή και καθόλου, έσοδα για τις ευρύτερες τοπικές κοινωνίες έχει αρχίσει να γίνεται θέμα συζήτησης.

Τα στοιχεία του 2017 αποκάλυψαν επίσης ότι υπάρχει σαφής σχέση μεταξύ του ηλικιακού μέσου όρου και της διάρκειας της κρουαζιέρας: οι επιβάτες μεγαλύτερης ηλικίας επιλέγουν αντίστοιχα κρουαζιέρες μεγαλύτερης διάρκειας.

Η Ελλάδα στον χάρτη

Το 2016 τα έσοδα για τη χώρα μας από την κρουαζιέρα έφτασαν τα 465 εκατ. ευρώ, ενώ κινήθηκαν λίγο χαμηλότερα το 2017 λόγω της Τουρκίας, καθώς στους μεσογειακούς προορισμούς Ελλάδα και Τουρκία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.

Ένας άλλος παράγοντας είναι η κατάσταση των λιμανιών και των υποδομών, καθώς μπορεί το εμπορικό κομμάτι του λιμένα του Πειραιά, του βασικού λιμένα της χώρας, να σκαρφαλώνει αλματωδώς θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο με τη δραστηριότητα της κρουαζιέρας. Παραμένει πέμπτος στα λιμάνια της Μεσογείου με βάση τους επισκέπτες κρουαζιέρας, ενώ είναι τρίτος στα εμπορευματοκιβώτια. Και αυτό όμως θεωρείται επιτυχία δεδομένης της κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλαδή της κατάρρευσης της ζήτησης για Τουρκία και Αίγυπτο τα προηγούμενα χρόνια.

Έτσι, οι επενδύσεις που δρομολογεί η COSCO στον ΟΛΠ με νέους προβλήτες, σταθμούς επιβατών και ξενοδοχεία θεωρούνται κρίσιμες για το μέλλον αυτής της δραστηριότητας.

Οι συνεχιζόμενες επενδύσεις από έμπειρους χειριστές τερματικών κρουαζιέρας, η αναδυόμενη παρουσία διεθνών διαχειριστών τερματικών κρουαζιέρας (DP World, COSCO, αλλά και Global Ports) και η ενδεχόμενη επιστροφή της πολιτικής σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο είναι θετικά σημάδια μιας αγοράς που έχει όλες τις προϋποθέσεις να επιστρέψει νωρίτερα στην ανάπτυξη.

Με βάση τα παραπάνω, για το 2018 στην Ελλάδα οι προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων προβλέπεται ότι θα είναι σε καλύτερο επίπεδο σε σχέση με πέρυσι, ενώ η σταδιακή επανάκτηση της εμπιστοσύνης μεγάλων ομίλων προς τα τουρκικά λιμάνια μακροπρόθεσμα θα ευνοήσει την κίνηση στην περιοχή του Αιγαίου, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, δεδομένου ότι τα πακέτα με την υψηλότερη ζήτηση είναι αυτά που συνδυάζουν δύο τουλάχιστον χώρες. Εντούτοις, για τα έσοδα ο προβληματισμός παραμένει, με τις σημαντικές ελλείψεις των ελληνικών λιμανιών στο κομμάτι των υποδομών (για την προσέγγιση, για παράδειγμα, κρουαζιερόπλοιων μεγαλύτερου μεγέθους) και την αδυναμία τους να καταστούν λιμάνια αναχώρησης (home porting) να αποτελούν τις δύο βασικές αιτίες που η Ελλάδα μένει πίσω σε σχέση με την Ισπανία, την Ιταλία, αλλά και την Τουρκία.

Στον αντίποδα, πάντως, η Celestyal Cruises ανακοίνωσε πως το 2019 επιμηκύνει την τουριστική περίοδο μέχρι τον Δεκέμβριο και έχοντας ως αφετηρία της τον Πειραιά εντάσσει εκ νέου την Κωνσταντινούπολη, με τη νέα επταήμερη κρουαζιέρα. Τα δρομολόγια για το 2019 και το 2020 περιλαμβάνουν προσεγγίσεις σε επτά νέα λιμάνια στην Ανατολική Μεσόγειο.

Να σημειώσουμε ότι κρουαζιέρα στην Ελλάδα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΤτΕ, σημαίνει ουσιαστικά επτά λιμάνια, δηλαδή Πειραιάς, Κέρκυρα, Σαντορίνη, Μύκονος, Κατάκολο, Ρόδος, Ηράκλειο, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 85,7% των συνολικών επισκέψεων και το 89,9% των εισπράξεων της χώρας από τον χώρο της κρουαζιέρας.

Η ενίσχυση της ζήτησης για προορισμούς της Δυτικής Ελλάδας που «βλέπουν» Ιόνιο αποτυπώνει τη μετατόπιση των εταιρειών κρουαζιερόπλοιων δυτικότερα στη Μεσόγειο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ευνοούνται προορισμοί όπως η Κέρκυρα και το Κατάκολο (Ολυμπία), οι οποίοι συμπεριλαμβάνονται στα προγράμματα των πλοίων που αναχωρούν από Ιταλία και ακολουθούν τις ακτές της Δαλματίας για να φτάσουν ως το Ιόνιο.

Τρεις είναι οι κύριες αγορές απ’ όπου αντλεί επισκέπτες και έσοδα η ελληνική αγορά κρουαζιέρας. Και αν οι δύο πρώτες είναι αναμενόμενες (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο), η τρίτη δεν είναι η Γερμανία (η οποία καταγράφει μεγάλη άνοδο τα τελευταία χρόνια), αλλά η Τουρκία!

Η ευρωπαϊκή κρουαζιέρα σε αριθμούς

• • 6.941.000 Ευρωπαίοι επέλεξαν μια κρουαζιέρα το 2017, με μέσο όρο διάρκειας τις 8 διανυκτερεύσεις.
• • Η Γερμανία επικρατεί ως αγορά προέλευσης επιβατών κρουαζιέρας στην Ευρώπη με 2.189.000 επιβάτες (+8,5% μέσα σε έναν χρόνο). Ακολουθούν το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία και η Ισπανία.
• • 4 στους 5 Ευρωπαίους επιλέγουν κρουαζιέρα στην Ευρώπη. Η Μεσόγειος παραμένει ο πιο δημοφιλής προορισμός.
• • Ο μέσος όρος ηλικίας των επιβατών κρουαζιέρας κυμαίνεται μεταξύ 42 και 57 ετών.
• • Η διάρκεια μιας κρουαζιέρας ποικίλλει από αγορά σε αγορά, με μέσο όρο από 10,4 μέρες για το Ηνωμένο Βασίλειο έως 7,3 μέρες για την Ιταλία.