Στην… αναμονή για τα αναδρομικά

Σε θρίλερ έχει εξελιχθεί η υπόθεση της καταβολής των αναδρομικών σε 2,5 εκατομμύρια συνταξιούχους. Οι τελευταίες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκρινε αντισυνταγματικές βασικές διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου για τις επικουρικές, προκάλεσαν μεγάλη σύγχυση. Κάποιοι, δε, πίστεψαν ότι τα αναδρομικά είχαν κλειδώσει και ότι η καταβολή τους ήταν θέμα χρόνου. Κάτι τέτοιο όμως δεν φαίνεται να ισχύει, έτσι η αγωνία θα συνεχιστεί για τουλάχιστον έξι μήνες ακόμη.

Κι αυτό γιατί η κυβέρνηση αναμένει ακόμα μία απόφαση του ΣτΕ, που αυτή τη φορά αφορά την αίτηση αναίρεσης που έχει καταθέσει ο ΕΦΚΑ κατά πρόσφατης απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, που δικαίωνε συνταξιούχο δικαστή επιδικάζοντάς του αναδρομικά για την περίοδο από 1ης Ιουλίου 2015 έως 30 Ιουνίου 2017. Σύμφωνα με εκτιμήσεις νομικών, η απόφαση θα εκδοθεί σε 6-12 μήνες.

Όλα αυτά οδηγούν στην εκτίμηση ότι οι αποφάσεις θα ληφθούν το 2020. Άλλωστε και οι δανειστές έχουν στείλει το μήνυμα ότι όποιες κι αν είναι οι αλλαγές, θα πρέπει να αφήνουν δημοσιονομικά ουδέτερο αποτύπωμα. Δηλαδή, αν δοθούν αυξήσεις κάπου, πρέπει να υπάρξουν μειώσεις. Κύκλοι του υπουργείου Εργασίας, πάντως, έχουν διαβεβαιώσει ότι όποια απόφαση κι αν ληφθεί, δεν πρόκειται να μειωθούν κατά καμία έννοια οι συντάξεις.

Το σενάριο των 72 δόσεων

Από την πλευρά της, η κυβέρνηση επιχειρεί να περιορίσει τις προσδοκίες. Όπως δήλωσε άλλωστε ο υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης, Νότης Μηταράκης, μέχρι να ολοκληρωθεί η δικαστική διερεύνηση των αναδρομικών για τον νόμο Κατρούγκαλου, το υπουργείο Εργασίας δεν είναι σε θέση να σχεδιάσει την αποπληρωμή των αναδρομικών οφειλών των ταμείων. Σε ερώτηση μάλιστα αν θα υπάρξει κάποια αποπληρωμή μέχρι τα Χριστούγεννα, ο κ. Μηταράκης ανέφερε χαρακτηριστικά: «Το θεωρώ ιδιαίτερα δύσκολο να γίνουν πληρωμές μέσα στο 2019. Από το 2020 θα πρέπει να γίνει ένας σχεδιασμός του συνολικού ποσού και, χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η σταθερότητα του ασφαλιστικού συστήματος, να υπάρξει ένας σχεδιασμός και ένα πρόγραμμα αποπληρωμής των όποιων αναδρομικών τελικά αποφασιστούν. Σε κάθε περίπτωση, η όποια απόφαση του ΣτΕ είναι δεδομένο πως θα γίνει απολύτως σεβαστή από την κυβέρνηση, όπως σε κάθε ευνομούμενη χώρα».

Προκρίνεται, όπως όλα δείχνουν, η λύση της πολυετούς εξόφλησης σε έως και 72 δόσεις, υπό την αίρεση ότι κάτι τέτοιο δεν θα προκαλέσει πρόβλημα στην εκτέλεση του προϋπολογισμού.

Στο υπουργείο Εργασίας ήδη έχουν συσταθεί επιστημονικές ομάδες που αναλύουν τόσο τις πέντε αποφάσεις του ΣτΕ για τον νόμο Κατρούγκαλου όσο και τις χιλιάδες προσφυγές των συνταξιούχων, κάποιες από τις οποίες σε πρώτο βαθμό έχουν δικαιωθεί αναδρομικών, τα οποία μάλιστα εκτείνονται και μετά τον Μάιο του 2016. Αναμένουν βέβαια τα πλήρη κείμενα των αποφάσεων του ΣτΕ, καθώς εκτιμούν ότι από το σκεπτικό που θα αναπτύσσεται ενδέχεται να ξεκαθαρίζει κάπως το τοπίο. Σύμφωνα με νομικούς κύκλους, στο πλήρες κείμενο της απόφασης που κρίνει συνταγματικό τον επανυπολογισμό των κύριων συντάξεων, λαμβάνοντας ως βάση το ύψος των συντάξεων στις 31/12/2014, αναπτύσσεται ένα σκεπτικό το οποίο ενδέχεται να «ψαλιδίζει» τις προσδοκίες και τις διεκδικήσεις των συνταξιούχων για το διάστημα από την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου και έως τις 31/12/2018 (ο επανυπολογισμός των συντάξεων ίσχυσε από την 1η Ιανουαρίου 2019).

Καθοριστική για τις όποιες αποφάσεις από την πλευρά της κυβέρνησης θεωρείται η εκπόνηση αναλογιστικής μελέτης, που θα καταδείξει την πραγματική εικόνα στα οικονομικά του ενιαίου υπερεπικουρικού (ΕΤΕΑΕΠ). Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, μετά το πραγματικό έλλειμμα ύψους 646 εκατ. ευρώ που παρουσίασε το ταμείο το 2016 (το έτος έκλεισε με ταμειακό έλλειμμα ύψους 101 εκατ. ευρώ λόγω εκποίησης περιουσίας ύψους 545 εκατ. ευρώ), τα τρία τελευταία χρόνια, που ισχύουν οι αντισυνταγματικές περικοπές, παρουσιάζει πλεόνασμα (87 εκατ. ευρώ το 2017, 17 εκατ. ευρώ το 2018 και 109 εκατ. ευρώ για το 2019). Επιπλέον, έχει σημαντική περιουσία, ύψους 2,572 δισ. ευρώ, η οποία, ενώ προήλθε από διαφορετικά ταμεία, πλέον θεωρείται ενιαία, για το σύνολο των ασφαλισμένων που δικαιούνται επικουρική σύνταξη.

Εξάλλου, η περιουσία του ταμείου αποτελεί σανίδα σωτηρίας για το επόμενο διάστημα και έως ότου ληφθεί η όποια απόφαση, καθώς ο νόμος Κατρούγκαλου, καταργώντας τη διάταξη περί «ρήτρας μηδενικού ελλείμματος» που απαγόρευε στο ΕΤΕΑΕΠ να παρουσιάζει έλλειμμα, επιτρέπει χρήση των αποθεματικών του υπερεπικουρικού για την κάλυψη ελλειμμάτων που προκύπτουν αναπόφευκτα, λόγω κρίσης.

Σημειώνεται, πάντως, ότι η εκπόνηση της αναλογιστικής μελέτης θεωρείται αναγκαία, καθώς το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικό τον τρόπο υπολογισμού ή επανυπολογισμού των νέων και των ήδη καταβαλλόμενων επικουρικών, λόγω της έλλειψης αντίστοιχης αναλογιστικής μελέτης.