Π.Λιαργκόβας: Ανάκαμψη από επενδύσεις, όχι από κατανάλωση - Free Sunday
Π.Λιαργκόβας: Ανάκαμψη από επενδύσεις, όχι από κατανάλωση

Π.Λιαργκόβας: Ανάκαμψη από επενδύσεις, όχι από κατανάλωση

Την εκτίμηση ότι η κυβέρνηση αντιμετωπίζει, μέχρι στιγμής, αποτελεσματικά το τρίτο κύμα της πανδημίας κάνει ο καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και πρόεδρος του ΚΕΠΕ, Παναγιώτης Λιαργκόβας, ο οποίος επισημαίνει όμως ότι το τίμημα για την οικονομία είναι μεγάλο.

Ο καθηγητής Λιαργκόβας εκφράζει την άποψη ότι αν συνεχιστεί η ρευστοποίηση του «μαξιλαριού», που ήδη έχει πέσει από τα 37 στα 31 δισ. ευρώ, υπάρχει πιθανότητα να επηρεαστεί η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, ενώ προβλέπει συνέχιση της δημοσιονομικής χαλάρωσης και το 2022 και λύση «που θα αφορά όλες τις χώρες».

Παράλληλα, προβλέπει ότι το τελευταίο τρίμηνο του έτους τη σκυτάλη της οικονομίας θα πάρουν οι επενδύσεις και τονίζει ότι η χώρα πρέπει να καλύψει το χαμένο έδαφος της τελευταίας δεκαετίας, κατά την οποία ο οικονομικός δείκτης που αποτυπώνει τη συνολική πορεία των επενδύσεων έχει «κολλήσει» στα 20-25 δισ. ευρώ τον χρόνο, ενώ το 2007 ήταν στα 60,5 δισ. ευρώ.

Ο πρώην επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής επισημαίνει ότι «προτεραιότητά μας πρέπει να είναι η ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας», ενώ αντιμετωπίζει θετικά την αποπληρωμή του χρέους προς το ΔΝΤ, επειδή, όπως αναφέρει, θα συμβάλει στην «περαιτέρω βελτίωση του προφίλ χρέους».

 

Ο πρωθυπουργός κάνει κάποιες εκτιμήσεις για επιστροφή στην ομαλότητα από τον Απρίλιο «καλώς εχόντων των πραγμάτων». Ενισχύει αυτό την οικονομία ως «ψυχολογία της αγοράς» ή δημιουργεί προσδοκίες που μπορεί να διαψευστούν και να έχουν αντίθετα αποτελέσματα;

Θεωρώ πως η εκτίμηση του πρωθυπουργού είναι βάσιμη και εύλογα δημιουργεί θετικές προσδοκίες. Μέχρι τέλος Απριλίου θα έχουν συμβεί δύο πράγματα. Πρώτον, θα έχει προχωρήσει ο εμβολιασμός των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, δηλαδή των ηλικιωμένων, όσων έχουν υποκείμενα νοσήματα και των υγειονομικών. Δεύτερον, η βελτίωση των καιρικών συνθηκών θα επιτρέπει την οργάνωση της κοινωνικής μας ζωής σε εξωτερικούς χώρους. Και στις δύο περιπτώσεις η μεταδοτικότητα του κορονοϊού θα είναι σε ύφεση.

 

Μήπως ουσιαστικά αυτό εκφράζει την προσδοκία να τελειώνουμε με την πανδημία διότι «οι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι», όπως είπε ο υπουργός Οικονομικών;

Είναι αλήθεια ότι οι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι. Η δήλωση, ωστόσο, του πρωθυπουργού είχε περισσότερο να κάνει με το ότι «βλέπουμε φως στην άκρη του τούνελ». Ότι αντέξαμε και ότι εμείς, όχι ο κορονοϊός, θα είμαστε οι νικητές.

 

Αντιμετωπίστηκε η πανδημία με δανεικά και, αν ναι, πώς θα καλυφθούν οι πόροι που διατέθηκαν μέχρι σήμερα και δημιούργησαν ελλείμματα και αύξηση του χρέους;

Ναι, η πανδημία αντιμετωπίστηκε με δανεικά. Αυτό όμως συνέβη σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης. Στο τέλος του 2020 το δημόσιο χρέος των χωρών της Ευρωζώνης εκτινάχθηκε στο 102% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο (207% του ΑΕΠ στην Ελλάδα), με το 25% του χρέους αυτού να διακρατεί η ΕΚΤ. Στη μετά τον κορονοϊό εποχή, τυχόν επιστροφή στις πολιτικές μείωσης του χρέους που προβλέπονται στο Σύμφωνο Σταθερότητας θα σήμαινε επιστροφή στη λιτότητα, τη στιγμή που οι οικονομίες της Ευρωζώνης θα προσπαθούν να ανακάμψουν από τη βαθιά ύφεση που προκάλεσαν η πανδημία και τα lockdowns. Άρα θα υπάρξει μια λύση που θα αφορά όλες τις χώρες.

 

Το περίφημο «μαξιλάρι» υπάρχει;

Το μαξιλάρι ρευστότητας, ύψους 37 δισ. ευρώ πριν από την πανδημία, έχει συρρικνωθεί στα 31 δισ. ευρώ. Εάν το υπουργείο Οικονομικών συνεχίσει τη ρευστοποίηση, θα μπορούσε να επηρεαστεί η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας. Γι’ αυτό καταφεύγει στις αγορές. Από τις αρχές της χρονιάς η Αθήνα έχει εκδώσει νέα ομόλογα, συγκεντρώνοντας πάνω από 5,5 δισ. ευρώ.

 

Υπήρξε στην οικονομική διαχείριση της πανδημίας κάποια εσφαλμένη παραδοχή που οδήγησε σε λάθος παρεμβάσεις;

Δεν θα έλεγα ότι υπήρξαν λάθος παρεμβάσεις. Το αντίθετο. Η κυβέρνηση, έχοντας θέσει ως βασική προτεραιότητα την προστασία των ανθρώπινων ζωών, αντιμετωπίζει, μέχρι στιγμής, αποτελεσματικά το τρίτο κύμα του κορονοϊού. Το δηλώνουν τα επίσημα ευρωπαϊκά στοιχεία, που φέρνουν τη χώρα στην 23η θέση σε απώλειες μεταξύ των 27 χωρών της Ε.Ε. Όμως το τίμημα για την οικονομία είναι μεγάλο.

 

Γίνονται εκτιμήσεις ότι το τέλος της πανδημίας θα φέρει μια μεγάλη αύξηση στην κατανάλωση. Υπάρχει κάτι που θα πρέπει να προσεχθεί εκείνη την περίοδο;

Για κάποιο διάστημα αμέσως μετά την πανδημία θα δούμε μια έξαρση στην κατανάλωση. Εξάλλου, το είδαμε ήδη, αμέσως μετά το πρώτο lockdown. Είναι γνωστό ότι οι καταθέσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά, επειδή οι άνθρωποι δεν ξοδεύουν. Είναι λογικό, λοιπόν, να περιμένουμε μια αύξηση στη ζήτηση με το τέλος της πανδημίας. Όμως δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι αυτό είναι αρκετό για να επιταχυνθεί η ανάκαμψη με διατηρήσιμο τρόπο. Η δύναμη της ανάκαμψης πρέπει να προέλθει από τις επενδύσεις.

 

Τον τελευταίο καιρό ακούγονται σκέψεις για την ανάγκη αυστηρότερης επιτήρησης στις ευρωπαϊκές οικονομίες εξαιτίας της χαλάρωσης λόγω κορονοϊού. Πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει τέτοια ανάγκη;

Αν κάποιος θα ήθελε να βάλει ένα στοίχημα, αυτό θα ήταν ότι ούτε το 2022 θα εφαρμοστούν οι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, όπως ούτε όσα προβλέπει η μεταμνημονιακή εποπτεία για την Ελλάδα. Υποχρέωση για στόχο 3,5% του ΑΕΠ σε επίπεδο πρωτογενούς πλεονάσματος δεν θα έχουμε. Το θέμα είναι αν θα υπάρχει στόχος και ποιος θα είναι αυτός. Αυτή η «μάχη» έχει ήδη ξεκινήσει, αλλά δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί πριν από το καλοκαίρι. Οι Ευρωπαίοι θα περιμένουν να μπει σε απόλυτο έλεγχο η πανδημία πριν προχωρήσουν σε αυτή τη συζήτηση. Το ότι θα ζητηθεί απ’ όλες τις χώρες της Ε.Ε. –μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα– να προχωρήσουν σε δημοσιονομική προσαρμογή είναι βέβαιο. Το ποια θα είναι η έκταση αυτής της προσαρμογής είναι το ζητούμενο.

 

Έχουν καλλιεργηθεί προσδοκίες για τη μεγάλη ανάπτυξη που θα φέρουν τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης. Πού βάζετε τον πήχη για να θεωρηθεί ικανοποιητική;

Θεωρώ ότι το τελευταίο τρίμηνο του έτους τη σκυτάλη της οικονομίας θα πάρουν οι επενδύσεις. Τότε, τα επιδημιολογικά δεδομένα θα βρίσκονται σε σημαντική ύφεση, το οικονομικό κλίμα θα έχει βελτιωθεί αισθητά, πολλά έργα θα έχουν ωριμάσει, τα πρώτα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης θα έχουν πέσει στην οικονομία. Τότε θα πρέπει να δούμε μαζικά τις επενδύσεις να παίρνουν σάρκα και οστά. Ώστε να καλύψουμε το χαμένο έδαφος της τελευταίας δεκαετίας, όπου ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου, δηλαδή ο οικονομικός δείκτης που αποτυπώνει τη συνολική πορεία των επενδύσεων, έχει «κολλήσει» στα 20-25 δισ. ευρώ τον χρόνο, αισθητά χαμηλότερα από τα 60,5 δισ. ευρώ το 2007.

 

Τι θα προσφέρει η πρόωρη αποπληρωμή του ΔΝΤ;

Θα προσφέρει περαιτέρω βελτίωση του προφίλ χρέους και ένα σήμα προς τις αγορές ότι η Ελλάδα μπορεί να εξοφλεί πρόωρα ακριβό χρέος ακόμη και σε εποχή πανδημίας. Με την αποπληρωμή 3,3 δισ. ευρώ από το χρέος του ΔΝΤ θα μείνει ένα μικρό υπόλοιπο, ύψους λίγο πάνω από 2 δισ. ευρώ Η ύπαρξη ενός υπολοίπου έχει και στρατηγικό ρόλο. Από το 2018 τόσο η E.E. όσο και ο ΕΜΣ είχαν ξεκαθαρίσει ότι στους επόπτες της μεταμνημονιακής περιόδου για την Ελλάδα θα είναι και το ΔΝΤ.

 

Οι δαπάνες για την ενίσχυση της άμυνας θεωρούνται πλέον υποχρεωτικές. Πώς μπορούν να είναι και χρήσιμες για την οικονομία;

Σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο για τα εθνικά θέματα, με τη γειτονική χώρα να εξελίσσεται σε μια πραγματική απειλή για ολόκληρη την Ευρώπη, προτεραιότητά μας πρέπει να είναι η ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας, η οποία μπορεί να συμβάλει στη δύναμη αποτροπής κάθε εξωτερικού κινδύνου.

 

Υπάρχει κάποιο καινούργιο στοιχείο στη διαχείριση αυτής της πανδημίας σε σχέση με προηγούμενες που είχαν πλήξει την ανθρωπότητα;

Το καινούργιο στοιχείο είναι η ψηφιακή τεχνολογία. Αν δεν υπήρχε αυτή η τεχνολογία, οι οικονομίες όλων των χωρών θα βρίσκονταν σε χειρότερη κατάσταση. Η εργασία από το σπίτι, η τηλεκπαίδευση και οι ψηφιακές συναλλαγές επέτρεψαν σε ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας να λειτουργεί και να δημιουργεί νέο προϊόν.