Αθ.Τσαυτάρης: Να αποφεύγουμε την κατανάλωση ωμών κρεάτων - Free Sunday
Αθ.Τσαυτάρης: Να αποφεύγουμε την κατανάλωση ωμών κρεάτων

Αθ.Τσαυτάρης: Να αποφεύγουμε την κατανάλωση ωμών κρεάτων

Την επισήμανση ότι θα πρέπει να μας προβληματίσει τι άλλαξε τα τελευταία 5-10 χρόνια και όλες σχεδόν οι μάστιγες της ανθρωπότητας (AIDS, γρίπη, H1N1, H1N5, κορονοϊός) οφείλονται σε RNA ιούς κάνει, σε συνέντευξή του στη Free Sunday, o ομότιμος καθηγητής Γενετικής του ΑΠΘ και πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Αθανάσιος Τσαυτάρης, ο οποίος δεν αποκλείει αυτό να συνδυάζεται με αλλαγές στο κλίμα και την ατμόσφαιρα.

Ο κ. Τσαυτάρης θεωρεί επαρκή τα υγειονομικά πρωτόκολλα στην εστίαση, αλλά εκφράζει επιφυλάξεις για το κατά πόσο η εφαρμογή έπρεπε να ανατεθεί στους εστιάτορες, καθώς δεν αποκλείει να κάνουν τα «στραβά μάτια» εξαιτίας των προβλημάτων που έχουν βιώσει.

Ο καθηγητής τονίζει ότι ένα από τα πιο σημαντικά συμπεράσματα από την πανδημία είναι ότι πρέπει να αποφεύγεται η υπερεντατικοποίηση της ενσταβλισμένης κτηνοτροφίας, που οδηγεί στην παράλυση του αμυντικού συστήματος των ζώων, ενώ τάσσεται υπέρ των αυστηρών ελέγχων στις μεταφορές τροφίμων.

Πριν από έναν χρόνο προειδοποιούσατε ότι δεν τελειώσαμε με τον ιό αλλά περνάμε σε μια νέα φάση, σίγουρα μειωμένης επικινδυνότητας ένεκα των υψηλότερων θερμοκρασιών, μειωμένης υγρασίας, υπερβολικά υπεριώδους φωτός. Μπορούμε να είμαστε πιο αισιόδοξοι για όταν περάσει αυτή η φάση φέτος;

Στη μάχη ενάντια στους ιούς, ή ακριβέστερα στου RNA ιούς, όπως ο κορονοϊός, αμφότερες οι πλευρές είχαν τα δικά τους «όπλα». Μπορεί για παράδειγμα εμείς σήμερα να χρησιμοποιήσουμε εμβόλια ή κάποιο φάρμακο ή άλλη μεθοδολογία αύριο, ο ιός όμως δεν μένει στον πόλεμο με τα χέρια σταυρωμένα. Θα δημιουργεί διαρκώς νέες μεταλλάξεις που τροποποιούν λίγο την τρισδιάστατη δομή των πρωτεϊνών του, που συνθέτει με βάση τις πληροφορίες στο RNA γενετικό του υλικό. Έτσι ξεγλιστράει από τον αμυντικό μηχανισμό των αντισωμάτων, όπως συμβαίνει με τη μετάλλαξη «Δ». Έτσι θα πάμε σε αυτόν τον πόλεμο. Θα αποκτάμε αντισώματα για τις περισσότερες φυλές σιγά σιγά, όπως έγινε με τον RNA ιό της γρίπης. Καμιά φορά έρχονται μεταλλαγμένοι ιοί που δεν τους πιάνουν τα αντισώματα που είχαμε από το παρελθόν. Γι’ αυτό, μόλις εμφανιστούν το φθινόπωρο, εμβολιαζόμαστε ξανά.

Σχεδόν 1,5 χρόνο μετά την εμφάνιση της πανδημίας, έχουμε κάποια εικόνα για τη σχέση της με τη διατροφική αλυσίδα;

Ναι. Είναι πλέον περισσότερο βεβαιωμένο, οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις του κορονοϊού σχηματίστηκαν σε υπερεντατικές μορφές εκτροφής ζώων. Έτσι σε ζώα, στην προκείμενη μορφή, με υπερεντατικό στρες πυκνότητας, ακινησίας, υπερβολικής τροφής και πάχυνσης κ.λπ., το αμυντικό τους σύστημα έχει σχεδόν καταρρεύσει. Ό,τι τυχόν μεταλλάξεις ιών δημιουργηθούν σε αυτά τα ζώα, με ακυρωμένο το αμυντικό τους σύστημα, παραμένουν στα ζώα, και από εκεί είναι εύκολη η μεταφορά του ιού σε άλλα ζώα, όπως οι νυχτερίδες, και από εκεί παντού.

Τα εμβόλια που δημιουργήθηκαν αποτελούν επιστημονική καινοτομία. Πού αποδίδετε την επιφυλακτικότητα ενός μέρους της κοινωνίας;

Δεν είναι όλα τα εμβόλια φτιαγμένα με καινούργιο, επιστημονικά καινοτόμο τρόπο. Ορισμένα εμβόλια προέρχονται από την κανονική διαδικασία, δηλαδή βιοσύνθεση και χρήση, ως αντιγόνου εμβολιασμού ένα-δυο κομματάκια πρωτεϊνών του ιού, όπως συνέβαινε στο παρελθόν με όλα τα εμβόλια. Αντίθετα, καινοτόμα εμβόλια είναι τα εμβόλια εκείνα που περιέχουν RNA τμήματα από τα RNA του ιού και τα οποία μετά τον εμβολιασμό οδηγούν στη σύνθεση των αντιγονικών πρωτεϊνών του ιού μέσα στα κύτταρά μας, ίσως για μακρύτερο χρονικό διάστημα. Αυτό είναι κάτι καινούργιο. Και είναι αυτή η τεχνολογία που δημιουργεί ορισμένους ενδοιασμούς στον κόσμο. Μην ξεχνάμε πάντως ότι οι άνθρωποι είχαν πάντοτε και έχουν επιφυλάξεις για οτιδήποτε καινοτόμο δημιουργείται, για οτιδήποτε καινούργιο. Η έλλειψη εμπειρίας πάντοτε δημιουργούσε και δημιουργεί δισταγμούς. Ειδικά μάλιστα σε αυτές τις μορφές της ζωής, όπως ο κορονοϊός, στηριγμένες στο RNA γενετικό υλικό και όχι στο DNA, που είμαστε εξοικειωμένοι. Μιλώντας γενικότερα, θα πρέπει να μας προβληματίσει τι άλλαξε τα τελευταία 5-10 χρόνια (ίσως αλλαγές στο κλίμα και την ατμόσφαιρα) και όλες σχεδόν οι μάστιγες της ανθρωπότητας (AIDS, γρίπη, H1N1, H1N5, κορονοϊός) οφείλονται σε RNA ιούς.

Είναι επαρκή τα υγειονομικά πρωτόκολλα για την αντιμετώπιση των κινδύνων της διασποράς του ιού στα καταστήματα εστίασης;

Ναι, τα υγειονομικά πρωτόκολλα είναι καλοσχεδιασμένα και προσπαθούν πράγματι να μειώσουν την πιθανότητα μετάδοσης του ιού. Θα έλεγα σε ικανοποιητικό βαθμό, πριν ο ιός μολύνει διπλανά άτομα. Μόνο που η υλοποίηση αυτών των πρωτοκόλλων στην πράξη αφέθηκε στους ίδιους τους μαγαζάτορες της εστίασης. Η αγωνία αυτών των ανθρώπων –ο οικονομικός τους μαρασμός με την προηγούμενη οικονομική κρίση και η χαριστική βολή τώρα με τον κορονοϊό–, τους αναγκάζει να κάνουν τα στραβά μάτια στους επιτρεπόμενους αριθμούς πελατών. Πρέπει όμως να προσέξουν. Αυτή είναι η προτροπή μου. Είναι καλύτερο να προλάβουμε το επόμενο κακό με τις μεταλλάξεις και τα lockdown πoυ θα ακολουθήσουν, πριν συμβούν.

Τι πρέπει να γίνει με τους κλειστούς χώρους της εστίασης; Αρκούν απλώς τα πρωτόκολλα;

Στην Ελλάδα του καλοκαιριού, ειδικά σε τουριστικές περιοχές με την πολυκοσμία, τους ξένους, τους ντόπιους που επιστρέφουν από τα μεγάλα αστικά κέντρα πίσω στα σπίτια, δεν πρέπει να επιτραπεί λειτουργία σε κλειστούς χώρους. Μόνο σε ανοιχτούς. Εν ανάγκη, σε όσους δεν έχουν αρκετό χώρο, ας τους δώσουν κάτι στον δρόμο, στην πλατεία, στην παραλία, στο λιμάνι και αλλού. Υπάρχει τρόπος να βοηθηθούν. Οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις μπορούν να βοηθήσουν, αν βρεθούν τέτοιες λύσεις πιο ασφαλείς.

Είμαστε ασφαλείς από άποψη επάρκειας προϊόντων;

Παρά το ότι ο ιός έφερε αναταράξεις στη διακίνηση, την εμπορία, τις προτιμήσεις καταναλωτών στα τρόφιμα, δεν επέφερε δραστικές μειώσεις στην παραγωγή τροφίμων. Ο κίνδυνος του ιού δεν εμπόδισε τον γεωργό να βγει στον κάμπο να μαζέψει τις ελιές ή τα πεπόνια και η κομπίνα (θεριζοαλωνιστική) να συγκομίσει τα σιτηρά του. Δυσκολίες και προβλήματα παρουσιάστηκαν σε υπερεντατικά συστήματα καλλιέργειας, όπως στα πολυπληθή θερμοκήπια (π.χ. ντομάτες στις χώρες της Νότιας Ευρώπης, κυρίως στην Ισπανία, όπου χιλιάδες Μαροκινοί και Αλγερινοί εποχιακοί εργάτες έπρεπε να περάσουν την Μεσόγειο για τη συγκομιδή τους). Στις περιπτώσεις αυτές, οι αυστηροί κανόνες εμβολιασμένων ανθρώπων δημιούργησαν αρκετές δυσκολίες. Σημαντικές δυσκολίες παρουσιάστηκαν και στη διακίνηση των τροφίμων, όταν απαγορεύτηκαν πλήρως οι διακινήσεις ανθρώπων και εμπορευμάτων. Η Ευρώπη, ως μεγάλη περιφερειακή ένωση, θα έπρεπε να προνοήσει λύσεις για παρόμοια προβλήματα και να είναι ετοιμασμένη καταλλήλως. Πρέπει να τονίσω ότι, παρά τις όποιες δυσκολίες στην επάρκεια τροφίμων στον κόσμο όλο, που δημιούργησαν τα παραπάνω προβλήματα, υπήρξαν δραστικές σημαντικές θετικές επιπτώσεις από τον περιορισμό της κίνησης στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου (περίπου 12%). Σας θυμίζω ότι ο στόχος των προσπαθειών μας για την αντιμετώπιση των επερχόμενων κλιματικών αλλαγών για την επόμενη πενταετία ήταν να καταφέρει η κοινωνία να έχουμε μηδενική αύξηση στα αέρια του θερμοκηπίου. Ο ιός μέσα σε λίγους μήνες, όχι μόνο φρέναρε την αύξηση, αλλά μείωσε σημαντικά τα ποσοστά του υπεύθυνου για την κλιματική αλλαγή διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου, Κάπως έτσι βγαίνουν τα ρητά στον κόσμο, όπως «μηδέν κακόν, αμιγές καλού».

Τι καινούργιο μάθαμε συνολικά από την πανδημία;

Μάθαμε πολλά. Κατ’ αρχήν να αποφεύγουμε την υπερεντατικοποίηση της ενσταβλισμένης κτηνοτροφίας, που οδηγεί στην παράλυση του αμυντικού συστήματος των ζώων, δημιουργώντας έτσι το μέσο ώστε πολλές ασθένειες να περάσουν από τα ζώα στον άνθρωπο. Έχουμε πολλά τέτοια παραδείγματα, από αγελάδες, χοίρους, κοτόπουλα και άλλα. Πρέπει επίσης να αποφεύγουμε την κατανάλωση ωμών κρεάτων, είτε απευθείας είτε μέσω της διατροφής οικόσιτων ζωών συντροφιάς, όπως σκύλους, γάτες κ.λπ. Ειδικά όταν τέτοια προϊόντα φτάνουν από απόμακρες χώρες, αφορούν διάφορα είδη ζώων με τα οποία δεν είμαστε εξοικειωμένοι στη διατροφή μας αφού δεν έχουμε γευθεί στο παρελθόν για να αναπτύξουμε ανοσία, σε τυχόν ξένες νέες μολύνσεις. Σήμερα στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας και στα μαζικά μέσα διαρκούς μετακίνησης των πληθυσμών. Τώρα πρέπει να αυστηροποιηθούν οι έλεγχοι μεταφοράς όλων των τροφίμων από τους ταξιδιώτες. Θα ήθελα να επισημάνω τις σημαντικές επιπτώσεις του κορονοϊού, όχι μόνο στη διατροφή μας, αλλά στο σύνολο της βιολογίας μας, τον τρόπο ζωής μας, τους βιορυθμούς μας. Όλα πρέπει πλέον να μελετηθούν επιστημονικά και επισταμένως.