Θανάσης Χουλιαράς: «Ζούμε ξανά πόλεμο, γιατί δεν αλλάζει η αιτία που τον προκαλεί»

Ο Θανάσης Χουλιαράς κυκλοφορεί το νέο του τραγούδι με τίτλο «Μια βόλτα στη Γη» και εξηγεί πως το ροκ, έχοντας κλείσει μια μεγάλη ιστορική του φάση, εξακολουθεί να αφορά και να εξελίσσεται.

Το νέο σας τραγούδι «Μια βόλτα στη Γη», που έγραψε ο Κώστας Βλαχούτσος, είναι ένα ειρωνικό σχόλιο στο σύγχρονο παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό. Γιατί το 2022 ζούμε ξανά πόλεμο στην Ευρώπη, απειλές από τους ισχυρούς προς τους αδυνάτους και ανισότητες;

Ο Κώστας στο τραγούδι του «Μια βόλτα στη Γη» στρίμωξε, ευρηματικά κατά τη γνώμη μου, μέσα σε 3 λεπτά και 30 δεύτερα, όλες τις αντιφάσεις του καιρού μας. Στη φόρμα ενός εύθυμου και ανέμελου τραγουδιού τοποθετεί μια βραδυφλεγή βόμβα, που ενώ μετράει αντίστροφα προς την πυροδότησή της από την αρχή του, δεν γίνεται αμέσως αντιληπτή στον ακροατή. Μόλις η βόμβα σκάσει, τραβιέται απότομα και η κουρτίνα που (συγ)καλύπτει το πραγματικό πρόσωπο του σύγχρονου κόσμου. Ζούμε ξανά πόλεμο στην Ευρώπη, όπως τον ζήσαμε σχετικά πρόσφατα και στη Γιουγκοσλαβία ή ακόμα πιο πρόσφατα σε άλλα μέρη του κόσμου και πολύ φοβάμαι ότι θα συνεχίσουμε να τον ζούμε, πιθανά και σε διευρυμένη κλίμακα, ακριβώς γιατί δεν αλλάζει η βασική αιτία που τον προκαλεί. Δεν αμφισβητείται το πλαίσιο που ορίζουν οι σκληροί ανταγωνισμοί μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών για νέες αγορές, εμπορικούς και ενεργειακούς δρόμους και σφαίρες επιρροής. Η προετοιμασία και η οργάνωση για ένα «ταξίδι που θα ΄ναι διαφορετικό», όπως αυτό αναφέρεται στον επίλογο του τραγουδιού, καθίσταται, εκ των πραγμάτων, επιτακτική.

Μιλώντας για ταξίδια, πείτε μας μερικούς τόπους που έχετε ταξιδέψει και θα σας μείνουν αξέχαστοι;

Μου αρέσουν πολύ τα ταξίδια. Μου αρέσει να ανακαλύπτω νέα μέρη, νέους ανθρώπους, καθώς είναι μέσα από τις «βόλτες» μας που γινόμαστε σοφότεροι και πιο ολοκληρωμένοι σε ό,τι κι αν κάνουμε. Κάθε πόλη, κάθε προορισμός έχει το δικό του ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον βαθμό που τον παρατηρείς ενεργητικά αλλά και αφήνεσαι στην εμπειρική βίωσή του. Η πρώτη φορά που γύρισα τα Βαλκάνια θα μου μείνει αξέχαστη, με το Βελιγράδι να είναι μία από τις αγαπημένες μου πόλεις, έστω κι αν τα τελευταία χρόνια μοιάζει να αλλάζει προς μια κατεύθυνση που δεν μου αρέσει. Η παρθενική εμπειρία της Λατινικής Αμερικής στη Βολιβία και το Περού επίσης άφησε πάνω μου ισχυρό στίγμα μαζί με ένα στερητικό σύνδρομο! Και φυσικά παγκόσμιες μητροπόλεις όπως το Παρίσι, η Νέα Υόρκη ή η Ρώμη με τροφοδοτούν σταθερά με εμπνευστικές θύμησες.

Εκτός της μουσικής είστε και υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Η διδακτορική σας διατριβή είναι πάνω στην πολιτισμική ταυτότητα της σύγχρονης Αθήνας. Συνοπτικά που καταλήξατε?

Η αλήθεια είναι πως δεν έχω καταλήξει αλλά οδεύω προς το να καταλήξω, καθώς η διδακτορική μου διατριβή είναι ακόμα εν εξελίξει! Σε κάθε περίπτωση η διερεύνηση της πολιτισμικής ταυτότητας της σύγχρονης Αθήνας, ως μιας μεσογειακής μητρόπολης του 21^ου αιώνα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς πέρα από το ειδικό βάρος που δημιουργεί το βαθύ ίχνος της στον ιστορικό χρόνο, είναι μια πόλη εν μέσω μιας διαδικασίας βαθιάς μετάβασης. Η έκβαση και το πρόσημο αυτής της μετάβασης δεν είναι καθόλου δεδομένο, καθώς εντός της διασταυρώνονται, σε πολλές περιπτώσεις συγκρουσιακά, στρατηγικές ανάπλασης, λανσαρίσματος και επαναλανσαρίσματος της πόλης με δομικές πλευρές της ζωντανής πραγματικότητας των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται σε αυτήν.

Έχετε επίσης κυκλοφορήσει το βιβλίο «Τα μάτια της πόλης» για την street art και τα γκράφιτι της Αθήνας. Γιατί είναι τόσο έντονη η παρουσία της στην Αθήνα?

Η Αθήνα αναφέρεται συχνά ως μία από τις οπτικά πιο κορεσμένες πόλεις στον κόσμο σε ότι αφορά τις εγγραφές στους τοίχους της. Graffiti, tags, οπαδικά και πολιτικά συνθήματα, αλλά πλέον και ένας μεγάλος αριθμός ολοκληρωμένων εικαστικών τοιχογραφιών συνθέτουν την εικόνα του δημόσιου χώρου της πόλης, προσδιορίζοντας σε σημαντικό βαθμό την οπτική της ταυτότητα. Για του λόγου το αληθές και ανεξάρτητα από αξιολογικές τοποθετήσεις αφαιρέστε νοητά τις εγγραφές των τοίχων, ιδίως σε σημεία που αυτές έχουν μεγάλη συγκέντρωση και έχετε μια άλλη πόλη. Αν και το graffiti εμφανίστηκε ως προϊόν πολιτισμικής εισαγωγής γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ’80, ήταν αρκετά αργότερα προς τα τέλη των zeros και κυρίως στα χρόνια της κρίσης, που αφενός μεν αυξήθηκαν ποσοτικά οι street art παρεμβάσεις αλλά κυρίως διαμορφώθηκαν και κάποια εντόπια ταυτοτικά στοιχεία που όρισαν μια εγχώρια street art σκηνή, με κάποιους από τους καλλιτέχνες της να είναι πλέον διεθνούς αναφοράς. Παράγοντες πολιτικής, πολιτισμικής αλλά και νομικής αναφοράς σε  συνδυασμό με ορισμένα χαρακτηριστικά του δομημένου περιβάλλοντος της πόλης συντελούν στο να καθίσταται η Αθήνα ένας προνομιακός καμβάς για πολλών ειδών εικαστικές παρεμβάσεις.

Έχετε μια πολύχρονη πορεία ως ερμηνευτής του ροκ συγκροτήματος KollektivA. Τι είναι το συγκρότημα στη ζωή σας;

Απολαμβάνω κάθε δημιουργική έκφραση και σταθερά επιδιώκω να εμπλέκομαι σε πολλών ειδών καλλιτεχνικά και ευρύτερα πολιτισμικά project είτε ως δημιουργός, είτε ως ερμηνευτής. Αν, πάντως, κάποιος μου βάλει το πιστόλι στον κρόταφο και μου επιβάλει να διαλέξω μόνο μία από τις καλλιτεχνικές μου ιδιότητες, νομίζω πως αυτή που θα διάλεγα είναι το τραγουδιστής-frontman σε ένα rock συγκρότημα. Εκεί βρίσκεται η ρίζα των επιρροών μου και των πραγμάτων που με διαμόρφωσαν τουλάχιστον μουσικά. Ειδικά δε στην περίπτωση των Kollektiva, με όλη την πολύπλευρη δραστηριότητα που αναπτύσσει το σχήμα κατά καιρούς, νιώθω ότι καλύπτω ένα μεγάλο μέρος των δημιουργικών μου επιθυμιών. Μετά από τόσα χρόνια καλλιτεχνικής, και όχι μόνο, συμπόρευσης με τα παιδιά από την μπάντα, νομίζω ότι οι σχέσεις μας μπορούν να θεωρηθούν πολύ περισσότερο οικογενειακές παρά επαγγελματικές.

Η μεγάλη αποδοχή του τραπ από τη νεολαία το καθιερώνει ως το «νέο ροκ»; Την κυρίαρχη μουσική έκφραση αυτής της γενιάς; Βρίσκετε ομοιότητες με την αντίδραση που προκάλεσε το ροκ παλαιότερα;

Δεν ξέρω αν έχει ιδιαίτερο νόημα να μπαίνουμε σε τέτοιου είδους αντιπαραβολές. Η αλήθεια είναι ότι πάντα είμαι κάπως επιφυλακτικός όταν «κάτι» είναι το νέο «τάδε», χωρίς να αρνούμαι βέβαια ότι σε κάποιες περιπτώσεις τέτοιες αφοριστικές αναγωγές μπορεί όντως να φέρουν σοβαρή δόση αλήθειας ή να συμβάλουν στην κατανόηση ενός πολιτισμικού φαινομένου. Σε κάθε περίπτωση, το rap/hip hop (ας μη μείνουμε στο υποείδος του τραπ) είναι διεθνώς, εδώ και δεκαετίες, ένα απόλυτα καθιερωμένο μουσικό είδος και κίνημα, με τεράστια επίδραση συνολικά στο σώμα της μουσικής αλλά και ευρύτερα του πολιτισμού και φυσικά με αξιολογότατη μουσική παραγωγή που έχει προσφέρει κλασικούς, πλέον, καλλιτέχνες και album. Είναι, νομίζω, γεγονός ότι σε πολλούς δείκτες το hip hop βαίνει κυριαρχικά και αυτό εκφράζεται και στην εγχώρια σκηνή. Η πρόσφατη συναυλία του ΛΕΞ είναι χαρακτηριστική. Ταυτόχρονα, το ροκ, έχοντας κλείσει μια μεγάλη ιστορική του φάση, εξακολουθεί να αφορά και να εξελίσσεται, ιδίως σε εκδοχές του που αφορούν στον πιο σκληρό ήχο με μία επίσης δυνατή εγχώρια σκηνή. Στη δική μου την αντίληψη, άλλωστε, τα είδη, ιδίως αυτά που υπάρχουν ή έχουν εκκινήσει ως πραγματικά μουσικά κινήματα, δεν διαχωρίζονται με αδιαπέραστα σινικά τείχη.

 Για την ιστορία να αναφέρω ότι με τους Kollektiva κάναμε σε πολλές περιπτώσεις cross over με hip hop καλλιτέχνες και μάλιστα σε μια περίοδο που αυτό δεν ήταν διαδεδομένο στην Ελλάδα, όπως χαρακτηριστικά η συνεργασία μας με τον Totem στο πρώτο μας album ή ένα live μας στο Gagarin, στο οποίο μοιραστήκαμε την σκήνη με ένα μεγάλο μέρος της hip hop σκηνής. Λέγοντας τα παραπάνω, βρίσκω ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα την παρατήρηση του αδικοχαμένου Mark Fisher, ο οποίος έγραφε στο εμβληματικό του βιβλίο Καπιταλιστικός Ρεαλισμός ότι, ενώ στο rock ‘n’ roll ίσχυε μια διαδικασία μεταστροφής (detournement) και ανάνηψης, υπονόμευσης και ενσωμάτωσης όσον αφορά στην εμπορευματοποίηση της πολιτισμικής παραγωγής, αυτό που περιγράφει την σημερινή πραγματικότητα δεν είναι η ενσωμάτωση υλικών που φαίνονται να κατέχουν υπονομευτικές δυνατότητες (όπως το hip hop) αλλά αντίθετα η προενσωμάτωσή τους. Είναι προφανές βέβαια ότι η παραπάνω παρατήρηση αφορά κυρίως στον χαρακτήρα της εποχής και όχι σε ειδολογικά στοιχεία μουσικής ή φόρμας. Εκεί ακριβώς όμως μπορεί να ξεκινήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.