Ηλέκτρα Ελληνικιώτη: «Μια ιστορία προσπαθώ κι εγώ να πω»

Λίγες ημέρες πριν από την πρεμιέρα της παράστασης «Θα ονειρεύεσαι πάλι μια καινούρια φορεσιά», βασισμένης στον «Οδοιπόρο» του Παναγιώτη Σούτσου, μιλήσαμε με τη σκηνοθέτριά του Ηλέκτρα Ελληνικιώτη.

Μιλήστε μας για την παράσταση…

Το «Θα ονειρεύεσαι πάλι μια καινούρια φορεσιά» βασίζεται στον «Οδοιπόρο» του Παναγιώτη Σούτσου, το πρώτο κείμενο του ελληνικού ρομαντισμού. Πρόκειται για την άδοξη ερωτική ιστορία του Οδοιπόρου και της Ραλούς, με φόντο το τέλος της Ελληνικής Επανάστασης και τη συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους. Είναι η ιστορία ενός μεγάλου έρωτα και μιας μεγάλης ήττας. Η παράσταση επιθυμεί να κάνει αυτό που λέει ο τίτλος: να ονειρευτεί πάλι μια καινούρια φορεσιά, για ένα κειμενικό σώμα 180 χρόνων, το οποίο ο ίδιος ο συγγραφέας του προσπάθησε να ντύσει αρκετές φορές με φορεσιές αταίριαστες.

Νομίζω πως δεν γνωρίζουμε πολλά για τον Παναγιώτη Σούτσο. Τι μπορείτε να μας πείτε που δεν θα βρούμε στο Wikipedia;

Σίγουρα τίποτα που δεν μπορείτε να βρείτε στην εκτενέστατη μελέτη του Βάλτερ Πούχνερ. Έζησε μια ταραχώδη ζωή, στη διάρκεια της οποίας γνώρισε μεγάλη δόξα και μεγάλη απαξίωση. Η ευθύνη και για τα δύο είναι απολύτως δική του. Ως το 1857 θεωρούνταν ο εθνικός ποιητής μας (θέση την οποία πήρε τότε ο Διονύσιος Σολωμός) και παρ’ όλα αυτά πέθανε σε έσχατη ένδεια. Ο Παναγιώτης Σούτσος ήταν ταυτόχρονα ο άνθρωπος που εισήγαγε τον ρομαντισμό στην Ελλάδα και ο άνθρωπος που υποστήριξε τη συντηρητική πλευρά της καθαρεύουσας στο γλωσσικό ζήτημα. Επρόκειτο για έναν άνθρωπο γεμάτο αντιφάσεις, του οποίου η ζωή, ιδωμένη αλληγορικά, φωτογραφίζει όλες τις ομορφιές και τις παθογένειες αυτής της χώρας.

Τι ήταν αυτό που σας γοήτευσε στο έργο του «Οδοιπόρος»;

Στην αρχή με γοήτευσε η ένταση της ερωτικής ιστορίας των δύο ηρώων και ο βαθμός δυσκολίας του έμμετρου λόγου. Έπειτα, η περιπέτεια του κειμένου μέσα στα χρόνια: γράφτηκε το 1831 και γνώρισε τεράστια επιτυχία (οι στίχοι του απαγγέλλονταν από τους ανθρώπους στους δρόμους). Από τότε, ο «Οδοιπόρος» γνώρισε άλλες τρεις γραφές-διασκευές, φιλοτεχνημένες όλες (μάλλον) από τον ίδιο τον Σούτσο. Σε καθεμία από αυτές το έργο καλούνταν να ταιριάξει στις εξελίξεις του γλωσσικού ζητήματος, του οποίου πρωτοστατούσε ο Σούτσος. Η τελευταία διασκευή, του 1864, ισχυριζόταν ότι φύλαττε τη γλώσσα του πρωτότυπου και γι’ αυτό όλες οι επανεκδόσεις του στηρίχτηκαν σε αυτήν. Ο ισχυρισμός αυτός όμως ήταν ψευδής, με αποτέλεσμα όποια εντύπωση σχηματίστηκε μετέπειτα για το έργο να σχηματίστηκε ερήμην της πρωτότυπης εκδοχής. Ο «Οδοιπόρος» γνώρισε τόσες διασκευές όσες και οι φορές που ο Σούτσος είχε την ανάγκη να επιβεβαιώσει τον εαυτό του (καλλιτεχνικά και πολιτικά) στις ιστορικές συγκυρίες. Αυτό το οδοιπορικό του ίδιου του έργου είναι μια αναγωγή όλης της ιστορίας του νεοελληνικού κράτους.

Σε τι γλώσσα θα παρακολουθήσουμε το έργο;

Στην παράσταση χρησιμοποιήθηκε το πρωτότυπο κείμενο του 1831, η γλώσσα του οποίου είναι η φαναριώτικη μεικτή. Δεν πρόκειται για καθαρεύουσα αλλά ούτε για δημοτική, παρά για έναν ελεύθερο συνδυασμό από δημώδεις τύπους και αρχαϊσμούς, από λαϊκές λέξεις και λόγιες. Αυτή η γλώσσα δεν είναι δυσνόητη και δύστροπη, όπως η καθαρεύουσα, γι’ αυτό μάλλον γνώρισε και τόσο γρήγορη επιτυχία το έργο στο ευρύ κοινό της εποχής.

Από πού προκύπτει η αγάπη σας για την ελληνική δραματουργία;

Νομίζω, θα μου έκανε περισσότερη εντύπωση αν αγαπούσα την ξένη δραματουργία αντί της ελληνικής. Είναι κάπως φυσικό το να αγαπώ την ελληνική δραματουργία. Είναι ένας τόπος για μένα, από τον οποίο αναχωρώ και στον οποίο φτάνω πάλι, όποια διαδρομή κι αν ακολουθήσω. Μπορεί, για παράδειγμα, να διαβάσω και να με γοητεύσει ένα ξένο θεατρικό έργο ή κείμενο, αλλά κάτι μέσα μου αντιστέκεται στο να καταπιαστώ καλλιτεχνικά μαζί του. Λειτουργούν κυρίως σαν μέρη της διαδρομής που με οδηγεί σε ένα ελληνικό κείμενο. Μια ιστορία μάλλον προσπαθώ κι εγώ να πω, όπως όλοι. Απλώς τυγχάνει η δική μου να μιλά ελληνικά. Αφήστε που με το ονοματεπώνυμο που έχω, μπορεί και να νιώθω πως ο εαυτός μου θα με κρίνει για εσχάτη προδοσία αν παρεκκλίνω αυτής της αγάπης.

Σας γνωρίσαμε ως μέλος των bijoux de kant του Γιάννη Σκουρλέτη. Τι σας δίδαξε αυτή η συνεργασία;

Ο Γιάννης δεν διδάσκει, είναι ενάντια στη λογική του δασκάλου. Χώρους φτιάχναμε, καλλιτεχνικά και συναισθηματικά, για να τους μοιραστούμε. Κάτι που εξακολουθεί μέχρι σήμερα. Ας μείνουμε σε αυτό. Γιατί αν με δει να απαντάω περισσότερο, δεν θα με ξεπλένει ούτε ο Ιορδάνης ποταμός.

Περιλαμβάνουν κάτι άλλο τα χειμερινά σας σχέδια;

Το «Θα ονειρεύεσαι πάλι μια καινούρια φορεσιά» θα κάνει περιοδεία στην Ελλάδα, κάτι για το οποίο ανυπομονώ. Η συνάντηση με θεατρικό κοινό άλλο από αυτό της πρωτεύουσας με ενθουσιάζει. Είναι πολύ σημαντικό να δοκιμάζεις τις σχέσεις της δουλειάς σου με ανθρώπους διαφορετικής δυναμικής, έξω από το ασφαλές δίχτυ των αστικών σκηνών. Στη μικρή εμπειρία από περιοδείες που είχα έως τώρα, θυμάμαι καθαρά τις παραστάσεις να επανεφευρίσκουν τον εαυτό τους εξαιτίας της συνάντησής τους με άλλα περιβάλλοντα και ανθρώπους. Κατά τα άλλα, ασφαλώς και θα θέλαμε με την ομάδα να παραμείνουμε δημιουργικοί, αλλά για εμάς είναι πολύ σημαντικότερες οι συνθήκες και η ποιότητα της δουλειάς από την ποσότητα. Σίγουρα θα παρουσιάσουμε και δεύτερη δουλειά μέσα στους επόμενους μήνες, το πότε και πού θα κριθεί από το πόσο χρόνο και τι πλαίσιο δουλειάς χρειαζόμαστε.

INFO

«Θα ονειρεύεσαι πάλι μια καινούρια φορεσιά»

(«Οδοιπόρος» Παναγιώτη Σούτσου)

Εταιρεία Θεάτρου «Θέρος»

Σκηνοθεσία - δραματουργία - σχεδιασμός φωτισμών: Ηλέκτρα Ελληνικιώτη

Παίζουν: Μαρία Κίτσου, Δημήτρης Δρόσος, Μαρία Μαμούρη, Θεοδοσία Σαββάκη

Θέατρο Θησείον, Τουρναβίτου 7, Ψυρρή

Πρεμιέρα: Τετάρτη 3 Οκτωβρίου