Μανώλης Μαυροματάκης: «Ο σπόρος έχει την πληροφορία, αλλά χωρίς το χωράφι δεν υπάρχει δέντρο»

Πέντε χρόνια μετά το «Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα» ο Τάκης Τζαμαργιάς και ο Μάνος Καρατζογιάννης συναντιούνται ξανά στο πολυβραβευμένο έργο της Νίνα Ρέιν «Φυλές», που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα με μια εξαιρετική διανομή. Η Νίνα Ρέιν, μια νέα δυναμική φωνή του βρετανικού θεάτρου, επεξεργάζεται, με ισορροπία ανάμεσα στο χιούμορ και τη συγκίνηση, το ευαίσθητο θέμα μιας οργανικής αναπηρίας. Ο Μανώλης Μαυροματάκης υποδύεται τον πατέρα του εκ γενετής κωφού Μπίλυ και εξηγεί γιατί δεν του επιτρέπει να αναζητήσει κι άλλους ανθρώπους σαν εκείνον.

Μιλήστε μας για την παράσταση. Εσείς ποιον ρόλο κρατάτε;

Εγώ παίζω τον ρόλο του Κρίστοφερ, ενός συνταξιούχου καθηγητή Γλωσσολογίας που ενώ διακηρύττει συνεχώς το πόσο αντισυμβατικός και προοδευτικός είναι ο ίδιος, από την άλλη κριτικάρει συνεχώς και απορρίπτει τη γυναίκα και τα δύο του παιδιά και αδυνατεί να καταλάβει τα προβλήματά τους. Δεν τους παραμελεί, τους νοιάζεται και τους φροντίζει, αλλά δεν μπορεί να μπει στη θέση τους. Έχει τα μέσα να το κάνει. Όμως, αντί αυτά να του ανοίγουν την ψυχή και το μυαλό και να τον φέρουν πιο κοντά με τους δικούς του, τον κάνουν διαρκώς να τους υπονομεύει και να τους υποτιμά – και πάντα χάριν γούστου! Ξέχασα να σας πω πως ο ίδιος έχει πάρα πολύ χιούμορ. Η συμπεριφορά του, όμως, και ο χαρακτήρας του σαρώνουν τα πάντα μες στην οικογένειά του και ειδικότερα τα τρία του παιδιά. Ο πρώτος γιος με ψυχικές δυσλειτουργίες και κάπως κατ’ εικόνα, αλλά και σε έναν διαρκή ανταγωνισμό με τον πατέρα του. Μετά η κόρη του, που ματαιώνεται από τον ίδιο συνεχώς. Και τέλος ένας τρίτος γιος, ο Μπίλυ, που είναι το καμάρι του, αλλά… είναι κωφός. Και στον οποίο ο πατέρας Κρίστοφερ δεν επιτρέπει τη συμμετοχή του στην κοινότητα κωφών, εκεί όπου ο Μπίλυ θέλει να ανήκει, γιατί εκεί πιστεύει πως μπορεί να εκφραστεί, εκεί πιστεύει ότι θα του δίνουν σημασία, εκεί πιστεύει πως θα τον ακούν πραγματικά. Ποιοι; Οι υπόλοιποι κωφοί βεβαίως. Ο Κρίστοφερ είναι ο φύλαρχος που αγωνίζεται να μην του φύγει ένα μέλος της φυλής του για να πάει σε μιαν άλλη.

Φτάνει η γλώσσα και η ακοή (ή η όραση) για την επικοινωνία;

Η γλώσσα είναι ένα εργαλείο επικοινωνίας που «τακτοποιεί», θα λέγαμε, με κάποιον τρόπο όλο αυτό το χάος που έχει σχέση με το πώς οι ίδιοι αντιλαμβανόμαστε τον έξω κόσμο μέσα από τις αισθήσεις μας. Και μετατρέπει το συναίσθημα που η πραγματικότητα μας προκαλεί σε λέξεις, δηλαδή σε νόημα. Αυτή η μετατροπή, η τακτοποίηση, η αφαίρεση, θα λέγαμε πως είναι ακριβώς το τίμημα που ο άνθρωπος πληρώνει για να επικοινωνήσει με τους γύρω του. Διάβασα κάπου πως ο Χέγκελ είπε ότι «ένα πράγμα πρέπει πρώτα να φονευθεί για να μπορέσει να αναπαρασταθεί».

Μπορεί να υπάρξει επικοινωνία όταν απουσιάζει η ενσυναίσθηση;

Το πόσο διατεθειμένος είναι ο καθένας μας να θυσιάσει ένα μέρος που έχει σχέση με το πώς αντιλαμβάνεται ο ίδιος την πραγματικότητά του, για να επικοινωνήσει με τους γύρω του, αυτό νομίζω πως ορίζει ακριβώς και τον βαθμό της ενσυναίσθησής του. Η ίδια η γλώσσα, πάντως, από τη φύση της ως συμβολικού εργαλείου αναπαράστασης και επικοινωνίας της πραγματικότητάς, μας δίνει αυτή τη δυνατότητα. Η γλώσσα η ίδια ενέχει την αφαίρεση, από την ίδια της τη φύση. Το θέμα είναι βέβαια στο πόσο χρησιμοποιεί ο καθένας μας τον λόγο για να επικοινωνήσει και όχι μόνο για να αυτοϊκανοποιείται.

Η κώφωση του μικρότερου γιου είναι το πρόσχημα της πλοκής. Όσοι, όμως, ακούμε, ακούμε πραγματικά;

Κοιτάζουμε αλλά δεν βλέπουμε, ακούμε αλλά δεν αφουγκραζόμαστε, τρώμε αλλά δεν γευόμαστε, κάνουμε σεξ αλλά δεν ερωτευόμαστε, επιβιώνουμε αλλά δεν ζούμε. Ο κατάλογος είναι ατέλειωτος, αλλά το καλό είναι ότι μπορεί να διαβαστεί και ανάποδα…!

Η επικοινωνία είναι τελικά προσωπικό ζήτημα ή κοινωνικό; Μπορούμε να εκπαιδευτούμε ως πολίτες στην επικοινωνία;

Είναι έμφυτο χαρακτηριστικό των ανθρώπων, όπως και η δυνατότητα για τη γλώσσα, για τον λόγο, αλλά χωρίς την κοινωνία δεν μπορούν να καλλιεργηθούν. Νομίζω πως μόνο αν θέλουμε να επικοινωνήσουμε μια πραγματικότητα, μόνο μέσα από τον άλλον δηλαδή, μπορούμε και να την αναπαραστήσουμε, άρα να την ορίσουμε μέσα από τη γλώσσα. Είναι η ίδια αναλογία με τον σπόρο και το χωράφι: ο σπόρος έχει την πληροφορία, αλλά χωρίς το χωράφι δεν υπάρχει δέντρο και καρπός.

Σας βρίσκουμε και κάπου αλλού το 2019;

Να γίνουν πρώτα οι «Φυλές» και βλέπουμε…

INFO

«Φυλές»

της Νίνα Ρέιν

Μετάφραση: Έρι Κύργια

Σκηνοθεσία: Τάκης Τζαμαργιάς

Ερμηνεύουν αλφαβητικά: Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Μάνος Καρατζογιάννης, Δημήτρης Κουρούμπαλης, Μανώλης Μαυροματάκης, Ελένη Μολέσκη, Βασιλική Τρουφάκου

Θέατρο Σταθμός

Β. Ουγκώ 55, Αθήνα (μετρό Μεταξουργείο)

Τηλ.: 210 5230267