Χρήστος Σουγάρης: «Δεν με αφορούν τα φιλοδωρήματα»
Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ιάκωβου Καμπανέλλη, ο
βραβευμένος με «Κάρολος Κουν» σκηνοθέτης, Χρήστος Σουγάρης, και ο Στέφανος Κορκολής υπογράφουν μια ιδιαίτερη εκδοχή του πιο εμβληματικού έργου του νεοελληνικού θεάτρου, της «Αυλής των Θαυμάτων», σε μορφή μιούζικαλ, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Ιδιαίτερη εκδοχή της «Αυλής των Θαυμάτων», σε μορφή μιούζικαλ. Πείτε μας περισσότερα. Πώς προέκυψε αυτή η προσέγγιση;
Πριν από ακριβώς τρία χρόνια, με τον συνεργάτη μου Στέφανο Κορκολή, είχαμε ολοκληρώσει το ανέβασμα ενός άλλου έργου του Καμπανέλλη, του «Ο δρόμος περνά από μέσα».
Συνειδητοποιήσαμε πως το εγχείρημα –και σε εκείνη την περίπτωση επρόκειτο για μια όχι συνηθισμένη προσέγγιση– μάς ικανοποίησε σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Ο Καμπανέλλης ήταν και εξακολουθεί, νομίζω, να είναι ο σημαντικότερος και πιο ουσιαστικός μεταπολεμικός συγγραφέας. Δυστυχώς, είναι ίσως και ο πιο παρεξηγημένος ως προς τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκε από την ελληνική θεατρική κοινότητα. Ως νατουραλίστας ηθογράφος.
Όταν, λοιπόν, προέκυψε εκείνη την ίδια περίοδο η πρόταση από τον Γιάννη Βακαρέλη, αποφασίσαμε πως θα είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον για μας τους ίδιους, αλλά και για το κοινό, να μεταποιήσουμε το υπέροχο αυτό θεατρικό σε ένα πρωτότυπο, σύγχρονο μιούζικαλ μεγάλης κλίμακας.
Ο ενθουσιασμός μας ήταν και εξακολουθεί να είναι τεράστιος.
Δουλεύουμε εδώ και δύο χρόνια αυτή την εκδοχή και ανυπομονούμε να την παρουσιάσουμε.
Αντιμετωπίσατε δυσκολίες;
Προφανώς και δεν είναι καθόλου εύκολη διαδικασία η δημιουργία ενός μιούζικαλ. Να σημειώσουμε εδώ πως δεν υπάρχει στη θεατρική μας παράδοση. Οι περισσότερες απόπειρες αφορούν αναπαραστάσεις ή προσαρμογές αγγλικών κυρίως μιούζικαλ.
Στη δική μας περίπτωση, όμως, υπάρχει μια εξαιρετική ομάδα, η οποία παραθέτει ένα απολύτως πρωτότυπο μιούζικαλ. Ο Στέφανος Κορκολής, ο οποίος είναι ένας σπουδαίος και πλήρης συνθέτης, ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος, που έγραψε υπέροχους σύγχρονους και απολύτως ποιητικούς στίχους, και βεβαίως ο Φωκάς Ευαγγελινός, με μεγάλη εμπειρία στο είδος.
Ο Ι. Καμπανέλλης στο Σημείωμα, ανάμεσα σε άλλα, γράφει για την παράσταση στο Θέατρο Τέχνης: «Η “Αυλή των Θαυμάτων” βασίζεται στην έλλειψη σταθερότητας και σιγουριάς, που χαρακτηρίζει τη ζωή του Έλληνα. Η αστάθεια αυτή, όσο γνώριμη σε όλους μας, αρχίζει από το αλλοπρόσαλλο κλίμα μας, τη “στρατηγική” γεωγραφική μας θέση, τη φτώχεια του τόπου μας, και τελειώνει στην ιδιωτική μας οικονομία. Όλα στην Ελλάδα ανεβοκατεβαίνουν πολύ εύκολα, κυλούν, φεύγουν, κι η συνηθισμένη λαχτάρα του Ρωμιού είναι να στεριώσει κάπου, να σιγουρέψει κάτι». Αυτές είναι σημειώσεις του 1957-58. Ισχύουν ακόμη για την ελληνική κοινωνία;
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης είναι ένας εξαιρετικός λαϊκός συγγραφέας και όχι απλώς ένας ηθογράφος. Το γεγονός ότι αναφέρεται στη γεωγραφική θέση της χώρας και στην αστάθεια του κλίματος της, το αποδεικνύει. Είναι βαθιά φιλοσοφική η αναφορά στη θέση της χώρας και των γεωγραφικών της χαρακτηριστικών. Και βεβαίως, ακραία καθοριστική για τη συμπεριφορά των κατοίκων της.
Το κατά πόσο είμαστε ίδιοι ή διαφορετικοί, είναι τόσο ασαφές όσο και το αν εγώ είμαι ίδιος ή διαφορετικός από τον νεαρότερο εαυτό μου.
Σε ποια εποχή πιστεύετε ότι θα πάψουν τα παραπάνω να είναι επίκαιρα;
Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω ούτε αν τα παραπάνω είναι επίκαιρα ούτε, στην περίπτωση που είναι, το πότε θα σταματήσουν να είναι επίκαιρα. Νομίζω όμως πως η αστάθεια μπορεί να νικηθεί μόνο από τη σταθερότητα. Με τον ίδιο τρόπο που η πείνα εξαλείφεται μόνο από την τροφή, η δίψα από το νερό, το κρύο από τη ζέστη και η αδικία από τη δικαιοσύνη.
Συνεπώς, θα ρίσκαρα να απαντήσω πως το θέμα δεν είναι το «πότε», αλλά το από ποιους.
Είναι μία παράσταση που ανεβαίνει συχνά στη θεατρική Αθήνα. Έχει συμβεί να δείτε κάποιο ανέβασμά της;
Δυστυχώς ναι. Οι προσεγγίσεις ήταν ηθικογραφικές, νατουραλίστικες, εξαιρετικά άτολμες, μίζερες και ακραία τουριστικές.
Στην εποχή της πανδημίας, οι τέχνες μάς κράτησαν συντροφιά περισσότερο από ποτέ. Εσείς στο σπίτι σας τι ακούσατε και τι είδατε περισσότερο;
Ανήκω στους ελάχιστους εκείνους καλλιτέχνες που η συγκυρία τούς ευνόησε. Δούλευα πολύ και δούλεψα καλά αυτά τα δύο χρόνια και εδώ και στην Κύπρο, τόσο στον κινηματογράφο όσο και στο θέατρο. Η ρουτίνα μου στο σπίτι ήταν η ίδια, όπως πάντα. Πολλή μουσική, πολλά όνειρα και καθημερινή δουλειά πάνω στα έργα που ετοίμαζα και ετοιμάζω να παρουσιάσω.
Η στήριξη στον κόσμο της τέχνης από το κράτος ήταν επαρκής;
Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, θα έπρεπε αρχικά να συμφωνήσουμε σε σχέση με τους όρους «στήριξη», «κράτος» και «τέχνη». Κάτι το οποίο οφείλουμε να παραδεχθούμε πως είναι εξαιρετικά δύσκολο.
Σε σχέση με την «στήριξη» αυτή καθαυτή όμως, για κάποιους το θέμα είναι οικονομικό, για κάποιους άλλους ηθικό, για κάποιους στατιστικό.
Ανήκω σε μια κατηγορία ανθρώπων που ονειρεύονται ένα πλαίσιο στο οποίο δεν υπάρχει η ανάγκη για στήριξη, παρά μόνο η δυνατότητα για δημιουργία. Δεν με αφορούν τα φιλοδωρήματα, τα επιδόματα, η κατανόηση και οι δεσμεύσεις.
Η Πολιτεία όντως μοίρασε κάποια φιλοδωρήματα και μπόλικη συμπάθεια κατά τη διάρκεια της πανδημίας έως τώρα στους εργαζόμενους στον χώρο των τεχνών, και όχι μόνο.
Αν αυτό θεωρείται εφαρμοσμένη, επιτυχής και επαρκής πολιτική, αυτό νομίζω πως πρέπει να απαντηθεί από τους ίδιους τους εργαζόμενους.
Info
«Η Αυλή των Θαυμάτων - Το μιούζικαλ»
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη»
Σκηνοθεσία: Χρήστος Σουγάρης
Πρωτότυπη μουσική - διεύθυνση ορχήστρας: Στέφανος Κορκολής
Στίχοι: Γεράσιμος Ευαγγελάτος
Παίζουν: Γιώργος Γάλλος, Αλέξανδρος Μπουρδούμης, Κατερίνα Παπουτσάκη,
Ρούλα Πατεράκη, Μάνος Βακούσης, Κόρα Καρβούνη, Φιλαρέτη Κομνηνού, κ.ά.
Στο πιάνο και στη διεύθυνση δεκαμελούς ορχήστρας, επί σκηνής, ο Στέφανος Κορκολής
