Προεκλογικές αναξιοκρατικές μεθοδεύσεις χωρίς ...καινοτομία στο Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας

Το ΕΛΙΔΕΚ (Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας) πολυδιαφημίστηκε ως το υπερόπλο της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ για την ανάσχεση της φυγής νέων επιστημόνων στο εξωτερικό. Το τρένο του brain gain ξεκίνησε και οι πολιτικοί καυγάδες για τα προεκλογικά ρουσφέτια σε άλλους οργανισμούς και ιδρύματα, δεν είναι ικανοί να το σταματήσουν. Δώδεκα ημέρες πριν τις εκλογές το Επιστημονικό Συμβούλιο του Ιδρύματος συνεδρίασε για να εγκρίνει πίνακες κατάταξης προτάσεων προγραμμάτων, που εγκρίθηκαν ή απορρίφθηκαν.

“Γιατί τόση βιασύνη, γιατί έπρεπε να βγάλουν προεκλογικά αποτελέσματα;”, διερωτώνται αρκετοί συμμετέχοντες στις προκηρύξεις, εξηγώντας ότι η επιλογή ύποπτου χρόνου από μόνη της καταφέρει πλήγμα στο κύρος των διαγωνιστικών διαδικασιών και γι’ αυτό εκτιμούν ότι “θα πρέπει να ακυρωθούν και να γίνει η διαδικασία αξιολόγησης από την αρχή”, καθώς “μιλάμε για δημόσιο χρήμα, ενώ στα προγράμματα αυτά απασχολείται με σχέση εργασίας σημαντικός αριθμός νέων επιστημόνων”. Άλλοι εκφράζουν έκπληξη, καθώς υπηρεσιακά είχαν πληροφορηθεί ότι οι ανακοινώσεις για τις σε εξέλιξη προκηρύξεις του Ιδρύματος θα πήγαιναν σε μετεκλογικό χρόνο και συγκεκριμένα τον Οκτώβριο-Νοέμβριο.

Βεβαίως, οι διαδικασίες των προκηρύξεων και των αξιολογήσεων του ΕΛΙΔΕΚ “έτρεχαν” μήνες τώρα και θα μπορούσε καλοπροαίρετα να δεχθεί κανείς πως και πέρυσι το καλοκαίρι ανακοινώθηκαν αποτελέσματα και ότι δεν υπάρχει κάτι το μεμπτό, που να σχετίζεται με την προεκλογική περίοδο.

Θα μπορούσε κανείς να θυμηθεί και τι δήλωνε ο αναπληρωτής υπουργός Έρευνας Κώστας Φωτάκης, όταν παρείχε πλήρη κάλυψη στον τρόπο λειτουργίας των επιτροπών Σοφών του Ιδρύματος (κατά προτίμηση εξ εκείνων των πιστών και των από οποιαδήποτε προέλευση "προσκαίρως πλησίον" του ΣΥΡΙΖΑ --η δουλεία μας να γίνεται πάντα) , διαβεβαιώνοντας ότι: “Το ΕΛΙΔΕΚ είναι ένα παντελώς ανεξάρτητο από την Πολιτεία Ίδρυμα. Η Διοίκησή του, δηλαδή το Επιστημονικό Συμβούλιο, επιλέγεται από 40 εκπροσώπους που ορίζονται από τα ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα της χώρας. Οι αξιολογήσεις των προτάσεων των προκηρύξεων του ΕΛΙΔΕΚ γίνονται από ανεξάρτητες Επιτροπές καταξιωμένων επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, χωρίς καμία δυνατότητα εξωτερικής παρέμβασης”.

Άλλωστε, είναι γνωστό ότι ...η κομματοκρατία στα ελληνικά πανεπιστήμια δεν ανθεί και ότι τα μέλη των επιτροπών των σοφών του ΕΛΙΔΕΚ είναι όλα αχρωμάτιστα.

“Οι προεκλογικές ανακοινώσεις”

Στην επίσημη ιστοσελίδα του ΕΛΙΔΕΚ μπορεί κάποιος να πληροφορηθεί για όλες τις σε εξέλιξη προκηρύξεις και τα αποτελέσματά τους:

Στις 26 Ιουνίου έχει αναρτηθεί η“Ανακοίνωση Αποτελεσμάτων και Οριστικού Πίνακα Κατάταξης A’ Φάσης Αξιολόγησης Προτάσεων που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της 1ης Προκήρυξης της Δράσης «Επιστήμη και Κοινωνία» «200 Χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση»”.

Την ίδια μέρα η“Ανακοίνωση Αποτελεσμάτων και Προσωρινών Πινάκων Κατάταξης Προτάσεων Κατηγορίας Ι & ΙΙ για τις ΕΠ3. Επιστήμες Ζωής (Ιατρική και Επιστήμες Υγείας), ΕΠ4. Γεωπονικές Επιστήμες και Τρόφιμα, ΕΠ6. Κοινωνικές Επιστήμες , Β’ Φάση Αξιολόγησης”.

Μία εβδομάδα νωρίτερα, στις 19 Ιουνίου, έχει αναρτηθεί η “Ανακοίνωση Αποτελεσμάτων και Προσωρινών Πινάκων Κατάταξης Προτάσεων Κατηγορίας Ι & ΙΙ για τις ΕΠ5. Μαθηματικά και Επιστήμες της Πληροφορίας, ΕΠ7. Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Τέχνες, ΕΠ9. Διοίκηση και Οικονομία της Καινοτομίας , Β’ Φάση Αξιολόγησης” και έχει βγει και δελτίο Τύπου ότι “το ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. στηρίζει με 65.000.000 ευρώ την παραγωγή νέας γνώσης στα Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα της χώρας. Ανακοινώθηκαν σήμερα, Τετάρτη 19 Ιουνίου τα αποτελέσματα της 1ης Δράσης του ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση των μελών ΔΕΠ και Ερευνητών/τριών σε 3 επιστημονικές περιοχές”.

“Ιστορίες αναξιολογικής τρέλας...”

Όμως, οι ενστάσεις δεν περιορίζονται στον εκ των πραγμάτων ύποπτο χρόνο των ανακοινώσεων, αλλά θέτουν ερωτήματα και για τις διαδικασίες. Προφανώς πολλοί μεταξύ όσων ενεπλάκησαν στο εγχείρημα του ΕΛΙΔΕΚ και συμμετέχουν σε επιτροπές, είναι ακομμάτιστοι. Επίσης, είναι βέβαιο πως η διαδικασία των κρίσεων σχεδιάστηκε με κριτήριο να διασφαλίζεται το αδιάβλητό της. Όμως, εκεί ακριβώς φαίνεται να υπάρχει μία γκρίζα ζώνη: Οι βαθμολογητές μπορούν να ισχυριστούν ότι όλα γίνονται νομότυπα και ότι όποιος αμφισβητεί τη βαθμολογία του, το κάνει για λόγους πικρίας επειδή κόπηκε η πρότασή του, καθώς ουσιαστικά ο κρινόμενος καλείται να τεκμηριώσει τι έγινε πίσω από κλειστές πόρτες και να αντικρούσει κριτικές, των οποίων -για λόγους του αδιάβλητου- δε γνωρίζει καν τους συντάκτες τους.

Είναι πολλές οι περιπτώσεις όπου καθηγητές προσπαθούν να ερμηνεύσουν την βαθμολόγηση, διερωτώμενοι αν η επιτροπή ήθελε απλά να κόψει την πρότασή τους, ή αν οι αξιολογητές δεν κατάλαβαν, γιατί δεν ήταν το αντικείμενό τους, άρα δεν μπορούσαν να κάνουν κριτική.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα διεθνώς αναγνωρισμένου καθηγητή, που η πρότασή του βαθμολογήθηκε χωρίς να ληφθούν υπόψη όλα τα παραδοτέα του έργου που περιέγραφε. Καλοπροαίρετα απορημένος υπέβαλε ένσταση, στην οποία επισήμανε ότι οι αξιολογητές είχαν παραλείψει να αξιολογήσουν ένα από τα δύο σκέλη της πρότασής του. Η επιτροπή ενστάσεων έκανε δεκτή ως βάσιμη την ένσταση και γνωστοποίησε την απόφασή της στην επιτροπή αξιολόγησης, κοινοποιώντας την και στον ίδιο. Η επιτροπή αξιολόγησης με τη σειρά της επανεξέτασε την πρόταση, δέχθηκε το πόρισμα της επιτροπής ενστάσεων, αλλά η βαθμολογία παρέμεινε η ίδια!

Άλλος καθηγητής, με μεγάλη εμπειρία στα ευρωπαϊκά προγράμματα, στο πρώτο στάδιο της διαδικασίας της προκήρυξης είχε δει την πρότασή του να αξιολογείται με υψηλή βαθμολογία και να βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της σχετικής κατάταξης. Δίχως να αλλάξει κάτι στην επόμενη φάση, βαθμολογήθηκε πολύ πιο χαμηλά στα ίδια πεδία και με τα ίδια κριτήρια αξιολόγησης και έτσι βρέθηκε τριάντα θέσεις πιο κάτω, για να μείνει εκτός. Ταυτόχρονα όμως προκρίθηκαν προτάσεις που είχαν άνοδο εξίσου εντυπωσιακή με τη δική του κάθοδο. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι “επιλέχθηκαν για χρηματοδότηση προτάσεις που είχαν βαθμολογία α’ φάσης ίση με 80 --σημειωτέον ότι αυτό ήταν το όριο για να προκριθεί μια πρόταση στη δεύτερη φάση, ενώ η βαθμολογία τους σε κάποια πεδία ήταν κάτω του 75, εμφανίζοντας ταυτόχρονα ιδιαίτερα υψηλή βαθμολογία στο βιογραφικό, κάτι που επίσης θα πρέπει να διερευνηθεί αν συνάδει με την ποιότητά του”.

Ο ίδιος δηλώνει αποφασισμένος να διαφυλάξει κάθε νόμιμο δικαίωμά του, αλλά και να καταθέσει δημοσίως στοιχεία, που δείχνουν πως οι αξιoλογήσεις και οι διαδικασίες είναι διαβλητές, με αποτέλεσμα την κατασπατάληση χρήματος.

“Από τη ...ρετσινιά της αριστείας, στα άριστα μηδενικά”

“Τη βαθμολογία διαμορφώνουν η αξιολόγηση του βιογραφικού του καθηγητή που προτείνει το έργο, καθώς και η ποιότητα της ερευνητικής πρότασης. Στην πρόταση, αν και υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια που περιγράφονται, μπορεί ο αξιολογητής να κρίνει και να εκφράσει την άποψη ότι δεν είναι καλή, ότι το έργο δεν θα έχει τη ζητούμενη απήχηση, κ.α., αρκεί να παρέχει ταυτόχρονα και επαρκή αιτιολόγηση. Όμως, στην αξιολόγηση του βιογραφικού είναι πολύ συγκεκριμένα κάποια πράγματα, καθώς υπάρχουν βάσεις δεδομένων, υπάρχει η scopus και η web of science, όπου φαίνεται ο καθένας τι δημοσιεύει. Αυτά είναι τα κριτήρια που ισχύουν σε όλον τον κόσμο, στα έργα, στις εκλογές των μελών ΔΕΠ στα πάντα”, λέει καθηγητής εξηγώντας, ότι διερευνώντας διαπίστωσε πως βιογραφικό συναδέλφου του, που βαθμολογήθηκε υψηλότερα από το δικό του, θα έπρεπε να είναι κατά πολύ πιο χαμηλά, με βάση τα κριτήρια που αναγνωρίζονται διεθνώς στη βαθμολόγηση. Επιπλέον, αναφέρει ότι υπάρχουν περιπτώσεις με βαθμολογία σε βιογραφικό άνω του 95 (δηλαδή άριστα), που εμφανίζουν ελάχιστες ή και καθόλου δημοσιεύσεις στην web of science ή στη scopus και ελάχιστες ή και καθόλου αναφορές. “Αυτοί που συμμετείχαν σε αυτές τις αξιολογήσεις πρέπει να λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη”, εκτιμά.

“Συνάδελφοι δεν υποβάλλουν πλέον προτάσεις σε ελληνικά προγράμματα για αυτόν τον λόγο, αυτοί που είναι καλοί γράφουν στα ευρωπαϊκά. Ήθελα να χρηματοδοτήσω 2-3 θέσεις για μεταπτυχιακούς και διδάκτορες, ώστε να έχουν κάποια αμοιβή και έτσι να εστιάσουν στην έρευνά τους. Όμως, αυτά που συνέβησαν εδώ, δε συμβαίνουν πουθενά, η διαδικασία πρέπει να ακυρωθεί”, λέει ο καθηγητής.

“Άλλο η αξιολόγηση...”

Η αξιολόγηση των υποψήφιων δικαιούχων γίνεται από επιτροπή αξιολογητών, η οποία μπορεί να υποβοηθείται στο έργο της από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες. Τους εμπειρογνώμονες και την επιτροπή ορίζει το Επιστημονικό Συμβούλιο, ύστερα από εισήγηση των Θεματικών Συμβουλευτικών Επιτροπών, αποτελούμενων από επιστήμονες εξειδικευμένους στη θεματική περιοχή που εποπτεύουν. Τυχόν ενστάσεις των υποψηφίων δικαιούχων κατά της απόφασης αξιολόγησης υποβάλλονται ενώπιον τριμελούς επιτροπής ενστάσεων.

Η απόφαση για την αξιολόγηση των αιτήσεων λαμβάνεται από τις οκτώ Θεματικές Επιτροπές: Φυσικές Επιστήμες, Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογικές Επιστήμες, Επιστήμες Ζωής (Ιατρικής και επιστημών υγείας), Γεωπονικές Επιστήμες, Μαθηματικά και Επιστήμες της Πληροφορίας, Κοινωνικές Επιστήμες , Ανθρωπιστικές Επιστήμες (και Τέχνες) και Περιβάλλον και Ενέργεια.

“...και άλλο η βαθμολογία”

Οι αξιολογητές- εμπειρογνώμονες, όπως εξηγούν οι καθηγητές, “διατυπώνουν την άποψή τους, γράφουν την κριτική, δε φέρουν την ευθύνη της τελικής βαθμολογίας, αλλά τη βαθμολογία βάζουν τα μέλη των θεματικών επιτροπών”. Έτσι, όμως, υπάρχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις, όπου οι αξιολογήσεις των κριτών είναι σε αναντιστοιχία με την βαθμολογία που βγάζουν τελικά οι θεματικές επιτροπές.

“Ας μας πουν ποιοι βαθμολογούν, πώς ορίστηκαν, με ποια κριτήρια, καθώς δεν υπάρχει μόνο το κριτήριο της κομματικής αναφοράς κάποιων, αλλά και ζήτημα με τις ομάδες καθηγητών- μελών των θεματικών επιτροπών, που σχηματίζονται μέσα στα πανεπιστήμια, αποκτώντας ισχύ να στηρίξουν ή να σαμποτάρουν συντεταγμένα προτάσεις”, λένε, ενώ κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει η αξιολόγηση σε προτάσεις για τα προγράμματα αυτά να μέτρησε και σε άλλες “αξιολογήσεις”, όπως στην επιλογή προσώπων σε εκλογικές διαδικασίες των πανεπιστημίων και σχολών.

Στη “Διαύγεια” είναι αναρτημένες οι αποφάσεις συγκρότησης των Θεματικών Επιτροπών για την αξιολόγηση των προτάσεων που υποβάλλονται στο πλαίσιο των προκηρύξεων του ΕΛΙΔΕΚ. Τα ονόματα των αξιολογητών- εμπειρογνωμόνων δεν αναρτώνται στη “Διαύγεια”, ενώ μόνο μετά το πέρας της διαδικασίας εξέτασης των ενστάσεων αναρτώνται οι αποφάσεις του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΕΛΙΔΕΚ για τα μέλη των επιτροπών ενστάσεων.

Η διαδικασία αξιολόγησης διέπεται από εμπιστευτικότητα. Τα μέλη των Θεματικών Επιτροπών και οι ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες οφείλουν πλήρη εχεμύθεια πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την αξιολόγηση ως προς όλη τη διαδικασία της αξιολόγησης.

Μία τόσο ευάερη -κατά τα παραπάνω- αδιάβλητη διαδικασία, ναι, είναι επίτευγμα made in Greece, το ΕΛΙΔΕΚ επιτέλεσε πλήρως τον ρόλο του ως προς την προαγωγή της Καινοτομίας!!