Ένας αντιπουτινικός ολιγάρχης στη Θεσσαλονίκη

Ήταν Δεκέμβριος του 2017, όταν η κοινοπραξία με προεξάρχοντα εταίρο τον κ. Ιβάν Σαββίδη, που είχε κερδίσει τον διαγωνισμό για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, έπρεπε να καταθέσει την ύψους εκατομμυρίων ευρώ εγγυητική (231.926.000 ήταν το τίμημα) για την εξαγορά του ΟΛΘ.

Λίγες όμως ώρες πριν από την προγραμματισμένη υπογραφή της συμφωνίας του επενδυτικού σχήματος South East Gateway Thessaloniki με το ΤΑΙΠΕΔ, έγινε γνωστό ότι η ρωσική κεντρική τράπεζα έθεσε σε επιτροπεία τη ρωσική τράπεζα Promsvyazbank, η οποία είχε εκδώσει την εγγυητική επιστολή που θα διασφάλιζε την απρόσκοπτη υπογραφή της συμφωνίας αγοραπωλησίας.

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής, η είδηση προκάλεσε απλώς προσωρινή εμπλοκή στη διαδικασία, αλλά και έκπληξη στα στελέχη της κοινοπραξίας τα οποία έσπευσαν να εκδώσουν νέα εγγυητική, πάλι από την ίδια τράπεζα, η οποία στο μεταξύ είχε αλλάξει ιδιοκτησία και είχε διασωθεί από τη χρεοκοπία με τη μέθοδο της εθνικοποίησης.

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, την οποία επικαλέστηκε εκείνη την ημέρα ο «Ριζοσπάστης», ο έλεγχος της Promsvyazbank θα περάσει σε ειδικό fund που θα δημιουργηθεί για να υποστηρίξει τα πιστωτικά ιδρύματα που αντιμετωπίζουν προβλήματα, ενώ κάποιοι στο ΤΑΙΠΕΔ έλεγαν ότι η υπόθεση της εποπτείας στη συγκεκριμένη τράπεζα θύμιζε την ελληνική Proton Bank.

H Promsvyazbank είχε ιδρυθεί το 1995 από τους αδελφούς Ντίμτρι και Αλεξέι Ανανίεφ και, σύμφωνα με στοιχεία του 2012, ήταν η δέκατη μεγαλύτερη τράπεζα της Ρωσίας, ενώ το 2016 είχε 100.000 εταιρικούς και 2 εκατ. ιδιώτες πελάτες.

Τα προβλήματα άρχισαν το 2017, όταν αναλυτής της Alfa-Capital, σε επιστολή του προς τους πελάτες, κατονόμαζε την τράπεζα ανάμεσα στις τέσσερις προβληματικές τράπεζες οι οποίες θα χρειαζόταν διευθετήσεις, ενώ το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου ο οίκος Moody’s επιβεβαίωσε τα προβλήματα.

Όμως, πριν αρχίσουν να δημοσιοποιούνται τα προβλήματα της τράπεζας, οι αδελφοί Ανανίεφ είχαν κάνει μία εντυπωσιακή για τα ελληνικά δεδομένα επενδυτική κίνηση στην Ελλάδα.

Τον Μάρτιο του 2017, η Demerus Ltd, κυπριακή εταιρεία συμφερόντων του ομίλου Ananyev (PS Capital Group), συμφώνησε να αποκτήσει το 51% της Vitro Hellas, η οποία σε μια έκταση άνω των 500 στρεμμάτων στο Νησέλλι Ημαθίας έχει αναπτύξει από το 1986 νέες ποικιλίες αλλά και τεχνικές καλλιέργειας με έμφαση στον αμπελοϊνικό τομέα και σε αυτόν των οπωροφόρων δένδρων.

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής, η ελληνική εταιρεία έχει αναπτύξει τεχνικές ιστοκαλλιέργειας (άνοσο πολλαπλασιαστικό υλικό με παντελή έλλειψη από παθογόνα βακτήρια) που προσδίδουν σημαντικά πλεονεκτήματα στα προϊόντα της, ώστε οι παραγωγοί, μεταξύ άλλων, να πετυχαίνουν σχεδόν άμεση και πλήρη απόδοση της καλλιέργειάς τους.

Μάλιστα, ο επικεφαλής της ελληνικής εταιρείας, Νίκος Ευθυμιάδης, πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος και του Επιχειρηματικού Συμβουλίου για τη ΝΑ Ευρώπη του Συμφώνου Σταθερότητας, σε δήλωσή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, στις 31 Μαρτίου 2017, εξέφραζε την απόλυτη ικανοποίησή του: «Από όσο γνωρίζουμε, ο όμιλος Ανάνιεφ διαθέτει στη Ρωσία 3 εκατ. στρέμματα γης. Μία από τις επιδιώξεις του είναι να αξιοποιήσει τις εκτάσεις αυτές δημιουργώντας οπωρώνες με μηλιές, με στόχο να αντικαταστήσει τις εισαγωγές μήλων στη Ρωσία, ακόμη και στο σύνολό τους. Εμείς ό,τι παράγουμε στην Ημαθία, π.χ. φυτάρια οπωροφόρων, θα το παράγουμε και στη Ρωσία. Μέσα στο 2017 θα γίνει στη Ρωσία μία θυγατρική με υποδομές και εξοπλισμό παραγωγής στο ίδιο αντικείμενο πολλαπλασιαστικού υλικού και με ελληνικό μάνατζμεντ, το 40% της οποίας θα ανήκει στη Vitro (25% στον όμιλο Ευθυμιάδη). Είναι πολύ σημαντικό ότι ο όμιλος Ανάνιεφ εμπιστεύεται το ελληνικό μάνατζμεντ και την ελληνική τεχνογνωσία».

Εκείνη τη στιγμή που συνέβαιναν αυτά, ο γεννημένος το 1969 Ντμίτρι Ανάνιεφ ήταν στη λίστα «Forbes» με τους πλουσιότερους Ρώσους και προσωπική περιουσία 1,42 δισ. δολαρίων. Η «Technoserv», η αρχική εταιρεία που είχε ιδρύσει με τον κατά πέντε χρόνια μεγαλύτερο αδελφό του, Αλέξει, ήταν η μεγαλύτερη στον τομέα των ολοκληρωμένων συστημάτων πληροφορικής στη Ρωσία.

Στη συνέχεια είχαν ιδρύσει την Promsvyazbank, ενώ είχαν ανακοινώσει την πρόθεσή τους να ιδρύσουν μια επενδυτική τράπεζα στην Κύπρο με κεφάλαια 100 εκατ. ευρώ και διέθεταν, ακόμη, εταιρείες συμμετοχών στον τομέα του real estate.

Μεταξύ άλλων, στο χαρτοφυλάκιό τους ανήκε το Novospassky Dvor, μία παραποτάμια περιοχή έκτασης 21,5 στρεμμάτων, όπου είναι εγκατεστημένες πολλές επιχειρήσεις, το επιχειρηματικό πάρκο «Pressa» και το κτιριακό συγκρότημα γραφείων «Arbat Center» στο κέντρο της Μόσχας, ενώ είχαν γίνει γνωστοί για το υψηλό θρησκευτικό τους αίσθημα και τις επισκέψεις τους στο Άγιον Όρος.

Όταν τη μέρα που θα εξέδιδε την εγγυητική για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης η τράπεζα εθνικοποιήθηκε και ορίστηκε προσωρινή διοίκηση, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας ανακοίνωσε ότι βρήκε στοιχεία παράνομων συναλλαγών και εξαφάνισης φακέλων αξίας μεγαλύτερης των 100 δισ. ρουβλίων (282 δισεκατομμύρια υπολογίστηκαν τελικά), με την ισοτιμία στα 69-70 ρούβλια το ευρώ. Κατηγορήθηκαν, μάλιστα, ότι έδιναν δάνεια τα οποία δεν επιστρέφονταν ποτέ, ενώ οι επιτροπές ερευνών εντόπισαν περισσότερα από 200 πίνακες ζωγραφικής ιδιοκτησίας του σε μια αποθήκη κοντά στο Ντομοντέτοβο, της Μόσχας.

Σύντομα, οι αδελφοί Ανανίεφ εγκατέλειψαν τη Ρωσία και το 2019, με δικαστική εντολή, κατασχέθηκε η περιουσία τους σε αεροπλάνα, αυτοκίνητα και πίνακες, για να αποζημιωθεί η τράπεζα αλλά και πελάτες της που στράφηκαν εναντίον τους στα δικαστήρια του Λονδίνου.

Στη συνέχεια κατηγορήθηκαν για κατάχρηση και εκδόθηκε εναντίον τους ένταλμα σύλληψης στην Interpol, από τον κατάλογο καταζητούμενων της οποίας αφαιρέθηκαν το 2020, επειδή η σε βάρος τους δίωξη χαρακτηρίστηκε πολιτική. Από το 2018, ο Ντίμτρι Ανανίεφ, αφού συμβουλεύτηκε έναν 94χρονο μοναχό από το Άγιον Όρος, αναζήτησε καταφύγιο στην Κύπρο, όπου εγκαταστάθηκε στη Λεμεσό, σε μία παλιά αποικιακή κατοικία. Όμως και εκεί, η Τράπεζα στράφηκε εναντίον του απαιτώντας αποζημιώσεις 315 εκατ. ευρώ και ζητώντας να περιοριστούν σε μόνο 10 εκατ. τα μηνιαία έξοδά τους. Ο Ντμίτρι Ανανίεφ, ο οποίος είχε διατελέσει γερουσιαστής επί επτά χρόνια και μέλος του Δ.Σ. της Κεντρικής Τράπεζας, δήλωσε το 2021 ότι η εθνικοποίηση της Τράπεζας εντασσόταν σε σχέδιο της Κεντρικής Τράπεζας από το 2015, ώστε να χρησιμοποιηθεί η Promsvyazbank για τις ανάγκες του υπουργείου Άμυνας και ισχυρίστηκε ότι δεχόταν απειλές πως θα παραπεμφθεί σε δίκη αν δεν τους την πουλήσει, ενώ δεν αποκλείεται να δολοφονηθεί.

Η ρωσική κυβέρνηση επιβεβαίωσε την ένταξή της στο υπουργείο Άμυνας και επικεφαλής της τράπεζας είναι από τον Σεπτέμβριο ο Πετρ Φραντκόφ, γιος του πρώην πρωθυπουργού (2004-2007) και πρώην αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών (2007-2016) Mιχαήλ Φραντκόφ.

Τις αμέσως επόμενες μετά την εισβολή στην Ουκρανία ημέρες, η Promsvyazbank εντάχθηκε στις κυρώσεις που ανακοίνωσαν η Βρετανία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς.

Ο Φραντκόφ υποστηρίζει ότι οι κυρώσεις είναι άνευ αντικειμένου γιατί η τράπεζα δεν κάνει σχεδόν καμία συναλλαγή με το εξωτερικό και συναλλάσσεται μόνο σε ρούβλια και κρατούν τις συναλλαγές σε ξένο συνάλλαγμα στα ελάχιστα. Όμως, δισεκατομμύρια ρούβλια έχουν διοχετευθεί στην τράπεζα από το ρωσικό κράτος και πλέον εξυπηρετεί το 70% των αμυντικών συμβολαίων, καθώς επίσης και τις τραπεζικές και προσωπικές οικονομικές υποθέσεις της ανώτερης βαθμίδας του ρωσικού στρατιωτικού προσωπικού.

Η διασύνδεση της τράπεζας με το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας δικαιολογεί τις ανησυχίες που εξέφραζαν διπλωματικοί κύκλοι των ΗΠΑ στην Ελλάδα για τη σύνδεση του ΟΛΘ με ρωσικά συμφέροντα, αλλά παραμένει ασαφές γιατί αυτές οι ανησυχίες σταμάτησαν να εκφράζονται όταν η ίδια η τράπεζα εντάχθηκε στον μηχανισμό του ρωσικού υπουργείου και αφού, στο μεταξύ, η εταιρεία συμφερόντων του κ. Σαββίδη πήρε την απόλυτη πλειοψηφία των μετοχών, αν και ο ίδιος ο ιδιοκτήτης της δεν έχει επισκεφθεί ποτέ το λιμάνι.

Σε ό,τι αφορά την άλλη επένδυση, στη Vitro Ελλάς στην Ημαθία, στον ιστότοπο της εταιρείας συμπεριλαμβάνεται η αγορά από την Demerus του Ντίμτρι Ανανίεφ, αλλά δεν γίνεται καμία αναφορά στα μεγαλεπήβολα σχέδια που είχαν εκπονηθεί το 2017, πριν από την αποπομπή των δυο αδελφών από την τράπεζα Promsvyazbank. Πάντως, ο ιστότοπος έχει μετάφραση και στα ρωσικά, ενώ σε δελτίο Τύπου του 2020 αναφέρεται μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου με ρωσικό όνομα.

Στην πρώτη του συνέντευξη, το 2020, δύο χρόνια αφότου διέφυγε από τη Ρωσία, ο Ντίμτρι Ανανίεφ είχε πει ότι «είναι δυσάρεστο να σε χτυπά η χώρα σου» και ότι «δεν μπορείς να είσαι πλούσιος όταν η χώρα σου είναι στα σκ...», ενώ χαρακτήρισε τη ρωσική πολιτική «μάπετ σόου», με τη διευκρίνιση ότι τουλάχιστον στο μάπετ σόου μπορείς να αλλάξει τις κούκλες όταν γεράσουν.

Σύμφωνα με την πολιτική του ανάλυση, πράκτορες της KGB με ελάχιστη κατανόηση της αγοράς καταστρέφουν τη Ρωσία, καθώς το Κρεμλίνο έχει αναλάβει στρατηγικούς τομείς της οικονομίας, περίπου υπό κρατικό έλεγχο, κυρίως το πετρέλαιο και το αέριο και, από το 2010, τις τράπεζες. Η μέθοδος περιλαμβάνει έλεγχο των ιδιωτικών περιουσιών, ενώ οι κρατικοί αξιωματούχοι επιμένουν ότι απλώς ξεκαθαρίζουν τις διεφθαρμένες τράπεζες σε έναν τομέα που έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο.