Η Τουρκία, η Ελλάδα και οι Κούρδοι
«Δεν υπάρχει κυβέρνηση στην Ουκρανία, είναι μια μαριονέτα του ιμπεριαλισμού, μια συμμορία. Τώρα πληρώνουν για τις πράξεις τους, η αντιμπεριαλιστική μάχη πρέπει να ενισχυθεί», είχε δηλώσει στις 2 Μαρτίου, μία βδομάδα μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ο Ντουράντ Καλκάν, ένας από την τριμελή ηγετική ομάδα του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν, γνωστού ως PKK.
Δυστυχώς, η ιστορία δεν δικαίωσε τον 68χρονο ηγέτη, ο οποίος κατηγορείται και διώκεται τόσο από την Τουρκία όσο και από τις ΗΠΑ για την στρατολόγηση παιδιών, εμπλοκή σε εμπόριο ναρκωτικών, στοχοποίηση Τούρκων αξιωματούχων και δολοφονίες αμάχων.
Το ΡΚΚ είχε ξεκινήσει την δραστηριότητα του ως μια ένοπλη οργάνωση της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς με μαρξιστική λενινιστική ιδεολογία πολιτικά και με σημαία τον κουρδικό εθνικισμό, που από το 1978 έκανε αντάρτικο στις κατοικούμενες από Κούρδους επαρχίες της νοτιοανατολικής Τουρκίας και το 1984 κήρυξε επίσημα τον πόλεμο στο Τουρκικό κράτος με αίτημα τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Έντεκα χρόνια αργότερα, ο φυλακισμένος σήμερα, τότε πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης του κόμματος, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, προανήγγειλε μια στροφή στις πολιτικές του PKK, αντικαθιστώντας τον στόχο της ανεξαρτησίας με αυτόν της αυτονομίας και της ισότητας δικαιωμάτων για τους Κούρδους της Τουρκίας.
Σήμερα, σχεδόν είκοσι χρόνια μετά, δεν έχει διευκρινιστεί αν η στροφή του Οτσαλάν ήταν πολιτική ή ιδεολογική. Πάντως, σε όλες τις μετρήσεις της κοινής γνώμης που έγιναν στην Τουρκία, η εκδοχή του ανεξάρτητου κράτους καταδεικνύει την καχυποψία ανάμεσα στις δύο βασικές εθνότητες της χώρας.
Σύμφωνα με έρευνα που έγινε, έξι στους δέκα Τούρκους πολίτες που αυτοπροσδιορίζονται ως Κούρδοι δεν θεωρούν ότι οι Κούρδοι επιδιώκουν ξεχωριστό κράτος, ενώ επτά στους δέκα που δηλώνουν Τούρκοι εμφανίζονται βέβαιοι ότι το επιδιώκουν.
Η έρευνα έγινε μετά το 1990, που η κεντρική πολιτική γραμμή της Άγκυρας, σύμφωνα με την οποία δεν υπήρχαν Κούρδοι αλλά «ορεσίβιοι Τούρκοι που μιλούν μια τουρκική διάλεκτο», άφησε τη θέση της σε πιο ήπιες προσεγγίσεις.
Το διακομματικό ελληνικό λόμπι
Εκείνη την ίδια περίοδο, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, αναπτύχθηκαν οι σχέσεις ανάμεσα στο PKK και την Ελλάδα διακομματικά, καθώς στο ελληνικό κοινοβούλιο σχηματίστηκε ένα φιλικό στο μαρξιστικό λενινιστικό κόμμα των Κούρδων λόμπι, το οποίο επισκέφθηκε τον Οτσαλάν στο…κρησφύγετό του που τελικά ήταν μια φρουρούμενη από Κούρδους αντάρτες βίλα σε προάστιο της Δαμασκού, στη Συρία.
Ανάμεσα στους πρωτεργάτες του λόμπι ήταν ο τότε βουλευτής της ΝΔ, και μετέπειτα αρχηγός των Ανεξάρτητων Ελλήνων και υπουργός Άμυνας στην κυβέρνηση Τσίπρα Πάνος Καμμένος, αλλά και ο τότε βουλευτής του ΠΑΣΟΚ και αντιπρόεδρος της Βουλής, Παναγιώτης Σγουρίδης, ο οποίος επίσης εντάχθηκε στους ΑΝΕΛ ως αντιπρόεδρος.
Συμμετείχαν επίσης ακόμη τέσσερις βουλευτές του ΠΑΣΟΚ:
- Ηρακλείου, Κώστας Μπαντούβας,
- Έβρου, Χρήστος Κηπουρός,
- Λέσβου, Δημήτρης Βουνάτσος και
- Κυκλάδων, Λεονάρδος Χατζηανδρέου.
(Από τους τέσσερις, μόνο ο κ. Χατζηανδρέου, ο οποίος είχε διατελέσει επί 12ετια δήμαρχος Αγίας Παρασκευής και στη Βουλή εξελέγη άπαξ το 1993, δεν διεγράφη από το ΠΑΣΟΚ και πέρασε στον ΣΥΡΙΖΑ, που τον στήριξε ως υποψήφιο δήμαρχο Νάξου το 2019. Στα προεκλογικά του φυλλάδια είχε φωτογραφίες με τον καταδικασθέντα για εγκλήματα πολέμου, Σερβοβόσνιο Ράντοβαν Κάρατζιτς.)
Δύο της ΝΔ:
- Καβάλας, Γιώργος Καλαντζής και
- Λακωνίας, Ιωάννης Σταθόπουλος.
Δύο της Πολιτικής Άνοιξης:
- ο προερχόμενος από τη ΝΔ, Κωνσταντίνος Χατζηδημητρίου από τις Σέρρες,
- η Μαρία Μαχαίρα, που το 2000 ήταν υποψήφια του ΠΑΣΟΚ στην Α΄ Πειραιά και
ο Στρατής Κόρακας, Λέσβου του ΚΚΕ.
Μετά τις εκλογές του 1996, στην ομάδα εντάχθηκαν βουλευτές του ΣΥΝ, που επέστρεψε στη Βουλή, και του ΔΗΚΚΙ που τότε εκλέχτηκαν και δύο ακόμη βουλευτές του ΠΑΣΟΚ:
- ο Στέλιος Παπαθεμελής της Α΄ Θεσσαλονίκης και
- ο Αλέξανδρος Χρυσανθακόπουλος της Αχαΐας, ο οποίος το 2009 εξελέγη με τον ΛΑΟΣ του Γιώργου Καρατζαφέρη και το 2013 ξανασυναντήθηκε με τον κ. Καμμένο στους ΑΝΕΛ.
Μια προσεκτική ανάγνωση του καταλόγου καθιστά σαφές ότι κανένας από αυτούς δεν ταιριάζει στο μαρξιστικό λενινιστικό προφίλ του Οτσαλάν, ο οποίος φαίνεται ότι είχε καθοριστική επιρροή στο ιδεολογικό περίγραμμα των κουρδικών κομμάτων καθώς σχεδόν όλα τα κόμματα που μιλούν στο όνομα των Κούρδων είναι αριστερόστροφα.
Μετά τη σύλληψη Οτσαλάν το 1999 στην Κένυα, αφού είχε προηγηθεί μια βόλτα του στα ελληνικά αεροδρόμια και στην ελληνική πρεσβεία στο Ναϊρόμπι, το εγχώριο φιλοκουρδικό λόμπι αποσυντέθηκε αλλά άφησε βαθύ χάσμα ανάμεσα στα μέλη του και στα κόμματά τους.
Σήμερα η Τουρκία καταγγέλλει, αλλά η Αθήνα διαψεύδει, ότι ο καταυλισμός που φιλοξενούνται Κούρδοι πρόσφυγες στο Λαύριο χρησιμοποιείται για την εκπαίδευση ανταρτών που στη συνέχεια επιστρέφουν για τρομοκρατικές επιθέσεις στην Τουρκία.
Τα κουρδικά κόμματα
Σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής μετρήσεις, μέχρι τώρα 23 κουρδικά κόμματα έχουν απαγορευθεί με διάφορους ισχυρισμούς όπως η τρομοκρατία και ο εθνικός αποσχιστισμός ενώ στους ηγέτες τους επιβλήθηκαν αυστηρές κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων ποινών φυλάκισης ως συνεργατών του ΡΚΚ.
Το πρώτο κόμμα υπέρ των Κούρδων που ιδρύθηκε ήταν το Λαϊκό Εργατικό Κόμμα το 1990, που κράτησε 3 χρόνια πριν διαλυθεί με απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου το 1993.
Στις εκλογές του 1991 είχε συνεργαστεί με το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και είχε 22 βουλευτές.
Η σοβαρότερη προσπάθεια στη δεκαετία του 1990 ήταν το Λαϊκό Κόμμα της Δημοκρατίας (HADEP), που στις εκλογές του 1995 και του 1999 δεν πέρασε το κατώφλι του 10% για να εκπροσωπηθεί στη Βουλή αλλά κέρδισε 37 δήμους στις επίμαχες κουρδικές περιοχές. Διαλύθηκε με απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου το 2003.
Το 2009 διαλύθηκε και το DTP, το οποίο στις εκλογές του 2007 είχε εκλέξει 100 δημάρχους.
Αυτή τη στιγμή, στην τουρκική Βουλή οι αριστεροί Κούρδοι εκπροσωπούνται από το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP), ο ιδρυτής του οποίου Σελαχατίν Ντεμιρτάς είναι στη φυλακή.
Η ατζέντα του δίνει έμφαση στη συμμετοχική και ριζοσπαστική δημοκρατία, την ισότητα, τον φεμινισμό, τα μειονοτικά δικαιώματα όπως και τα δικαιώματα των νέων και της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.
Είναι συνδεδεμένο μέλος του Κόμματος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, μέλος της διαβούλευσης της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και της Προοδευτικής συμμαχίας.
Το HDP πήρε μέρος στο δημοτικές εκλογές του 2014 παίρνοντας το 6,2%των ψήφων. Στις προεδρικές του 2015, ο Ντεμιρτάς πήρε 9.77%, αλλά το κόμμα έφτασε το 13,2% στις βουλευτικές εκλογές του 2015, στις οποίες παρουσίασε ψηφοδέλτια στα οποία συμμετείχαν όχι μόνο αριστερόστροφοι Κούρδοι αλλά και πιστοί μουσουλμάνοι, σοσιαλιστές, Αζέροι, Ρομά, Σύριοι Χριστιανοί, Λαζοί, Αρμένιοι, Κιρκάσιοι και ακτιβιστές της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, ανάμεσα στους οποίους ο Μπαρίς Σούλου, ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος υποψήφιος βουλευτής.
Το κόμμα συμμετείχε στην προσωρινή κυβέρνηση Νταβούτογλου και καταδίκασε το πραξικόπημα του 2016, χωρίς αυτό να αποτρέψει την καταδίκη και φυλάκιση του Ντεμιρτάς για σχέσεις με το PKK.
Από τους 59 (σε σύνολο 600) βουλευτές του HDP, οι 54 έχασαν την ασυλία τους και διώκονται ενώ μόλις 6 από τους 65 δημάρχους που εξέλεξε το κόμμα ασκούν τα καθήκοντά τους.
Στην Τουρκία, ο αντικαπιταλιστικός πολιτικός χαρακτήρας του ΗDP το κατατάσσει ιδεολογικά κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ και στους podemos, κάτι που αναγνώρισε και ο ΣΥΡΙΖΑ στο συγχαρητήριο τηλεγράφημα που έστειλε μετά την επιτυχία του HDP στις εκλογές του 2018. Στο τηλεγράφημα, ο τότε γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής, Πάνος Ρήγας, χαρακτηρίζει τον φυλακισμένο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, «πηγή έμπνευσης», αλλά αποφεύγει να ζητήσει την απελευθέρωσή του.
Στο μήνυμα που έστειλε στο κόμμα από το Ιμραλί όπου κρατείται, ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, σε μια επιβεβαίωση της αλλαγής γραμμής και της προκήρυξης των αποσχιστικών απόψεων, ανέφερε ότι ποτέ δεν θεώρησε το κίνημα έξω από τα επαναστατικά και σοσιαλιστικά κινήματα της Τουρκιάς.
«Αν ο σοσιαλισμός και η ανοιχτή δημοκρατία επιτύχουν στην Τουρκία, αυτό θα συνδέεται με αυτή τη δημοκρατική διαδικασία διαπραγμάτευσης», είπε ο Οτσαλάν, μέλη της οικογένειας του οποίου έχουν εκλεγεί βουλευτές με το HDP.
Όμως, στην τελευταία μέτρηση που έγινε, πρώτο κόμμα σε όσους δηλώνουν Κούρδοι είναι το AKP του Ερντογάν, με 32%, τρεις μονάδες πάνω από το «δικό» τους HDP.
