Μιχάλης Οικονόμου: Η δίκη του Παγκρατίδη, ως σήμερα θεωρείται ένα δικαστικό θρίλερ

Στις 16 Φεβρουαρίου, συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από την εκτέλεση του Αριστείδη Παγκρατίδη του ανθρώπου που είχε θεωρηθεί ο δράστης του Σέιχ Σου. Το δικαστήριο τον είχε καταδικάσει σε θάνατο χωρίς ωστόσο να προσκομιστούν σημαντικά στοιχεία ενοχής.

Το φετινό χειμώνα το βραβευμένο μυθιστόρημα του Θωμά Κοροβίνη «Ο γύρος του θανάτου» με κεντρικό θέμα τη ζωή του Αριστείδη Παγκρατίδη, μεταφέρεται στη σκηνή, στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, σε σκηνοθεσία Γιώργου Παπαγεωργίου.

Ο Μιχάλης Οικονόμου, ένας εκ των πρωταγωνιστών της παράστασης, μίλησε στο FreeSunday για τον Αρίστο και για τους λόγους που η συγκεκριμένη υπόθεση συγκινεί μέχρι σήμερα.

Πώς προέκυψε η ιδέα για την παράσταση «Αρίστος» στο θέατρο του Νέου Κόσμου;

Ο σκηνοθέτης μας, ο Γιώργος Παπαγεωργίου, γέννημα θρέμμα Θεσσαλονικιός, είχε πριν χρόνια διαβάσει το βραβευμένο μυθιστόρημα «Ο Γύρος του Θανάτου», του Θωμά Κοροβίνη για το Δράκο του Σέιχ Σου, και γοητεύθηκε τρομερά από αυτό. Σχεδιάζε να το ανεβάσει σε παράσταση εδώ και χρόνια, αλλά τώρα μόνο ωρίμασαν οι συνθήκες ώστε να μπορέσει να το κάνει. Η παράσταση λέγεται «Αρίστος», βασίζεται πάνω στα πραγματικά γεγονότα με τον Αριστείδη Παγκρατίδη, ένα αγόρι 28 ετών, που εκτελέστηκε το Φλεβάρη του 1968, ως ο Δράκος του Σέιχ Σου.

Πριν λίγα χρόνια είχε μεταφερθεί και στο ΚΘΒΕ το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη. Γιατί πιστεύετε ότι «ενδιαφέρει» τόσο η περίπτωση του Αριστείδη Παγκρατίδη το θέατρο;

Η παράσταση, όπως και το βιβλίο, κυκλώνει το πρόσωπο του Παγκρατίδη, χωρίς να μας τον δείχνει ποτέ να μας μιλάει ο ίδιος, (εκτός από ένα σημείο). Μιλάνε άλλοι γι' αυτόν, άνθρωποι-μάρτυρες που τον γνώρισαν από κοντά. Το βιβλίο πατάει κατά βάση πάνω σε πραγματικές δηλώσεις υπαρκτών προσώπων κατά την ανάκριση και τη δίκη του Παγκρατίδη. Πρόσωπα συνήθως του λούμπεν χώρου, όπως λούμπεν ήταν και ο ίδιος ο Παγκρατίδης. Η μάνα του η κυρα Ελένη, ένα φιλαράκι απ’ τα παλιά, ένας αστός, η Λολό η τραβεστί, η Σύλβα η τραγουδίστρια, ο Μαμουνάς που ασελγούσε πάνω σε ανήλικους, ένας χωροφύλακας, ένας παρακρατικός, κλπ. Οι ανάγλυφες αριστοτεχνικές διηγήσεις αυτών των προσώπων, συχνά σε διαφορετικές διαλέκτους (ποντιακή, μάγκικη, καθαρεύουσα, καλιαρντά), είναι για το θέατρο ένας πραγματικός θησαυρός και μια πρόκληση για τους ηθοποιούς να ντύσουν αυτά τα μαγικά κείμενα με την υποκριτική τους.

Τι σας συγκινεί σε αυτήν την ιστορία;

Με συγκινεί πολύ η Λoλό, η τραβεστί του '60, που έχω τη χαρά να υποδύομαι σε έναν από τους ρόλους μου. Όπως επίσης, και τα αποτυπώματα που έστειλε ο ίδιος ο Αρίστος στις εφημερίδες γράφοντας από πάνω «είμαι αθώος, αθώος, η δικαιοσύνη θα τον βρει τον ένοχο», και η κραυγή του δευτερόλεπτα πριν την εκτέλεσή του, «Μανούλα μου γλυκειά, είμαι αθώος!».

Ποιο είναι το feedback που λαμβάνετε από τους θεατές;

Η παράσταση, κινείται μεταξύ θεάτρου-ντοκουμέντου, και αφήγησης των ρόλων σε μορφή μονολόγων στο κοινό, μέσω των οποίων ξετυλίγονται όχι μόνο τα εγκλήματα του Δράκου, και η ίδια η υπόθεση Παγκρατίδη, αλλά και όλο το χρώμα, εκείνης της εποχής του ’60. Έτσι το κοινό βρίσκει ταύτιση που κυμαίνεται από πολύ γέλιο έως πολύ συγκίνηση. Μας λένε ενθουσιασμένοι, πως η παράσταση τους τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια με τον τρόπο που κινείται μεταξύ του χιούμορ και του σκοταδιού. Δεν είναι τυχαίο θεωρώ που τα εισιτήρια έχουν εξαντληθεί ήδη έναν μήνα μπροστά. Είμαστε πολύ ευγνώμονες και περήφανοι γι΄αυτό.

Το γεγονός ότι η παράσταση «πατάει» πάνω σε πραγματικά γεγονότα την καθιστά ευκολότερη ή δυσκολότερη;

Η αλήθεια είναι πως κάθε τι που λέγεται στην παράσταση φέρει ένα ειδικό βάρος λόγω της πραγματικής, γλυκόπικρης ιστορίας του τραγικού Αρίστου. Παρόλα αυτά, επειδή δεν κάνουμε ένα σκέτο ντοκυμαντέρ, αλλά μια καλλιτεχνική δημιουργία, οφείλουμε ως ερμηνευτές την ώρα της παράστασης, να σαγηνεύσουμε το κοινό μέσω του ονείρου και της ποίησης του θεάτρου, της ζωντανής μουσικής και μέσω της ερμηνείας μας. Και αυτό κάνουμε ώστε η παράσταση να γίνει μια κοινή εμπειρία για κοινό και ηθοποιούς, ένα μοίρασμα, μια σύνδεση, που μας αλλάζει από κοινού.

Τελικά, ο Παγκρατίδης ήταν το εξιλαστήριο θύμα;

Μετά από συζητήσεις που είχαμε και με εγκληματολόγους, καταλάβαμε πως το δικαστήριο της εποχής έστειλε έναν αθώο να εκτελεστεί, χωρίς να εξετάσει τα πειστήρια, αίματα, τρίχες, μάρτυρες που είδαν τον πραγματικό Δράκο. Αυτό συνέβη αφενός για να μην κατηγορηθεί ο πραγματικός Δράκος (μάλλον κάποιος γιος ενός μεγαλοαστού της εποχής), αλλά και για να περάσει η προσαγωγή των δολοφόνων του Γρηγόρη Λαμπράκη στα ψιλά γράμματα της δημοσιότητας. Ήταν μια εποχή που το παρακράτος οργίαζε, αλλά μήπως αυτό δεν κάνει ακόμα και σήμερα; Κατηγορήθηκε ένας άνθρωπος του περιθωρίου ως «ανώμαλος» και εύκολο θύμα, κι έγινε έτσι ο αποδιοπομπαίος τράγος, λόγω της διαφορετικότητάς του. Η δίκη του Παγκρατίδη, ως σήμερα θεωρείται ένα δικαστικό θρίλερ, και μάλιστα επαναλήφθηκε εικονικά πρόσφατα στη Σχολή Νομικής, και βγήκε πανηγυρικά αθώος.

Η παράσταση αποκαθιστά την μνήμη του;

Φέτος, στις 16 Φλεβάρη, στις 7.06 το πρωί, συμπληρώθηκαν 50 ακριβώς χρόνια από την εκτέλεση του Παγκρατίδη. Είναι για μας τους συντελεστές της παράστασης μια μέρα-σταθμός, και νομίζουμε πως τίποτα δεν γίνεται τυχαία, και ανέβηκε η παράσταση τελικά φέτος. Νιώθαμε κατά τη διάρκεια όλων των προβών, μια αόρατη φροντίδα που βοηθούσε ώστε να πάνε όλα καλά, να ακουστεί η ιστορία του Αρίστου, ήρθαν όλα και κούμπωσαν αβίαστα στην ώρα τους, και η παράσταση αρέσει πραγματικά στον κόσμο. Νιώθω σαν να οδηγήθηκαν έτσι τα πράγματα σε αυτή την παράσταση ώστε πραγματικά να δικαιωθεί, έστω και 50 χρόνια μετά, η μνήμη του Αρίστου. Τα δακρυσμένα μάτια, οι ζεσταμένες καρδιές, οι υγρές μύτες, και τα χαμογελαστά χείλια των θεατών μετά την παράσταση, αυτό μαρτυρούν. Αιωνία του η μνήμη.

«Αρίστος»
Θέατρο του Νέου Κόσμου
Δευτέρα- Τρίτη: 21:15
Παίζουν οι ηθοποιοί:
Ελένη Ουζουνίδου, Μιχάλης Οικονόμου, Γιώργος Χριστοδούλου