«Μαξιλάρια» και «μπαζούκας» στον πόλεμο κατά του κορονοϊού

Χαραμάδες αισιοδοξίας έχει δημιουργήσει τον τελευταίο καιρό στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης η εξέλιξη στην πορεία της αντιμετώπισης του κορονοϊού, με την οποία συναρτάται η επόμενη μέρα της ελληνικής οικονομίας.

Τα κυβερνητικά στελέχη μιλούν για διάφορα σενάρια, το καλύτερο εκ των οποίων προσδιορίζει την έναρξη της αντίστροφης πορείας στα μέσα Μαΐου.

«Επειδή πηγαίνουμε πολύ καλά στο θέμα του κορονοϊού, θα είμαστε σε πολύ καλό δρόμο μέσα στον Μάιο, με βάση το καλό σενάριο, για να μπορεί να ξεκινήσει η αντίστροφη πορεία» δήλωσε το πρωί της Μ. Πέμπτης ο υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνις Γεωργιάδης.

Το «πολύ καλά» στο οποίο αναφέρθηκε ο κ. Γεωργιάδης σημαίνει ότι η Ελλάδα 50 ημέρες μετά την εμφάνιση του πρώτου κρούσματος στη χώρα, στις 26 Φεβρουαρίου 2020, βρίσκεται στην 43η θέση από πλευράς ανθρώπινων απωλειών, 16η στην Ε.Ε., αλλά με καμία μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα παρακάτω. Αυτό σε αναλογία θανάτων ανά εκατομμύριο πληθυσμού ρίχνει τη χώρα στην 21η θέση, με 10 θανάτους ανά εκατομμύριο, ενώ στην πρώτη θέση είναι το Βέλγιο, μία χώρα με πληθυσμό όπως η Ελλάδα, που θρηνεί σχεδόν 450 ανθρώπους για κάθε εκατομμύριο πληθυσμού. Παράλληλα, η διαχείριση των κρουσμάτων ήταν τέτοια που χρησιμοποιήθηκε τελικά τμήμα των μονάδων εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) –ποτέ δεν έγινε υπέρβαση του αριθμού των 100 ΜΕΘ ταυτόχρονα σε χρήση–, με αποτέλεσμα να μη φορτωθεί το ΕΣΥ και να μην απαιτείται, προς το παρόν τουλάχιστον, συνολική εκ βάθρων αναδιοργάνωσή του, όπως, για παράδειγμα, στην Ισπανία, που σε όλη τη διάρκεια της κρίσης είχε σταθερά πάνω από 7.000 ασθενείς σε «κρίσιμη κατάσταση».

Όμως, ακόμη κι αν η πρόβλεψη του «καλού σεναρίου» επιβεβαιωθεί, στα μέσα Μαΐου, που θα αρχίσει η αντίστροφη πορεία, με βάση τις εκτιμήσεις του υπουργού Οικονομικών, Χρήστου Σταϊκούρα, στις 12 Απριλίου, ο οποίος είπε ότι κάθε μήνας κρίσης κοστίζει 2,5% του ΑΕΠ, η χώρα θα έχει χάσει περίπου 5% του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου 10 δισ. ευρώ.

Βέβαια ο κ. Σταϊκούρας δεν είχε αποκλείσει ως ακραία εκδοχή και βαθιά ύφεση, της τάξης του 10% –9,1% ήταν η ύφεση του 2011, πρώτης χρονιάς του μνημονίου–, εκτίμηση που λίγο αργότερα επαναλήφθηκε στην έκθεση του ΔΝΤ, ενώ τις εκτιμήσεις για βαθιά ύφεση στην Ευρωζώνη το 2020 δείχνει να συμμερίζεται και η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ.

Με βάση το 2,5%, μια τέτοια ύφεση σημαίνει ότι υπήρχε σενάριο που έβαζε εντός κρίσης και τον Ιούλιο. Όμως αυτό δείχνει να έχει απομακρυνθεί, καθώς το άνοιγμα του taxis για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων του 2019 έγινε με καταληκτική ημερομηνία την 30ή Ιουνίου και όχι την 28η Ιουλίου, όπως ήταν πέρυσι, και χωρίς την πρόβλεψη για εκπτώσεις σε όσους προβούν σε εφάπαξ καταβολή, γεγονός που ερμηνεύεται ως εξής: μέχρι τότε η ζωή θα έχει επιστρέψει στην κανονικότητα. Αυτό σημαίνει ότι η προσδοκία για την είσπραξη 3,5 δισ. από την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων παραμένει στο ακέραιο και η κυβέρνηση δεν σκοπεύει να διαθέσει τμήμα τους για να εξασφαλίσει έσοδα εγκαίρως.

Η ενίσχυση εργαζομένων και επιχειρήσεων

Σύμφωνα με τον υπολογισμό που έκανε ο ίδιος ο πρωθυπουργός στο μήνυμά του της Μ. Δευτέρας, το ποσό που θα διατεθεί για την ενίσχυση των εργαζομένων και των επιχειρήσεων ανέρχεται στα 14 δισ. ευρώ.

«Διαθέτουμε πάνω από 14 δισ. ευρώ, για να στηριχτούν εργαζόμενοι και επιχειρήσεις, καθώς και άλλα 10 δισ. ρευστότητα» είπε ο πρωθυπουργός στο τελευταίο του μήνυμα.

Η ρευστότητα θα προκύψει από την ένταξη των ελληνικών τραπεζών στο QE και την απόφαση της ΕΚΤ να δέχεται τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρο, ενώ στα 14 δισ. ευρώ, που μέχρι τώρα αποφάσισε να διαθέσει η κυβέρνηση, συνεισφέρουν η κατάργηση της υποχρέωσης για παραγωγή πρωτογενών πλεονασμάτων 3,5%, η οποία θα καταστήσει διαθέσιμο ένα ποσό της τάξης των 6 δισ. ευρώ, αλλά και το ελληνικό μερίδιο από το πρόγραμμα SURE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που υπολογίζεται σε 1,4 δισ. ευρώ.

Από τον ΣΥΡΙΖΑ, διά του προέδρου του Αλέξη Τσίπρα, προτάθηκε η χρησιμοποίηση του «μαξιλαριού» των 37,5 δισ. που άφησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Η κυβέρνηση αρχικά δεν απέκλεισε να συμβεί αυτό κάποια στιγμή, σε συνάρτηση με τη διάρκεια της κρίσης, όμως τη Μ. Τετάρτη πηγή του υπουργείου Οικονομικών επιβεβαίωσε ότι στους διαθέσιμους πόρους για την ενίσχυση της οικονομίας συμπεριλαμβάνει και 14 έως 20 δισ. ευρώ από το «μαξιλάρι». Η ίδια πηγή διευκρίνισε ότι τα 15,7 δισ. ευρώ από αυτά τα χρήματα βρίσκονται σε χωριστό «μαξιλάρι» υπό την εποπτεία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) και δεν θα τα αγγίξουν προς το παρόν, αν και άφησε ανοιχτό κάθε ενδεχόμενο, λέγοντας, όπως έγραψε τη Μ. Πέμπτη η «Καθημερινή», ότι «το “μαξιλάρι” είναι για τέτοιες περιπτώσεις, μεγάλων κρίσεων». «Πιάστηκαν με το “μαξιλάρι” στην πλάτη» ήταν το πρωτοσέλιδο της «Αυγής», ενώ ο πρώην υπουργός Οικονομικών και τομεάρχης Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ, Ευκλείδης Τσακαλώτος, ζήτησε διαφάνεια και κάλεσε την κυβέρνηση να πει «στον κόσμο πόσα είναι τα χρήματά του και τι κάνετε με αυτά» και ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην πρωθυπουργός είπε ότι η χώρα ίσως και να είχε χρεοκοπήσει χωρίς το «μαξιλάρι».

Παράλληλα, το επταετές ομόλογο πρόσφερε στην κυβέρνηση όχι μόνο τα 2 δισ. ευρώ που ζητούσε αλλά συγχρόνως και ένα επιτόκιο της τάξης του 2%, που θεωρείται πολύ ικανοποιητικό. Ο υπουργός Οικονομικών επισήμανε ότι είναι στα ίδια επίπεδα με την έκδοση του καλοκαιριού του 2019 και πολύ καλύτερο από την αντίστοιχη έκδοση του Φεβρουαρίου 2018, που είχε κινηθεί στο 3,5%. Άλλωστε τον τελευταίο καιρό, εν μέσω της κρίσης του κορονοϊού, παρατηρείται μια σοβαρή αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων. Έτσι, το ελληνικό δεκαετές που στις 20 Φεβρουαρίου, λίγο πριν από την έναρξη της κρίσης, είχε απόδοση κάτω του 1% έναν μήνα αργότερα, στις 18 Μαρτίου, είχε φτάσει στο 3,8% και στην έκδοση του επταετούς κινήθηκε λίγο πάνω από το 2,1%, ελαφρώς ανεβασμένο σε σχέση με τις προηγούμενες ημέρες.

Ο τουρισμός σε αβεβαιότητα

Όμως η μεγάλη αβεβαιότητα που αφορά την οικονομία εξακολουθεί να είναι η πορεία του τουρισμού, ο οποίος σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου των Τουριστικών Επιχειρήσεων για το 2018 (για το 2019 δεν έχει γίνει ακόμη απολογισμός) παρήγαγε το 30% του ελληνικού ΑΕΠ, ενώ σύμφωνα με έρευνα του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ταξιδιών και Τουρισμού (WTTC) αντιπροσωπεύει το 20,6% του ΑΕΠ της Ελλάδας, έναντι 10,4% που είναι το ποσοστό παγκοσμίως.

Στο πλαίσιο αυτό, στην Αθήνα προκάλεσε δυσαρέσκεια η προτροπή της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία προειδοποίησε τους Ευρωπαίους να μην κλείσουν ακόμη τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Τη δυσαρέσκεια επέτεινε η έκθεση του ΔΝΤ, σύμφωνα με την οποία «ο τουρισμός θα είναι μηδέν στην Ελλάδα».

«Εφόσον επικρατήσει το καλό σενάριο, δηλαδή αυτό που θα φέρει σταδιακή άρση των μέτρων της καραντίνας τον Μάιο και σχετικά ομαλή ζωή μέσα στο καλοκαίρι, με τον ιό αποδυναμωμένο. Ο τουρισμός, έτσι, δεν θα είναι στο μηδέν» είπε ο κ. Γεωργιάδης, ενώ ο υφυπουργός Δημοσιονομικής Πολιτικής, Θόδωρος Σκυλακάκης, περιορίστηκε να σχολιάσει ότι «δεν πέφτουν και πολύ μέσα οι διεθνείς οργανισμοί στις προβλέψεις τους», αν και πρόσθεσε ότι η Αθήνα «λαμβάνει υπόψη τους διεθνείς οργανισμούς και τις αγορές».

Η ανησυχία ενισχύθηκε και από τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ για την ανεργία, για την οποία προέβλεψε αύξηση κατά 6 μονάδες, από το 17% στο 22,3%, δηλαδή αύξηση που σε αριθμούς σημαίνει περίπου 300.000 άτομα.

Όμως λίγες ώρες πριν από τη δημοσιοποίηση της έκθεσης, μετά από τηλεδιάσκεψη με τον πρωθυπουργό, είχε ανακοινωθεί η δημιουργία μέσω προγραμμάτων με τους δήμους και άλλους φορείς περίπου 105.000 θέσεων εποχικής ή επιδοτούμενης απασχόλησης.

Σε κάθε περίπτωση, κοινή διαπίστωση όλων των εκτιμήσεων είναι ότι το 2021 θα υπάρξει αναπτυξιακή έκρηξη. Το είπε και ο πρωθυπουργός στο μήνυμά του, ενώ το ΔΝΤ την υπολόγισε σε 5%.

Ο ΣΥΡΙΖΑ βλέπει και ξορκίζει τις εκλογές

Το κλίμα αυτό, ειδικά όπως διατυπώθηκε στο τελευταίο μήνυμα του πρωθυπουργού, με τις αναφορές σε λογοδοσία μετά τη λήξη της κρίσης, στον ΣΥΡΙΖΑ ερμηνεύτηκε ως σενάριο εκλογών, το οποίο όμως διέψευσαν κατηγορηματικά πολλά κυβερνητικά στελέχη.

Την εκτίμηση του ΣΥΡΙΖΑ ήρθαν να ενισχύσουν οι δημοσκοπήσεις των τελευταίων ημερών, από τις οποίες προέκυπτε μια σαφής υπεροχή της ΝΔ έναντι του ΣΥΡΙΖΑ, με διαφορές της τάξης των 20 μονάδων, αλλά και του πρωθυπουργού έναντι του κ. Τσίπρα, ο οποίος μάλιστα σε κάποιες από αυτές εμφανιζόταν ως τρίτη πρωθυπουργική επιλογή, πίσω και από τον «κανέναν».

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αναλυτών που γνωρίζουν τους εκλογικούς αριθμούς, ποσοστό 43,5%, που κατέγραφε η ΝΔ στη δημοσκόπηση της Marc τη Μ. Τετάρτη, σημαίνει ότι με ένα ποσοστό της τάξης του 45% η αυτοδυναμία είναι εφικτή ακόμη και με απλή αναλογική, αν τα ποσοστά των εκτός Βουλής κομμάτων κινηθούν γύρω στο 10%, υπενθυμίζοντας ότι στις εκλογές του Ιουλίου 2019 η μη αντιπροσωπευθείσα στη Βουλή ψήφος ήταν στο 8,07% και στις τελευταίες δημοσκοπήσεις το κόμμα του κ. Βαρουφάκη ήταν κάτω από 3%.

Πάντως, η κυβέρνηση περιμένει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 23ης Απριλίου, το οποίο θα συζητήσει την επόμενη μέρα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η απόφαση του Eurogroup που δίνει φτηνή πρόσβαση στα χρήματα του ESM χωρίς μνημόνιο για τις δαπάνες της υγείας δεν προκαλεί ενθουσιασμό στην Αθήνα, καθώς η Ελλάδα πέτυχε να μην έχει μεγάλη εξασθένηση του συστήματος υγείας, άρα δεν θα χρειαστεί πολλά χρήματα γι’ αυτόν τον σκοπό.

Σε κάθε περίπτωση, η προσδοκία του ευρωομολόγου, το οποίο ο κ. Σταϊκούρας έχει χαρακτηρίσει ως το «μπαζούκας» που περιμένει η ελληνική οικονομία, έχει αρχίσει να ξεθωριάζει προς το παρόν και να παραπέμπεται στο μέλλον, χωρίς να έχει εξαϋλωθεί, όπως και η ιδέα του ταμείου της ανάκαμψης, η δύναμη πυρός του οποίου δεν έχει προσδιοριστεί ακόμη. Μπορεί όμως να περιμένει τι ακριβώς σημαίνει η διαβεβαίωση του Βερολίνου ότι η γερμανική προεδρία, το δεύτερο εξάμηνο του 2020, θα είναι προεδρία για την αντιμετώπιση των συνεπειών του κορονοϊού. Το ενδεχόμενο να επιφυλάσσει άλλα «μπαζούκας» θα φανεί στο τέλος.