Χωρίς σωσίβιο στην παγκόσμια θαλασσοταραχή

Η παιδική ερώτηση «τι σημαίνει αυτό για μένα;» είναι η βασική αγωνία στα κομματικά επιτελεία, που προσπαθούν να αναλύσουν μία εξαιρετικά σύνθετη διεθνή πραγματικότητα, χωρίς να έχουν πάντα ή συνήθως τα απαραίτητα νοητικά εργαλεία.

Το ISIS χτυπάει μετά τη Γαλλία τη Γερμανία και ξανά τη Γαλλία, στην Τουρκία εξελίσσεται το πραξικόπημα Ερντογάν ως απάντηση στην απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος, η τρέλα απελευθερώνεται παντού στον κόσμο, είτε πρόκειται για σφαγή στο εμπορικό κέντρο του Μονάχου είτε για επίθεση σε ανάπηρους στην Ιαπωνία. Μέσα σε όλα συζητιέται στα σοβαρά η πιθανότητα να κερδίσει τις αμερικανικές εκλογές τον επόμενο Νοέμβρη ο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ δεν υπάρχει η δυνατότητα αλλαγής πλανήτη. Είναι τόσο καταιγιστικές οι εξελίξεις και τόσο μπερδεμένο το κουβάρι του αντισυστημισμού, που τις περισσότερες φορές εκφράζεται στις πιο νοσηρές εκδοχές του, ώστε δύσκολα μπορεί να δει κανείς πώς θα ξεφύγουμε από τα δεινά της υπερπαγκοσμιοποίησης και της έκρηξης των ανισοτήτων.

Μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον αβεβαιότητας και ανατροπών, σε μια γεωγραφική περιοχή αστάθειας και κινδύνων και σε μια Ευρώπη που μετά την ψυχή της χάνει και τον δρόμο της προς την περισσότερη ενοποίηση, το εγχώριο πολιτικό σύστημα δουλεύει με τον παλιό τρόπο και κάνει ό,τι έκανε πάντα: τσακώνονται για το παρελθόν για να μη μιλήσουν επί της ουσίας για το μέλλον, αλληλοκαταγγέλλονται για το ποιος κατέστρεψε περισσότερο τη χώρα, αυτοδιαφημίζονται ως φίλοι του λαού, τη μοίρα του οποίου υπονομεύουν με την ανικανότητά τους, αγωνίζονται για πέντε λεπτά τηλεοπτικής δημοσιότητας, αγχώνονται για τις δημοσκοπήσεις, παλεύουν για τη συντήρηση ή την έφοδό τους στο σύστημα εξουσίας, ταυτίζουν το κομματικό και το προσωπικό συμφέρον με το εθνικό.

Έτσι, δεν προκαλεί έκπληξη να ακούει κανείς γύρω-γύρω εκτιμήσεις του τύπου ότι τα φοβερά που συμβαίνουν στον κόσμο δίνουν παράταση ζωής στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ γιατί συσπειρώνουν τους ψηφοφόρους κοντά της λόγω ανασφάλειας. Ούτε, αντίθετα, ότι οι έξω θα αδειάσουν τον Τσίπρα από φθινόπωρο γιατί θα θέλουν να ενισχύσουν τη Δεξιά ενόψει των εκλογών που θα γίνουν το 2017 σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία.

Πόσο απλοϊκά είναι όλα αυτά και πόσο δύσκολο να γίνουν προβλέψεις στην εποχή με τα τέλεια απρόοπτα.

Ενώ δεν προλαβαίνουμε να συνηθίσουμε τις κακές ειδήσεις που σκάνε κάθε μέρα –η σφαγή της εγκύου στη Γερμανία και του ιερέα στη Γαλλία–, η ελληνική πολιτική ύλη διογκώνεται τεχνητά, σαν να μη ζούμε το ιερό ελληνικό καλοκαίρι αλλά μια θερμή περίοδο αναμονής ραγδαίων εξελίξεων. Ο πρωθυπουργός παρουσίασε τη Δευτέρα την εισήγησή του για τη συνταγματική αναθεώρηση και την επόμενη μέρα συζητήθηκε και απορρίφθηκε στη Βουλή η πρόταση της ΝΔ για την εξεταστική επιτροπή που θα διερευνούσε την περίοδο Βαρουφάκη. Τι μένει απ’ όλον αυτό τον θόρυβο; Μα η χαρακτηριστική φωνή του Λεβέντη που πήγε στο προαύλιο της Βουλής για να ακούσει Τσίπρα, μόνος αυτός απ’ όλους τους πολιτικούς αρχηγούς, και καταψήφισε την πρόταση της ΝΔ, λέγοντας μάλιστα ότι ο πρωθυπουργός εξαπατήθηκε από τον Βαρουφάκη (που δήλωσε –καθόλου συμπτωματικά την ίδια μέρα– παρών στις επόμενες εκλογές!) και δεν συνεργάστηκε μαζί του για το σχέδιο Β της δραχμής. Την ίδια ώρα η Φώφη Γεννηματά και ο Σταύρος Θεοδωράκης κινήθηκαν προς την εντελώς αντίθετη κατεύθυνση, απουσιάζοντας από την εκδήλωση για το «νέο Σύνταγμα» και υπερψηφίζοντας την πρόταση Μητσοτάκη για Εξεταστική. Κάπως έτσι, αναδιατάχθηκε ο πολιτικός χάρτης και διαγράφηκαν οι δυνητικές συμμαχίες στο πλαίσιο του νέου διπολισμού, στον οποίο εμφατικά είχε αναφερθεί ο Αλέξης Τσίπρας στην ομιλία του πριν από την ψηφοφορία για την αλλαγή του εκλογικού νόμου.

ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ - Ένωση Κεντρώων από τη μια, ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - Ποτάμι από την άλλη. Η δυνατότητα σύμπλευσης ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ που χτιζόταν στο παρασκήνιο πριν από τις εκλογές του προηγούμενου Σεπτεμβρίου δεν υπάρχει πια, παρά τη σφοδρή επιθυμία και την πίεση που ασκούν οι Ευρωσοσιαλιστές. Η Φώφη Γεννηματά ακολούθησε τελικά το δόγμα του Ευάγγελου Βενιζέλου, ο οποίος δεν έκρυψε ποτέ ότι δεν συμμερίζεται την αρχική της άποψη ότι τη χωρίζει άβυσσος από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά, αντίθετα, θεωρεί πως άβυσσος χωρίζει μόνο το ΠΑΣΟΚ από τον ΣΥΡΙΖΑ. Η Χαριλάου Τρικούπη καταψηφίζοντας την απλή αναλογική, παρόλο που είχε καταθέσει ανάλογη πρόταση στο πρόσφατο παρελθόν, πέρασε τον Ρουβίκωνα σε ό,τι αφορά τις κυβερνητικές συνεργασίες. Αφού απέτρεψαν την κατάργηση του μπόνους των πενήντα εδρών στο πρώτο κόμμα, εξυπηρέτησαν το συμφέρον της ΝΔ, που προηγείται στις δημοσκοπήσεις – κι ας λένε ό,τι άλλο θέλουν.

Το ανακάτεμα που γίνεται τώρα δεν αφορά τους λίγους προσεχείς μήνες αλλά τα επόμενα χρόνια, ακριβώς επειδή ορίζοντας είναι οι εκλογές. Η Φώφη Γεννηματά έχει πει ότι δεν θα στηρίξει ενδεχόμενη προσπάθεια κυβέρνησης Μητσοτάκη να διατηρήσει την υπερενισχυμένη αναλογική και ότι δεν θα συμμετάσχει σε μια τέτοια κυβέρνηση αν δεν μετάσχει και ο ΣΥΡΙΖΑ, εφόσον βρίσκεται στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αλλά πώς θα αντέξει την κατηγορία ότι ευθύνεται για την ακυβερνησία αν η ΝΔ κερδίσει τις επόμενες εκλογές και δεν έχει αυτοδυναμία; Υπάρχει και ένα συναφές ερώτημα που έχει να κάνει με τη συνεννόησή της με τον Σταύρο Θεοδωράκη, ο οποίος εμφανίζεται πολύ πιο έτοιμος για σύμπλευση με τη ΝΔ. ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι προετοιμάζουν εκλογική συνεργασία μέσα από τη συγκρότηση ενός νέου πολυσυλλεκτικού σχήματος του ενδιάμεσου χώρου και θα είναι μάλλον παράταιρο να διαφωνήσουν στο πρώτο σημαντικό ζήτημα που θα προκύψει μετά τις εκλογές, όποτε κι αν γίνουν.

Αλλά πότε θα γίνουν; Στο Μέγαρο Μαξίμου δεν υπάρχει εκλογικός σχεδιασμός, όπως βεβαιώνουν συνομιλητές του πρωθυπουργού που τον συνάντησαν πρόσφατα. Για την ακρίβεια, δεν υπάρχει εκλογικός σχεδιασμός εκτός απροόπτου και αυτή η σημείωση είναι μάλλον σημαντική σε μια εποχή με πολλαπλά αναπάντεχα. Ο Σταύρος Θεοδωράκης μεταφέρει σε συνεργάτες του την εκτίμηση ότι δεν υπάρχουν κάλπες στον ορίζοντα. Αντίθετα, στελέχη της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ προβλέπουν ότι δύσκολα αυτή η κυβέρνηση θα φτάσει μέχρι το επόμενο καλοκαίρι. Από άλλες πλευρές διατυπώνεται η άποψη ότι αν κάποια στιγμή φανεί ότι κλείνει δημοσκοπικά η ψαλίδα υπέρ της ΝΔ, τότε μπορεί ο Αλέξης Τσίπρας να προσφύγει στον λαό για νέα εντολή. Κάποιοι θεωρούν ότι τα πάντα θα εξαρτηθούν από τη στάση εταίρων - θεσμικών πιστωτών. Αν, δηλαδή, στηρίξουν με ήπια δεύτερη αξιολόγηση, αναδιάρθρωση χρέους και αναπτυξιακή βοήθεια, τότε η κυβέρνηση θα κερδίσει πολιτικό χρόνο και μπορεί να φτάσει ακόμη και στο 2019.

Αυτό που κανείς δεν αρνείται είναι ότι πολλά θα κριθούν στο κοινωνικό επίπεδο, αν, δηλαδή, η βουβή οργή και πίκρα θα έρθει στην επιφάνεια και με ποιον τρόπο, αν οι απογοητευμένοι από την ποιότητα διακυβέρνησης θα καταφύγουν αλλού ή θα παραμείνουν μετέωροι. Για μια ακόμη φορά, δεν υπάρχει βασικό σενάριο.