Ασπίδα στις σοβαρές λοιμώξεις ο εμβολιασμός

Στον αγώνα κατά των λοιμωδών νοσημάτων τα εμβόλια αποτελούν τον μεγαλύτερο σύμμαχο της ανθρωπότητας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο εμβολιασμός αποτελεί μία από τις πιο επιτυχημένες, αλλά και οικονομικά επωφελείς παρεμβάσεις δημόσιας υγείας, καθώς προλαμβάνει έως και 3 εκατομμύρια θανάτους ετησίως σε ανθρώπους όλων των ηλικιών και προφυλάσσει ακόμα περισσότερους ανθρώπους από νοσήματα ή ισόβια αναπηρία. Υπολογίζεται ότι χάρη στα εμβόλια που προστατεύουν από 30 λοιμώδη νοσήματα, ετησίως αποφεύγονται σοβαρές αναπηρίες σε περισσότερα από 750.000 παιδιά. Στον αναπτυγμένο κόσμο πλέον η εφαρμογή των εμβολιασμών θεωρείται βασική προτεραιότητα για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας. Εντούτοις, η μαζική ανοσοποίηση μέσω των εμβολιασμών τις τελευταίες δεκαετίες και η επακόλουθη κατακόρυφη μείωση των κρουσμάτων σοβαρών μολυσματικών ασθενειών έχουν οδηγήσει πολλούς να πιστεύουν, εσφαλμένα, ότι οι ασθένειες αυτές έχουν πάψει να είναι απειλητικές, καθότι δεν γίνονται αντιληπτές, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε ότι όταν τα προγράμματα εμβολιασμού διακόπτονται, οι ασθένειες επιστρέφουν. Άρα δεν επιτρέπεται εφησυχασμός, γιατί τα ξεχασμένα –και όχι μόνο– νοσήματα καραδοκούν.

Επανεμφάνιση επιδημιών

Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι παρόλο που ασθένειες οι οποίες πλέον προλαμβάνονται με εμβολιασμό απαντώνται σπάνια, οι μολυσματικοί παράγοντες που τις προκαλούν συνεχίζουν να κυκλοφορούν σε κάποια μέρη του κόσμου. Σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο αυτοί οι παράγοντες μπορούν να διασχίσουν τα γεωγραφικά σύνορα και να προσβάλουν μη ανοσοποιημένους/ευπαθείς πληθυσμούς. Επίσης, ενώ η καλύτερη υγιεινή, το πλύσιμο των χεριών και το καθαρό νερό βοηθούν στην προστασία των ανθρώπων από τα λοιμώδη νοσήματα, πολλές λοιμώξεις μπορούν να εξαπλωθούν ανεξαρτήτως των μέτρων υγιεινής που τηρούμε. Στη Δυτική Ευρώπη, για παράδειγμα, μετά το 2005 σημειώθηκαν επιδημίες ιλαράς στην Αυστρία, στο Βέλγιο, στη Δανία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Ελβετία και στο Ηνωμένο Βασίλειο σε μη εμβολιασμένους πληθυσμούς οι οποίοι έως τότε προφυλάσσονταν από το τείχος ανοσίας που προστατεύει την κοινωνία, όταν η εμβολιαστική κάλυψη διατηρείται σε υψηλά επίπεδα. Το ανοσιακό τείχος της κοινωνίας προσφέρει τη λεγόμενη «προστασία αγέλης», δηλαδή την έμμεση προστασία μη ανοσοποιημένων ατόμων, που αποδίδεται στη διαβίωσή τους με ανοσοποιημένα άτομα στο στενό περιβάλλον τους, ώστε να μην μπορεί να κυκλοφορήσει και να μεταδοθεί ο μολυσματικός παράγοντας. Όταν όμως μειώνεται η εμβολιαστική κάλυψη, διαρρηγνύεται το ανοσιακό τείχος και πολλαπλασιάζονται τα κρούσματα ξεχασμένων λοιμώξεων. Το 2013, για παράδειγμα, τα κρούσματα ιλαράς στην Ευρώπη ανήλθαν σε 31.685, καταγράφοντας αύξηση 348% σε σύγκριση με το 2007.Η επανεμφάνιση, λοιπόν, των επιδημιών στην ευρωπαϊκή ήπειρο υπογραμμίζει την ευθύνη που φέρουν τα κράτη-μέλη να ελέγξουν τα νοσήματα που προλαμβάνονται με εμβολιασμό και μάλιστα σε όλο το ηλικιακό φάσμα, καθώς ο κίνδυνος μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων είναι υπαρκτός σε άτομα όλων των ηλικιών.

Εμβολιασμός (και) των ενηλίκων

Ο εμβολιασμός δεν αφορά μόνο τα βρέφη και τα παιδιά, όμως αυτή την αλήθεια μεγάλο μέρος του κοινού, δυστυχώς, δεν τη γνωρίζει. Ο εμβολιασμός των ενηλίκων είναι επίσης σημαντικός, καθώς το ανοσοποιητικό σύστημα προϊόντος του χρόνου εξασθενεί και ο οργανισμός καθίσταται περισσότερο ευάλωτος στις λοιμώξεις. Ωστόσο, παρά τη συμβολή που ο εμβολιασμός ενηλίκων θα μπορούσε να έχει στην προαγωγή της υγιούς γήρανσης, δεν έχει επαρκώς αξιοποιηθεί ως στρατηγική δημόσιας υγείας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η πνευμονιοκοκκική νόσος αποτελεί σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας, με θύματα κυρίως μικρά παιδιά και ηλικιωμένους. Η προφύλαξη από την πνευμονιοκοκκική λοίμωξη είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση για τη διασφάλιση της υγείας των παιδιών και των ενηλίκων σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με μια παλιότερη εκτίμηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, μέχρι και 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι (μικρά παιδιά και ενήλικες) πεθαίνουν εξαιτίας του πνευμονιόκοκκου. Οι σοβαρότερες μορφές της πνευμονιοκοκκικής νόσου περιλαμβάνουν τη μηνιγγίτιδα, τη βακτηριαιμία και την πνευμονία. Επίσης, στα παιδιά οι λοιμώξεις από τα βακτήρια του πνευμονιόκοκκου μπορούν να προκαλέσουν μια νόσο που εκδηλώνεται με έντονο πόνο στο αυτί και είναι γνωστή ως οξεία μέση ωτίτιδα. Τα συμπτώματα της πνευμονιοκοκκικής νόσου εξαρτώνται από το μέρος του σώματος που έχει μολυνθεί. Μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετό, βήχα, δύσπνοια, πόνο στο στήθος, δυσκαμψία του αυχένα, σύγχυση και αποπροσανατολισμό, ευαισθησία στο φως, πόνο στις αρθρώσεις, ρίγη, πόνο στο αυτί, αϋπνία και ευερεθιστότητα. Σε σοβαρές περιπτώσεις η πνευμονιοκοκκική νόσος μπορεί να προκαλέσει απώλεια της ακοής, εγκεφαλική βλάβη, ακόμη και θάνατο. Πέραν του παράγοντα ηλικία, επιπρόσθετοι συντελεστές που επαυξάνουν τον κίνδυνο νόσησης από πνευμονιόκοκκο είναι ο διαβήτης, το άσθμα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), τα χρόνια καρδιακά νοσήματα, η ανοσοκαταστολή λόγω νοσήματος ή θεραπείας, ενώ το κάπνισμα και ο αλκοολισμός επίσης επιτείνουν τον κίνδυνο.

Πνευμονιοκοκκική νόσος

Ο εμβολιασμός αποτελεί ένα αποτελεσματικό προληπτικό μέτρο για την προφύλαξη των ατόμων από τις πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν συζευγμένα και πολυσακχαριδικά εμβόλια. Σύμφωνα με το πρόσφατα ανακοινωμένο από το υπουργείο Υγείας Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για Παιδιά και Εφήβους (2017), για όλα τα παιδιά με την ανάλογη ηλικία που δεν έχουν ένδειξη ανοσίας συστήνονται 4 δόσεις συζευγμένου εμβολίου κατά του πνευμονιόκοκκου (PCV) στις ηλικίες 2, 4, 6 και 12-15 μηνών. Αντίστοιχα, σύμφωνα με το πρόσφατα ανακοινωμένο από το υπουργείο Υγείας Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για Ενήλικες (2017), για όλους τους ενήλικες με την ανάλογη ηλικία που δεν έχουν ένδειξη ανοσίας συστήνεται 1 δόση συζευγμένου 13-δύναμου εμβολίου κατά του πνευμονιόκοκκου (PCV13) στην ηλικία των 65 ετών και άνω και 1 δόση πολυσακχαριδικού 23-δύναμου εμβολίου κατά του πνευμονιόκοκκου (PPSV23) στην ηλικία των 65 ετών και άνω. Δόσεις των παραπάνω εμβολίων συστήνονται και σε άτομα που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου για σοβαρές πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις. Συνεπώς δύο είναι οι βασικοί λόγοι για να εμβολιαστούμε, αφενός για να προστατέψουμε τον εαυτό μας και αφετέρου για να προστατέψουμε τους γύρω μας.