Η μάχη της προσφυγικής στέγης

Στην πλήρη εφαρμογή από την 1η Ιουνίου της απόφασης να απεξαρτηθούν από τις δημόσιες επιδοτήσεις όσοι πρόσφυγες διαμένουν σε δομές ενώ έχει ολοκληρωθεί, θετικά ή αρνητικά, η αίτησή τους για παροχή ασύλου προχωρά το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, ενώ την ίδια στιγμή οι υποστηρικτές των προσφυγικών ομάδων απειλούν ότι θα μείνουν μαζί με τους άστεγους πλέον πρόσφυγες στις πλατείες.

Πρόκειται για 11.237 άτομα, από τα οποία μέχρι τώρα: 4.000 διέμεναν σε διαμερίσματα του προγράμματος ESTIA, 1.200 διέμεναν αυτόνομα, 6.037 διέμεναν στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης, στις δομές φιλοξενίας της ενδοχώρας, καθώς και σε ξενοδοχεία του προγράμματος Filoxenia.

Το πρόγραμμα ESTIA, το οποίο υλοποιείται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης της Ε.Ε., είχε δημιουργήσει πάνω από 25.500 θέσεις στέγασης για πρόσφυγες στην Ελλάδα. Όπως αναφέρει η Ύπατη Αρμοστεία, το 2019 ο προϋπολογισμός ανερχόταν στα 190 εκατ. ευρώ και ο στόχος ήταν να διατηρηθούν 25.000 θέσεις στέγασης (από 27.000 το 2018) στον αστικό ιστό ως το τέλος του έτους.

Η υλοποίηση της απόφασης, η οποία είχε ληφθεί τον Μάρτιο, επιβεβαιώνει ότι ούτε στο πρόγραμμα ESTIA ούτε στις άλλες δομές στην ενδοχώρα υπάρχουν άλλες κενές θέσεις για τη στέγαση όσων μετακινηθούν από τα νησιά στην ενδοχώρα και το υπουργείο έχει επιλέξει να τις δημιουργήσει με την απομάκρυνση όσων έχουν πάρει ήδη καθεστώς ασύλου τους τελευταίους 6-36 μήνες, άρα έχουν πλήρη δικαιώματα πολίτη και μπορούν να φροντίσουν οι ίδιοι για τις ανάγκες τους και την ενσωμάτωσή τους στην ελληνική κοινωνία.

Επικαλείται μάλιστα επίσημα στοιχεία, από τα οποία προκύπτει ότι απ’ όσους διαβιούν σε καθεστώς ασύλου στην Ελλάδα το 73% έχει ήδη ΑΜΚΑ, το 58% ΑΦΜ, το 24% έχει εγγραφεί στα μητρώα του ΟΑΕΔ, ενώ το 73% των παιδιών έχει εγγραφεί σε κάποιο σχολικό ίδρυμα.

Ο τελικός αριθμός όσων υπόκεινται στη ρύθμιση προκαλεί έκπληξη, καθώς η αρχική εκτίμηση του υπουργείου ήταν ότι η εφαρμογή της απόφασης θα δημιουργούσε 6.000 κενές θέσεις, η Ύπατη Αρμοστεία υπολόγιζε ότι θα επηρεαστούν 7.500 πρόσφυγες, ενώ η Κίνηση Ενωμένοι Ενάντια στον Ρατσισμό και τη Φασιστική Απειλή (ΚΕΕΡΦΑ) είχε κάνει λόγο για 9.000, που με τον συνυπολογισμό των 1.500 που έχουν λάβει άσυλο αλλά εξακολουθούν να ζουν σε κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης ο αριθμός ανέβαινε στους 10.500.

Η συντονίστρια της Κοινωνικής Υπηρεσίας του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), Βασιλική Κατριβάνου, σε δήλωσή της στην «Αυγή» υπολογίζει σε «χιλιάδες» τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες που στο τέλος Μαΐου θα βρεθούν στον δρόμο από τα διαμερίσματα του προγράμματος ESTIA και από τα καμπ όπου μένουν.

«Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται οικογένειες με παιδιά, μάνες μόνες με παιδιά, ευάλωτοι με προβλήματα υγείας, σωματικής και ψυχικής. Οι άνθρωποι αυτοί, χωρίς να ξέρουν ελληνικά, πώς θα ψάξουν για σπίτι, πώς θα έχουν πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες, πώς θα βρουν δουλειά, πέραν των γενικότερων δυσκολιών και εν μέσω κορονοϊού, πώς τα παιδιά θα συνεχίσουν το σχολείο;» λέει η κ. Κατριβάνου, η οποία ουσιαστικά εκφράζει τη βεβαιότητά της ότι όσοι έχουν πάρει άσυλο στην Ελλάδα δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς καθεστώς πλήρους προστασίας.

Την εκτίμηση συμμερίζεται και ο συντονιστής της ΚΕΕΡΦΑ, δημοτικός σύμβουλος Αθήνας, Πέτρος Κωνσταντίνου, σύμφωνα με τον οποίο «μάνες με παιδιά, άνθρωποι που έχουν πάρει άσυλο αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα να ζουν από μόνοι τους, διότι, όταν τους κόβουν το επίδομα, όταν δεν τους έχουν δώσει τη δυνατότητα να μάθουν τη γλώσσα, δεν τους έχουν ανοίξει τη δίοδο για την περιβόητη ένταξη».

Από την πλευρά του υπουργείου διευκρινίζεται ότι στη διάθεση όλων αυτών των ανθρώπων είναι:

• Το πρόγραμμα HELIOS, που αφορά 5.000 αναγνωρισμένους πρόσφυγες και προβλέπει επιδότηση ενοικίου για έναν, το πολύ, χρόνο (ωστόσο ο ωφελούμενος θα πρέπει ο ίδιος να νοικιάσει σπίτι). Σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής πληροφορίες, στο HELIOS έχουν ενταχθεί περίπου 1.500 άτομα, άρα έχει 3.500 κενές θέσεις, που τουλάχιστον μπορούν να καλύψουν την επιδότηση σε στέγαση οικογενειών.
• Προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης του ΟΑΕΔ.
• Τα κοινωνικά επιδόματα του ΟΠΕΚΑ.
• Τραπεζικοί λογαριασμοί, μέσω των οποίων θα λαμβάνουν εφεξής το οικονομικό τους βοήθημα (ESTIA II cash assistance).

Πολιτικά στελέχη του υπουργείου Μετανάστευσης διαβεβαιώνουν ότι και σε επικοινωνία με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη θα γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να μην προκύψουν κοινωνικές δυσλειτουργίες, αλλά επαναλαμβάνουν ότι η φιλοξενία δεν μπορεί να ισχύσει επ’ άπειρον, δεδομένου ότι υπάρχουν άνθρωποι που διαμένουν σε άθλιες συνθήκες στα νησιά.

Όμως, από την άλλη πλευρά, ετοιμάζονται κινήσεις υποστήριξης σε όσους θα υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν τη στέγη τους. «Κανένας δεν θα βγει έξω, κανένας δεν είναι δυνατό να κοιμηθεί στον δρόμο. Υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας να ζει σε ασφάλεια, όχι μόνο όσων έχουν την ελληνική υπηκοότητα. Δεν θα βρείτε μονάχα τους πρόσφυγες στους δρόμους, θα βρείτε κι εμάς» είπε στη συνέντευξη Τύπου για το θέμα ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ Γιώργος Τσιάκαλος.

Από την Τουρκία στα νησιά και στην ενδοχώρα

Οι αιτούντες άσυλο οι οποίοι έχουν μετακινηθεί στην ενδοχώρα από τα νησιά από την 1η Ιανουαρίου 2020 μέχρι σήμερα ανέρχονται σε 10.083. Σήμερα διαμένουν στις δομές φιλοξενίας των νησιών 38.284 άνθρωποι, ενώ την 1η Ιανουαρίου ήταν 42.421.

Η μείωση οφείλεται εν μέρει και στη μείωση των ροών από την Τουρκία προς τα ελληνικά νησιά, καθώς, σύμφωνα με τους επίσημους αριθμούς, τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2020 υπήρξε μείωση στις προσπάθειες εισόδου στην Ελλάδα, αλλά όχι μηδενισμός.

Το συγκεκριμένο δίμηνο από τα τουρκικά παράλια ξεκίνησαν συνολικά 41 βάρκες με 888 επιβάτες, από τους οποίους έφτασαν σε ελληνικό έδαφος μόνο έξι βάρκες με 212 επιβάτες, ενώ η τουρκική ακτοφυλακή σταμάτησε τις υπόλοιπες 35 με 676 επιβάτες. Δηλαδή η τουρκική ακτοφυλακή σταματούσε το 75% όσων προσπαθούσαν να μπουν στην Ελλάδα, ενώ το 2019 η παρεμπόδιση ήταν στο 63% και παλαιότερα και κάτω από το 50%.

Ανάλογη εικόνα υπήρξε και στα χερσαία σύνορα, στον Έβρο, όπου η Αστυνομική Διεύθυνση Μακεδονίας-Θράκης την περίοδο Απριλίου-Μαΐου συνέλαβε 22 διακινητές μη νόμιμων μεταναστών που προσπαθούσαν να προωθήσουν στο εσωτερικό της χώρας 85 άτομα. Δηλαδή σε κάθε διακινητή αντιστοιχούσαν περίπου τέσσερις μετανάστες, ενώ τον Φεβρουάριο πριν από την πανδημία είχαν συλληφθεί 41 διακινητές που προωθούσαν 818 αλλοδαπούς, δηλαδή περίπου 20 μετανάστες ο καθένας από αυτούς.

Η Άγκυρα, από την πλευρά της, δίνει την εικόνα ότι η μείωση είναι προσωρινή και μετά το τέλος της πανδημίας η κατάσταση των προσφυγικών ροών θα επανέλθει στα συνήθη, προ του κορονοϊού, επίπεδα.

«Υπήρχαν πρόσφυγες που πήγαιναν στα σύνορα με την Ελλάδα, αυτό σταμάτησε λόγω της πανδημίας. Δεν το λέω ως απειλή, όμως μετά την πανδημία οπωσδήποτε πάλι οι πρόσφυγες θα θελήσουν να φύγουν και να πάνε εκεί» είπε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σε πρόσφατη συνέντευξή του.

Σε κάθε περίπτωση, στα προβλήματα του υπουργείου Μετανάστευσης έχει προστεθεί και έγγραφο που επικαλείται η εφημερίδα «Καθημερινή», σύμφωνα με το οποίο «υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για κακοδιαχείριση ή και οικονομικές ατασθαλίες στα έργα που πραγματοποιούνται».

Σύμφωνα με την εφημερίδα, στο έγγραφο γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στη νέα δομή φιλοξενίας στη Μαλακάσα, που φτιάχτηκε τους τελευταίους μήνες με υψηλό κόστος λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της. «Ωστόσο, ανάλογο έργο πραγματοποιήθηκε μέσα σε επτά ημέρες, ενώ το μέσο κόστος ήταν 270 ευρώ ανά ωφελούμενο, σε σχέση με 3.900 ευρώ ανά ωφελούμενο στη Μαλακάσα».