Τάσος Παππάς: Η κυβέρνηση θα κριθεί στο τέλος του βίου της

Μήπως βιαστήκατε να ολοκληρώσετε αυτό το βιβλίο; Μήπως δεν είναι ακόμη η ώρα του απολογισμού;

Δεν είναι η ώρα του απολογισμού με βάση τον κοινοβουλευτικό κύκλο, ωστόσο είναι η ώρα του απολογισμού για ένα σχέδιο το οποίο ανακοινώθηκε πομπωδώς, κέρδισε τη συγκατάθεση μέρους της κοινωνίας, δοκιμάστηκε, αλλά δεν ευδοκίμησε. Η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ προσπάθησε να αλλάξει την πολιτική που είχαν επιβάλει οι θεσμοί στην Ελλάδα, συγκρούστηκε με ισχυρούς και αδίστακτους αντιπάλους, ηττήθηκε, συνθηκολόγησε και υπέγραψε μνημόνιο.

Γνωριζόμαστε καλά και είμαστε ομοϊδεάτες, με την έννοια ότι έχουμε ως σημείο αναφοράς την Αριστερά ή, για να ακριβολογώ, κάποια εκδοχή της Αριστεράς. Δεν υπάρχει μία Αριστερά, υπάρχουν πολλές Αριστερές, που δεν επικοινωνούν, δεν συζητούν μεταξύ τους και συχνά βρίσκονται σε εμφύλιο, γιατί καθεμία διεκδικεί για λογαριασμό της την πρωτοκαθεδρία σε όλα. Το πιο δημοφιλές όργανο στις τάξεις της είναι η μεζούρα, δηλαδή το αριστερόμετρο.

Να είναι αντίπαλος του αυταρχισμού, του ολοκληρωτισμού σε όλες τις μορφές του, να υπερασπίζεται τη δημοκρατία, τους διωκόμενους, τους αποσυνάγωγους, τους διαφορετικούς, να αντιστέκεται σθεναρά στον πειρασμό που ενσωματώνεται στο σχήμα «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», να είναι προσγειωμένος στην πραγματικότητα, χωρίς όμως να ικανοποιείται με τη μίζερη διαχείρισή της, και βεβαίως στο θέμα που σηματοδοτεί την τομή ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά ,το περίφημο «κοινωνικό ζήτημα», πρέπει να είναι με την πλευρά των αδυνάμων, δηλαδή με αυτούς που πλήττονται από τον νεοφιλελευθερισμό. Ταυτοχρόνως, πρέπει να πιστεύει ότι «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός», ο οποίος όμως δεν πρέπει να έχει καμία σχέση με τα καθεστώτα που κατέρρευσαν με πάταγο χωρίς να τα υπερασπιστούν ούτε αυτοί στο όνομα των οποίων υποτίθεται ότι είχαν δημιουργηθεί.

Στο θέμα του ανθρωπισμού οι ιδεολογικές διαφορές πρέπει να υποχωρούν. Από τη μήτρα του Διαφωτισμού ξεπήδησαν και ο φιλελευθερισμός και ο σοσιαλισμός. Αριστεροί και φιλελεύθεροι συμφωνούν σε πολλά. Ανάμεσα στις βασικές αρχές του ΟΗΕ είναι η διάσωση και η προστασία των κυνηγημένων ανθρώπων, αλλά και η παροχή ασύλου στους πρόσφυγες. Η Ά. Μέρκελ υπηρετεί στην παρούσα φάση τη σωστή γραμμή και επιμένει παρά το κόστος που έχει στο εσωτερικό της Γερμανίας. Γιατί το κάνει; Δεν ξέρω. Μπορεί να θέλει να γίνει επικεφαλής του ΟΗΕ, μπορεί η οικονομία της χώρας της να έχει ανάγκη φτηνό εργατικό δυναμικό, ίσως όμως να το κάνει γιατί και η ίδια υπήρξε πρόσφυγας.

Η χώρα βρίσκεται υπό επιτροπεία εδώ και έξι χρόνια. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Οι δανειστές θέλουν να έχουν λόγο παντού, ακόμη και για πολιτικές που δεν έχουν εμφανή δημοσιονομική πτυχή. Πράγματι, υπάρχουν πεδία όπου μια κυβέρνηση μπορεί να δράσει χωρίς τη βαριά σκιά των μνημονίων, όπως είναι η διαφθορά, η διαπλοκή, η αναβάθμιση των θεσμών, το εκλογικό σύστημα. Ένα από αυτά είναι και οι σχέσεις κράτους-Εκκλησίας. Στην προγραμματική διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει η δέσμευση για τον πλήρη χωρισμό. Ωστόσο, στην πολιτική δεν είναι φρόνιμο να ανοίγεις πολλά μέτωπα ταυτοχρόνως. Η διάσπαση των δυνάμεών σου και η απουσία συμμαχιών μπορεί να σε οδηγήσει σε ταπεινωτική αναδίπλωση. Από την άλλη, είναι χυδαίος οπορτουνισμός να μεταθέτεις συνεχώς σε ένα απροσδιόριστο μέλλον τις αναγκαίες αλλαγές γιατί φοβάσαι το κόστος. Σε αυτό το ζήτημα και σε πολλά άλλα η παρούσα κυβέρνηση θα κριθεί στο τέλος του βίου της.

Η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ προέρχεται από πολλές πηγές. Ένα τμήμα του εκλογικού ακροατηρίου του, μειοψηφικό όμως, είναι σαφώς αντικαπιταλιστικό, ένα άλλο με καταγωγή από το ΠΑΣΟΚ είναι κυρίως αντιδεξιό, ένα άλλο ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ γιατί είχε απογοητευτεί από τον παλιό δικομματισμό και ήθελε να τιμωρήσει με παραδειγματικό τρόπο τους φορείς του, τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Τέλος, υπήρχε, κυρίως στις εκλογές του Σεπτεμβρίου, η λεγόμενη συμπονετική ψήφος στον Αλ. Τσίπρα, κυρίως από άτομα μεγάλης ηλικίας. Ήταν μια ψήφος που αναγνώριζε στον πρωθυπουργό ότι έδωσε σκληρές μάχες και αποφάσισε να τον εμπιστευτεί για δεύτερη φορά. Τώρα που καταλαγιάζει το συναίσθημα και ο ΣΥΡΙΖΑ μετριέται, όπως και τα υπόλοιπα κόμματα, στη διακυβέρνηση, θα υπάρξουν ανακατατάξεις. Είναι όμως πρόωρο να πούμε ότι διαμορφώνεται μια δυναμική ανατροπής.

Όντως, δεν ήταν μια αυτονόητη αριστερή επιλογή, ήταν όμως μια αναγκαστική επιλογή. Με τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ δεν θα μπορούσε ο ΣΥΡΙΖΑ να συνεργαστεί για ευνόητους λόγους, το Ποτάμι έβαζε όρο να μην εμπλακούν οι ΑΝΕΛ στην κυβέρνηση και σε τελική ανάλυση δεν νομίζω ότι το Ποτάμι είναι μια αριστερή πολιτική επιλογή, αν κρίνω από τις απόψεις που κυκλοφορούν στο εσωτερικό του. Το σχήμα ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δοκιμάστηκε στην πράξη και πρέπει να πούμε ότι οι ΑΝΕΛ δεν προκάλεσαν προβλήματα στη συνοχή της κυβέρνησης. Αντιθέτως, ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν αυτός που διασπάστηκε.

Ποιος το ξέρει… Με τα «αν» γράφονται μυθιστορήματα, ενίοτε συναρπαστικά, ενίοτε πληκτικά. Δεν αποκλείεται να συμβεί αυτό, όπως δεν αποκλείεται να μην αποτύχει ο ΣΥΡΙΖΑ. Το παιχνίδι είναι ανοιχτό. Μόνο σε μία περίπτωση θα μπορούσε η Αριστερά να αποφύγει αυτό τον κίνδυνο: αν δεν αναλάμβανε να διοικήσει τη χώρα, αν παρέμενε δύναμη διαμαρτυρίας, καταγγελίας, κριτικής, και συνέχιζε να σχεδιάζει επί χάρτου και εκ του ασφαλούς ιδανικά μοντέλα διακυβέρνησης και κοινωνίες όπου κυριαρχούν η ισότητα, η αδελφοσύνη και η αλληλεγγύη. Για να το πω αλλιώς, αν εξακολουθούσε να υπηρετεί τη βολική και αλεξίσφαιρη λογική «καλύτερα μικροί και τίμιοι».