Ενισχύεται και στην Ελλάδα η αντιευρωπαϊκή δυναμική - Free Sunday
Ενισχύεται και στην Ελλάδα η αντιευρωπαϊκή δυναμική

Ενισχύεται και στην Ελλάδα η αντιευρωπαϊκή δυναμική

Σε δημοσκόπηση της Public Issue, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν στην «Αυγή» της περασμένης Κυριακής, καταγράφονται ιδιαίτερα ανησυχητικές τάσεις σε ό,τι αφορά την εξέλιξη της ελληνικής κοινής γνώμης. Φαίνεται ότι από την αμφισβήτηση του ευρώ, με την οποία εκφραζόταν ο ελληνικός ευρωσκεπτικισμός, περνάμε στην αμφισβήτηση της συμμετοχής μας στην Ε.Ε. με μια σκληρή αντιευρωπαϊκή λογική.

Το Brexit, η επιδείνωση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στην Ελλάδα και η απογοήτευση με την κυβέρνηση Τσίπρα, η οποία εφαρμόζει με περιορισμένη αποτελεσματικότητα το εξαιρετικά δύσκολο τρίτο πρόγραμμα-μνημόνιο, είναι κατά την άποψή μου οι βασικοί παράγοντες που εξηγούν το πέρασμα σημαντικού τμήματος της ελληνικής κοινής γνώμης από τον ευρωσκεπτικισμό στον αντιευρωπαϊσμό.

Στο αμέσως επόμενο διάστημα η Ε.Ε. θα βρεθεί αντιμέτωπη με εξαιρετικά σημαντικές προκλήσεις, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν την κλιμάκωση της δράσης της ισλαμικής τρομοκρατίας σε χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο και η Γερμανία, την εκδήλωση νέας τραπεζικής κρίσης –ιδιαίτερα στην Ιταλία– προτού αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της προηγούμενης και τον δύσκολο επαναπροσδιορισμό των σχέσεων με την Τουρκία, το καθεστώς της οποίας μετατρέπεται σε δικτατορία με κοινοβουλευτικό μανδύα. Εάν στα παραπάνω προσθέσουμε την κλιμάκωση της λαϊκής δυσαρέσκειας εξαιτίας της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζεται –αρκεί, για παράδειγμα, η επιθετική διαχείριση των «κόκκινων» δανείων για να μεγαλώσει η κρίση εμπιστοσύνης των Ελλήνων πολιτών προς την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας–, αντιλαμβανόμαστε ότι πρέπει να γίνουν πολλά, σε πολιτικό επίπεδο, για να ελεγχθεί η ανάπτυξη του ελληνικού αντιευρωπαϊσμού.

Θετική αντίδραση

Ενδεικτική του κλίματος που δημιουργείται είναι η αντίδραση των Ελλήνων πολιτών στο Brexit. Σύμφωνα με την έρευνα της Public Issue, 34% των ερωτηθέντων υποδέχτηκαν την απόφαση των Βρετανών να αποχωρήσουν από την Ε.Ε. με χαρά, 29% με λύπη και 33% με αδιαφορία.

Οι πιο ενθουσιώδεις υποστηρικτές του Brexit πρέπει να αναζητηθούν στους κόλπους των ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής, όπου δηλώνουν χαρούμενοι με την εξέλιξη 67% των ερωτηθέντων, με μόλις 6% να είναι δυσαρεστημένοι, έπειτα μεταξύ των ΑΝΕΛ –τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 59% και 14%– και στη συνέχεια μεταξύ των ψηφοφόρων του ΚΚΕ, όπου τα σχετικά ποσοστά είναι 51% και 9%.
Ογδόντα τοις εκατό των ερωτηθέντων θεωρούν σίγουρο ή πιθανό ότι θα βρεθούν κι άλλες χώρες της Ε.Ε. που θα θελήσουν να αποχωρήσουν από αυτήν.

Υποστήριξη στο Grexit

Στην ερώτηση «τι θα ψηφίζατε σε ενδεχόμενο δημοψήφισμα για Grexit», δηλαδή αποχώρηση της Ελλάδας από την Ε.Ε. και όχι απλώς από την Ευρωζώνη, 56% των ερωτηθέντων τάσσονται υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στην Ε.Ε., ένα εντυπωσιακό 39% τάσσεται υπέρ της αποχώρησης της Ελλάδας από την Ε.Ε., δηλαδή του Grexit, και 3% εμφανίζεται χωρίς γνώμη. Ενδιαφέρον έχει η συμπεριφορά των ψηφοφόρων κάθε κόμματος. Το ρεκόρ του ευρωπαϊσμού έχει το Ποτάμι, όπου 100% των ψηφοφόρων του τάσσονται υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στην Ε.Ε., ακολουθούμενο από τη Δημοκρατική Συμπαράταξη, όπου το αντίστοιχο ποσοστό είναι 93%, ενώ στην τρίτη θέση του ευρωπαϊσμού βρίσκεται η ΝΔ, με 84% των ψηφοφόρων της να είναι υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στην Ε.Ε. και ένα 14% υπέρ της αποχώρησής της από αυτήν. Το ρεκόρ στον αντιευρωπαϊσμό κατέχει το ΚΚΕ, με 77% των ψηφοφόρων του να τάσσονται υπέρ του Grexit, ακολουθούμενο από τη Χρυσή Αυγή, όπου το αντίστοιχο ποσοστό είναι 69%, ενώ στην τρίτη θέση του αντιευρωπαϊσμού βρίσκονται οι ΑΝΕΛ, με 64% των ψηφοφόρων τους να είναι υπέρ του Grexit και 36% να είναι υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στην Ε.Ε.

Σε μια ενδιάμεση κατάσταση βρίσκονται ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ένωση Κεντρώων. Το 53% των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ τάσσεται υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στην Ε.Ε., ενώ ένα σημαντικό 43% υποστηρίζει το Grexit. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τους ψηφοφόρους της Ένωσης Κεντρώων είναι 52% και 43%.

Λιγότερη Ευρώπη

Η αντιευρωπαϊκή δυναμική που αναπτύσσεται στην ελληνική κοινή γνώμη εκφράζεται και μέσα από τις απαντήσεις στο ερώτημα εάν κάποιες από τις εξουσίες που έχει η Ε.Ε. πρέπει να επιστρέψουν στις εθνικές κυβερνήσεις. Το 72% των ερωτηθέντων τάσσεται υπέρ της επανεθνικοποίησης ορισμένων ευρωπαϊκών πολιτικών. Μόνο 12% των ερωτηθέντων υποστηρίζουν ότι οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών πρέπει να παραχωρήσουν περισσότερες εξουσίες στην Ε.Ε., ενώ 10% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι ο καταμερισμός αρμοδιοτήτων και εξουσίας ανάμεσα στις εθνικές κυβερνήσεις και την Ε.Ε. πρέπει να παραμείνει όπως είναι σήμερα.

Στο ερώτημα, λοιπόν, «περισσότερη ή λιγότερη Ευρώπη για να αντιμετωπιστεί η κρίση», η απάντηση που δίνουν οι Έλληνες πολίτες, με μεγάλη πλειοψηφία, είναι «λιγότερη Ευρώπη». Σε αυτούς που αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί, το ποσοστό που τάσσεται υπέρ της επανεθνικοποίησης ευρωπαϊκών πολιτικών ανέρχεται στο 82%, ενώ σε όλες τις κατηγορίες των πολιτών σύμφωνα με τον πολιτικό αυτοπροσδιορισμό τους –κεντροαριστεροί, κεντρώοι, κεντροδεξιοί, δεξιοί– ξεπερνάει το 65%.

Αρνητική δυναμική

Η σταδιακή μετατροπή του ευρωσκεπτικισμού σημαντικού τμήματος της ελληνικής κοινής γνώμης σε αντιευρωπαϊσμό οφείλεται και στην απογοήτευση από τις εξελίξεις στην Ε.Ε. και στην Ελλάδα. Τον Οκτώβριο του 2015, όταν είχε σταθεροποιηθεί η θέση της Ελλάδας στην Ε.Ε. με τη συμφωνία για το τρίτο πρόγραμμα-μνημόνιο αλλά δεν είχε παρουσιαστεί ακόμη το σύνολο του σχετικού λογαριασμού, 52% των συμπολιτών μας είχαν θετική γνώμη για την Ε.Ε. και 46% αρνητική. Τον Ιούλιο του 2016, σύμφωνα πάντα με τα αποτελέσματα της έρευνας της Public Issue, ο συσχετισμός δυνάμεων έχει αντιστραφεί. Το 55% των συμπολιτών μας έχει αρνητική γνώμη για την Ε.Ε. και 44% θετική. Μετά τα μπάνια του λαού, οπότε εκατομμύρια συμπολίτες μας θα βρεθούν αντιμέτωποι με νέες οικονομικές δυσκολίες στη βάση της εφαρμογής του τρίτου προγράμματος-μνημονίου, είναι εξαιρετικά πιθανό να αυξηθεί κι άλλο το ποσοστό εκείνων που έχουν αρνητική γνώμη για την Ε.Ε.

Καλύτερα είναι τα πράγματα σε ό,τι αφορά το ευρώ, αν και σε αυτό το ζήτημα η δυναμική της ελληνικής κοινής γνώμης είναι αρνητική. Τον Οκτώβριο του 2015 το 66% των ερωτηθέντων είχε θετική γνώμη για το ευρώ και 32% αρνητική, ενώ τον Ιούλιο του 2016 το ποσοστό έχει αυξηθεί στο 44%.

Εντυπωσιακή είναι και η αύξηση του ποσοστού των πολιτών που θεωρούν ότι ενδεχόμενη επιστροφή στη δραχμή μπορεί να ωφελήσει τη χώρα. Τον Οκτώβριο του 2015 70% των ερωτηθέντων θεωρούσαν ότι ήταν καλύτερη για την εθνική οικονομία η παραμονή μας στο ευρώ, ενώ τον Ιούλιο του 2016 το ποσοστό των υποστηρικτών του ευρώ έχει υποχωρήσει στο 50%.

Τον Οκτώβριο του 2015 μόλις 18% των ερωτηθέντων πίστευαν ότι τα πράγματα θα πήγαιναν καλύτερα στην οικονομία εάν η Ελλάδα επέστρεφε στη δραχμή. Τον Ιούλιο του 2016 το ποσοστό έχει αυξηθεί στο 32%.

Το Brexit και η γενίκευση της κρίσης στην Ε.Ε. συνδυάζονται με την κλιμάκωση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στην Ελλάδα και την απογοήτευση με την πολιτική της κυβέρνησης Τσίπρα, για να μετατρέψουν τον ευρωσκεπτικισμό σημαντικού τμήματος της ελληνικής κοινής γνώμης σε αντιευρωπαϊσμό. Εάν δεν ελεγχθεί, με τις κατάλληλες παρεμβάσεις στην Αθήνα και στις Βρυξέλλες, η αρνητική δυναμική που περιγράψαμε, θα έχουμε μεγάλες και δυσάρεστες πολιτικές ανατροπές και θα αυξηθεί η πιθανότητα να βρεθεί η Ελλάδα μόνη με τα προβλήματά της, εκτός της Ευρωζώνης, ενδεχομένως και της Ε.Ε.