Πιστεύει ο Σημίτης ότι υπάρχει λύση;

Με τον σιβυλλικό τίτλο «Υπάρχει Λύση;» (εκδόσεις Πόλις), το νέο βιβλίο του πρώην πρωθυπουργού, το οποίο έχει τη μορφή συζήτησης με τον δημοσιογράφο Γιάννη Πρετεντέρη, επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα αν η χώρα μπορεί να βγει από τον βάλτο της κρίσης στον οποίο βρίσκεται σχεδόν από το 2008 και να προχωρήσει με κανονικό βηματισμό προς το μέλλον. Ο κ. Σημίτης απαντά ότι η δυνατότητα αυτή υπάρχει, αλλά με συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Για τον κ. Σημίτη, πέραν των ευθυνών των δανειστών, για τους οποίους σημειώνει ότι έθεσαν «εξωπραγματικούς στόχους» στα προγράμματα προσαρμογής, είναι οι «ελληνικές ιδιομορφίες που αποτελούν σοβαρά εμπόδια για την προσαρμογή της χώρας στο περιβάλλον της ΟΝΕ». Ο πρώην πρωθυπουργός υπογραμμίζει ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν ευθύνη απέναντι στη χώρα, παρά τους εσφαλμένους υπολογισμούς των δανειστών, να πάρουν τα αναγκαία και εφικτά μέτρα για τη σταθεροποίηση της οικονομίας και την αναστροφή της αρνητικής πορείας. Μέτρα όπως ο περιορισμός των αμυντικών δαπανών, το κλείσιμο ζημιογόνων δημόσιων εταιρειών κ.λπ. Τις καλεί «να υποδείξουν στα όργανα της Ένωσης ένα εφικτό πρόγραμμα και να θέσουν ρεαλιστικούς στόχους, ώστε να βελτιώσουν τη διαπραγματευτική θέση της χώρας. Οι κυβερνήσεις δίσταζαν, καθυστερούσαν και ενδιαφέρονταν κυρίως για τη δημόσια εικόνα τους».

Όπως προαναφέρθηκε, ο κ. Σημίτης επιρρίπτει σοβαρές ευθύνες για την τρέχουσα κατάσταση στους δανειστές της χώρας. Υπογραμμίζει ότι, παρ’ ότι «οι ευθύνες των ελληνικών κυβερνήσεων για τη δημιουργία και την εξέλιξη της κρίσης είναι αναμφισβήτητες, βεβαίως και έχουν ευθύνες η Ευρωζώνη και το ΔΝΤ για την αποτυχία του προγράμματος», τονίζοντας ότι τον Μάιο του 2010 κανείς δεν ενδιαφέρθηκε πώς θα λυθεί μακροπρόθεσμα το πρόβλημα της Ελλάδας. «Ήθελαν προπαντός να αποτρέψουν την επαπειλούμενη στάση πληρωμών της Ελλάδας και να σώσουν έτσι τις τράπεζες, που είχαν χορηγήσει υψηλά δάνεια στη χώρα». Έτσι, με τα χρήματα των εταίρων, «οι οφειλές της Ελλάδας προς τις τράπεζες έγιναν οφειλές προς τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης». Σημειώνει, δε, ότι «έπρεπε ήδη από το τέλος του 2010 να είχε τεθεί το ζήτημα της αναδιάρθρωσης του χρέους, καθώς ήταν πια ορατή η αποτυχία του πρώτου μνημονίου και η Ελλάδα μπορούσε να προβάλει τη συνευθύνη της Ευρωζώνης για τις εξελίξεις».

Ο κ. Σημίτης ασκεί έντονη κριτική στην παρούσα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, λέγοντας ότι «η κυβέρνηση αγνόησε τελείως την πραγματικότητα, δεν είχε κανένα εφαρμόσιμο σχέδιο, ακολούθησε ιδεοληψίες και έχει ως καθοδηγητική γραμμή τον όσο το δυνατόν στενότερο έλεγχο του κρατικού μηχανισμού […]. Επανήλθαμε σε έναν ακραίο λαϊκισμό, χαρακτηριστικό συντηρητικών απόψεων και πρακτικών […], ακολουθήθηκαν οι παγιωμένες συντηρητικές πολιτικές: η συνεργασία με τις διάφορες συντεχνίες, οι πελατειακές προσλήψεις, η απόρριψη της αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων και ο περιορισμός των ανεξάρτητων αρχών με διάφορους τρόπους», ενώ σημειώνει δηκτικά ότι «ο πρωθυπουργός επανειλημμένα ισχυριζόταν ότι επιδίωκε “πολιτική” και όχι “τεχνοκρατική” διαπραγμάτευση. Η εμπειρία όμως από τις διαπραγματεύσεις της Ένωσης δείχνει ότι όσο πιο επεξεργασμένες είναι οι θέσεις σου, όσο πιο θεμελιωμένα τα στοιχεία και πιο φανερή η θέληση να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να γίνουν δεκτές, έστω εν μέρει, οι προτάσεις σου».

Στο ίδιο πλαίσιο, κατά τον πρώην πρωθυπουργό, με βάση τη συμφωνία του περασμένου Μαΐου στο Eurogroup, «η Ελλάδα δεν πρόκειται να επανέλθει, σε συγκεκριμένο και προβλέψιμο χρόνο, στην “κανονικότητα” της Ευρωζώνης». Ο κ. Σημίτης υποστηρίζει ότι από τότε «θεσπίστηκε και ισχύει» για τη χώρα μας ένα «νέο μόνιμο ειδικό καθεστώς, που είναι η κατηγορία των κρατών σε υστέρηση». Τονίζει, δε, ότι «ο ισχυρισμός του πρωθυπουργού ότι “το 2018 θα έχουμε βγει από το μνημόνιο” είναι παραπλανητικός. Το μνημόνιο αντικαταστάθηκε ήδη από μια μόνιμη ρύθμιση», η οποία περιγράφεται τόσο από το υπερταμείο για τις ιδιωτικοποιήσεις (το χαρακτηρίζει αποτέλεσμα μιας «πρωτόγνωρης επιτήρησης») όσο και από τον «αυτόματο κόφτη δαπανών», λόγω της θεσμοθέτησης του οποίου η Ευρώπη δεν μας ασκεί ιδιαίτερη πίεση, αφού «εμείς θα επιλέγουμε αν θέλουμε ή όχι να φτωχαίνουμε». Πάντως, ο κ. Σημίτης εκτιμά ότι δεν θα υπάρξει τέταρτο μνημόνιο, «όχι μόνο γιατί οι Γερμανοί δεν το επιθυμούν αλλά και γιατί οι περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης δεν πρόκειται να συμφωνήσουν σε συνέχιση της χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας μέσω μνημονίων», όπερ σημαίνει ότι αν η χώρα δεν κατορθώσει να βγει στις αγορές, «θα επακολουθήσει η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και, πιθανότατα, η πτώχευση».

Στο ερώτημα αν υπάρχει δυνατότητα εξόδου από το τούνελ της κρίσης ο κ. Σημίτης απαντά ότι «η Ελλάδα δεν είναι καταδικασμένη στην υστέρηση. Η συμμετοχή της στην ευρωπαϊκή ενοποίηση, η παγκοσμιοποίηση, οι τεχνολογικές αλλαγές, οι βαθιά ριζωμένες σχέσεις των Ελλήνων με τις οικονομίες και τους πολιτισμούς άλλων χωρών, προσφέρουν κοινωνικές, οικονομικές αλλά και πολιτικές ευκαιρίες για μια άλλη πορεία», προσθέτοντας ότι «υπάρχουν, παρά τον ζόφο που επικρατεί, δυνάμεις που επιδιώκουν να ακολουθήσει η χώρα μια κατεύθυνση προόδου, να επιτύχει την καλύτερη λειτουργία του κράτους, μια πιο δίκαιη κοινωνία, ένα περιβάλλον ανοιχτό στα σύγχρονα ρεύματα σκέψης και την ενεργό συμμετοχή της στη συνεχή αναδιαμόρφωση της ευρωπαϊκής συνεργασίας».